خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)ـ به تازگی کتاب «آشنایی با دستورزبان‌ها و واژه‌نامه‌های سریانی، آرامی و آشوری» نوشته سعید حیاتی از سوی انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شده است. نویسنده این کتاب یکی از پژوهشگران پرکار در حوزه زبان‌های باستانی آسیای غربی است. گفت‌وگوی کوتاهی با وی داشته‌ایم که در ادامه آن را مطالعه خواهید کرد.
چه دلیلی سبب ساز نگارش کتاب «آشنایی با دستورزبان‌ها و واژه‌نامه‌های سریانی، آرامی و آشوری» شد؟
پیش از پاسخ به سوال لازم است اشاره کنم که این کتاب نخستین مجلد از یک مجموعه سه جلدی است که من در سفر پژوهشی‌ام برای بررسی نسخه‌های خطی قدیمی، به عراق و ترکیه تهیه کردم. در گفت‌وگویی که با دوستان قبل از این سفر در سال 1392 داشتم به این نتیجه رسیدیم که در راستای آشنا شدن علاقه‌مندان زبان‌های آرامی ــ سریانی لازم است راهنمایی برای انتخاب منابع دستورزبان و واژه‌نامه در اختیار دانش پژوهان باشد تا افراد متناسب با سطح دانش زبانی خود در حداقل زمان بیشترین بهره را از منابع دستوری و واژه‌نامه‌ها ببرند. بنابراین به محض رسیدن به دهوک (شهری در شمال عراق) و قبل از امضای قرارداد ترجمه نسخه خطی سریانی «پری هرمینیاس پولس پارسی» قالب کلی این کتاب را رقم زدم.
آیا در نگارش این اثر رویکرد توصیفی صرف را مدنظر قرار داده‌اید؟
هرچند شکل اثر پیروی از منظر توصیفی را در نوشتن کتاب اجتناب ناپذیر می‌کرد ولی حالت نظام‌مندی که اثر پیدا کرد و تحلیل ابعاد کلی محتوای منابع برای مخاطب جهت انتخاب صحیح تا حدی دلایلی را فراهم می‌سازد تا بتوان ادعا کرد که رویکرد نگارش کتاب فقط توصیفی نیست.
منظور شما از حالت نظام‌مند بودن این کتاب چیست؟
منابع در سه بخش و چهار صورت معرفی شده‌اند. مهم‌ترین بخش پس از مقدمه است. در این بخش راجع به دستورزبان‌ها و واژه‌نامه‌ها همچنین مؤلف یا مؤلفان آنها اطلاعات به مشروح و به نسبت مفصلی ارائه شده است. در بخش نقد به کتاب‌هایی اشاره شده که یا فقط اسم نویسنده آنها باقیست، یا اسم کتاب هم هست ولی کتاب در دسترس نگارنده نبوده است. در مقدمه هم به آثاری اشاره شده که اطلاعات به اندازه‌ای نبوده که در بخش اصلی قرار گیرند و یا به اندازه‌ای کم نبوده که در بخش نقد بیایند. البته در مقدمه به آثاری اشاره شده که به عمد از معرفی آنها صرف نظر شده است.
چند دستورزبان را معرفی کرده‌اید؟
حدود یکصد و هفت دستورزبان سریانی، آرامی و آشوری به انحاء گوناگون معرفی شده‌اند.
چند واژه‌نامه را مورد بررسی قرار داده‌اید؟
حدود هشتاد و هفت واژه‌نامه در سطوح گوناگون مطرح شده‌اند.
آیا اثر شما نمونه‌ای به زبان دیگر دارد؟
من در بررسی‌هایی که انجام دادم کتابی که به این شکل مؤلف، دستورزبان‌ها و واژه‌های سریانی، آرامی و آشوری را معرفی کرده باشد ندیدم. بسیار علاقه‌مندم این کتاب را به زبان انگلیسی بازنویسی کنم.
برای چاپ این کتاب از جایی کمک گرفتید؟
بدون بزرگواری دکتر نمرود و همکاران ایشان در انجمن آشوریان تهران چاپ این کتاب ممکن نبود.
شما به تازگی مجموعه‌ای از منابع سامی را به کتابخانه مجلس شورای اسلامی اهدا کردید. این منابع مربوط به چه زبان‌هایی هستند؟
آرامی، اکّدی، سریانی، عبری، عربی، قبطی، سومری، حبشی و نبطی.
چه منابعی در این مجموعه وجود دارند؟
دستورزبان‌ها، واژه‌نامه‌ها، دایره المعارف‌ها، مقالات و کتاب.
نویسندگان این آثار چه کسانی هستند؟
این متون توسط نویسندگان مشهور قدیم، پژوهشگران و متخصصان مطرح معاصر دنیا به نگارش درآمده‌اند.
این آثار به چه زبان‌هایی نوشته شده‌اند؟
آرامی، سریانی، عبری، انگلیسی، آلمانی، لاتین، فرانسه، ایتالیایی، روسی و اسپانیایی.
آیا مجموعه اهدایی شما نقشی در ارتقاء آگاهی‌های اسلامی ایرانیان دارد؟
بنده به عنوان پژوهشگر مفاهیم قرآنی، به اهمیت این زبان‌ها پی برده و جهت عمق بخشیدن به شناخت خویش در حوزه مطالعات اسلامی و ایجاد ظرفیت‌های لازم برای دفاع از ارزش‌های اسلامی این مجموعه را جمع آوری کردم.
جایگاه منابع سامی اهدایی شما در مطالعات ایران شناسی چیست؟
این موضوع از سه بُعد قابل بررسی است: الف: شناخت زبان‌های سامی مورد توجه شرق شناسان در نقاط مختلف دنیا از جمله ایران شناسان است. ب: آشنایی با ابعادی از گذشته تاریخی ما در غرب زاگرس در عمق بین النهرین، آسیای صغیر، شمال عربستان و شمال شرق آفریقا. همچنین آگاهی از بسیاری از اندیشمندان ایرانی که تابحال اطلاعات جامعی از آنها در محافل ایرانی وجود نداشته است. ج: درک عمیق‌تر نقش ایرانی‌ها در جریانات علمی بشری متأثر از حضور هزار و یکصد ساله در بین النهرین.
«آشنایی با دستورزبان‌ها و واژه‌نامه‌های سریانی، آرامی و آشوری» نوشته سعید حیاتی با شمارگان 500 نسخه، 90 صفحه و بهای 10 هزار تومان از سوی انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی روانه کتابفروشی‌ها شده است.
از دیگر کتاب‌های منتشر شده سعید حیاتی می‌توان به: مجموعه هفت جلدی «کتابشناسی زبان‌های کهن آسیای غربی» و ترجمه نسخه خطی سریانی «پری هرمینیاس پولس پارسی» اشاره کرد.
دوشنبه ۴ آبان ۱۳۹۴ - ۱۲:۰۰
«آشنایی با دستورزبان‌ها و واژه‌نامه‌های سریانی، آرامی و آشوری» نوشته سعید حیاتی منتشر شد. نویسنده در گفت‌وگو با «ایبنا» اشاره کرد که این کتاب نخستین اثر فارسی منتشر شده در موضوع آشنایی با دستور زبان‌های کهن سریانی، آرامی و آشوری است.
نظر شما