به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ بر اساس اطلاعات و آماری که در «آینه نشر ایران» ویژه تابستان 1401 منتشر شده است، میانگین قیمت هر جلد کتاب حوزه کودک و نوجوان، 42 درصد افزایش یافته و در طرف دیگر ماجرا، تعداد عناوین و شمارگان کتاب‌های این حوزه کاهش درخور توجهی داشته است. آیا ارتباط معناداری میان افزایش قیمت و کاهش چاپ کتاب وجود دارد؟ برای تحلیل این ارتباط باید مفصل‌بندی حوزه نشر را بررسی کرد که بررسی هر یک از عوامل نیازمند گردهم آمدن متخصصان این حوزه است.

بنابر این اطلاعات، در تابستان امسال، 3297 عنوان کتاب منتشر شده که نسبت‌به تابستان 1400، 17 درصد کاهش داشته است. این وضعیت در بحث شمارگان کل کتاب‌ها نیز صادق است. در سه ماهه دوم سال جاری، تعداد 5 میلیون و 45 هزار و 90 نسخه ثبت شده که بیانگر 21 درصد کاهش و میانگین شمارگان نیز با 1541 جلد، بیانگر 5 درصد کاهش است.

همان‌طور که در ابتدای گزارش اشاره کردیم میانگین قیمت یک جلد کتاب از 338 هزار ریال در تابستان 1400 به 481 هزار ریال در تابستان امسال رسیده که به معنی افزایش 42 درصدی آن است. شاید حالا بهتر بتوانیم کاهش شمارگان کتاب‌ها را بررسی کنیم. با توجه به افزایش قیمت کتاب که بر هر موضوعی در بازار نشر اثر گذاشته، شمارگان کتاب‌های کودک و نوجوان -حتی با وجود استقبال همیشگی مردم از این حوزه-نیز کم شده و قدرت خرید خانواده‌ها پایین آمده است.

اما آمارها در بخش بعدی خبرهایی را به ما می‌دهند که می‌توانند برای ناشران، مولفان و خوانندگان حوزه کتاب کودک و نوجوان ایران، دلگرم‌کننده باشند. در این بخش، به موضوع مهم تألیف و ترجمه پرداخته شده است. آمارها می‌گویند که در تابستان امسال، 1866 عنوان کتاب تألیفی منتشر شده که به نسبتِ آمار 1714 عنوان کتاب در تابستان 1400، افزایش 9 درصدی اتفاق افتاده است. در طرف دیگر، عناوین ترجمه در این حوزه نیز در رابطه‌ای معکوس کاهش چشمگیری داشته است. بر اساس این آمارها، در تابستان امسال، 1431 عنوان کتاب ترجمه منتشر شده که در مقایسه با تعداد 2258 عنوان کتاب در تابستان 1400، 37 درصد کاهش را به ارمغان آورده است. تناسب بین تعداد عناوین منتشرشده در حوزه تألیف و ترجمه تغییر عجیبی به خود دیده است؛ چنان‌که آمار 43 درصد تألیف و 57 درصد ترجمه در تابستان 1400، به طور کامل وارونه شده است و در تابستان امسال، شاهد 57 درصد تألیف و 43 درصد ترجمه هستیم. این نکته، خبر مهمی است که باید برای ادامه روند آن فکرها، ایده‌ها و تصمیم‌های خلاقانه‌ای گرفته شود؛ تصمیم‌هایی که پشتوانه علمی، پژوهشگرانه و متناسب با فضای رشد کودکان و نوجوانان امروز دارند.

بخش پایانی بررسی‌ها ما را با 20 ناشر پرکار کودک و نوجوان در تابستان 1401 آشنا می‌کند که بیشترین تعداد کتاب چاپ اول را داشته‌اند. ناشر اول با 55 عنوان کتاب نشر «اعلایی» است که با 49 اثر تألیفی و 6 اثر ترجمه شاهد تمرکز این نشر بر تألیف هستیم. نشرهای «آوای اندیشه»، «آموزشی تالیفی ارشدان»، «پنجره»، «شرکت انتشارات فنی ایران»، «به‌نشر»، «قدیانی»، «سایه گستر»، «حوزه مشق»، «پرتقال»، «مدیا»، «مانیان»، «کتاب چ»، «سیمای شرق»، «مرکز انتشارات راهبردی نهاجا»، «جدیدی»، «بوستان کاغذی»، «آذین گستر»، «جمال» و «موسسه فرهنگی هنری پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان» در رده‌های بعدی قرار دارند.
نکته تأمل‌برانگیز در این مسئله چیست؟ اسامی و آمار آن‌ها نشان می‌دهد تعدادی ناشر کودک و نوجوان هستند که هدف خود را صرفا چاپ کتاب ترجمه قرار داده‌اند و باید دید که آیا این آثار از کیفیت مطلوبی برخوردارند یا هدف فروش بیشتر، اهمیت توجه به ذائقه و روحیه کودکان و نوجوانان ایران را زیرسوال برده است؟

در پایان...
آمار و ارقامی که درباره وضعیت نشر کتاب در حوزه «کودک و نوجوان» منتشر شده، بیانگر این است که ناشران و فعالان این حوزه با توجه به تعداد کمتر عناوین و شمارگان کتابی که در تابستان 1401 نسبت‌به سه ماهه دوم سال گذشته منتشر کرده‌اند و البته پیشی گرفتن آمار تألیف بر ترجمه، تلاش می‌کنند باوجود سختی‌ها و چالش‌های کلی، بازار کتاب کودک و نوجوان کشور را رها نکنند و برای مخاطبان آگاه، مطالبه‌گر و کتابخوان خود کتاب‌های متنوعی را تولید و توزیع کنند. این تلاش نتیجه جالب‌توجهی را هم رقم زده است و آن، رشد 13 درصدی سهم حوزه کودک و نوجوان در بین دیگر حوزه‌هاست. این رشد، جایگاه چهارم را به این حوزه جذاب، خواندنی و پرمخاطب داده است.