به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، موریللو، در نشست «ایرانشناسی و اسلام‌شناسی در ایتالیا» که در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد، گفت: فعالیت‌ها و تالیفاتی که ایرانشناسان و اسلام‌شناسان ایتالیا انجام می‌دهند، در ایران ناشناخته است و پژوهشگران ایرانی از این تحقیقات بی‌خبرند. مجموعه مقالاتی در سال 1971 منتشر شد که یکی از مهم‌ترین آثاری است که در ایتالیا درباره خاورمیانه در میان سال‌های 1921 تا 1970 تهیه و تدوین شد. اهمیت این اثر به این موضوع برمی‌گردد که مقاله‌ای که در مقدمه آن آمده درباره 50 سال فعالیت اسلام‌شناسی در ایتالیا است.

این عضو هیات علمی دانشگاه ونیز ادامه داد: در سال 1952 نخستین کرسی اسلام‌شناسی در ایتالیا شکل گرفت. با تاسیس این کرسی پژوهشگران متوجه شدند برای فهمیدن اسلام نیاز به فعالیت‌های میان‌رشته‌ای است. فعالیت‌هایی در زمینه تاریخ دین، تاریخ فلسفه و تاریخ مردم‌شناسی.

این اسلام‌شناس با اشاره به یکی از پژوهشگران ایتالیایی که در ایران ناشناخته است، گفت: اسکارچیا موروتی یکی از اسلام‌شناسان فعال ایتالیا است که حدود 500 تالیف دارد. موروتی تحقیقات گسترده و باارزشی در زمینه شیعه‌شناسی انجام داده است اما متاسفانه ایرانیان از آن بی‌خبرند.

قرن شانزدهم، نقطه عطفی در مطالعات ایرانشناسی در ایتالیاست

کریستو فورتی در این نشست درباره مطالعات ایرانشناسان ایتالیایی گفت: ممبره در اواسط قرن شانزدهم میلادی روایتی از ایران ارائه کرد که منبع تاریخی بسیار مهمی درباره سیاست عصر صفوی است. در همین زمان، یعنی اواسط قرن شانزدهم کریستوفرامنو جالب‌ترین ترجمه از ادبیات فارسی را برجای گذاشت. ترجمه‌ای از آثار امیرخسرو دهلوی که در ونیز به چاپ رسید و بارها به زبا‌ن‌های دیگر ترجمه شد. 

وی ادامه داد: در سال‌های بعد چاپخانه‌ای در رم دایر شد که برای نخستین‌بار متون پهلوی و فارسی را منتشر کرد. در واقع نخستین‌ متون به زبان فارسی در همین زمان به چاپ رسید. در اواخر قرن 16 دو برادر به نام‌های جرالد آلمو و جوان باتیستا سفرهایی را به شرق جهان آغاز کردند. سوریه، لبنان، مصر، ایران و هند مقصد این دو برادر بود. هدف آنها از این سفر طولانی، جمع‌آوری نسخه‌های خطی بود. از جمله مهم‌ترین نسخه‌های خطی که این دو برادر با خود به رم آوردند، نسخه خطی معروف به شاهنامه فلورانس بود. 

این ایرانشناس با بیان این‌که قرن شانزدهم نقطه عطفی در مطالعات ایرانشناسان ایتالیایی به‌شمار می‌رود، عنوان کرد: قرن شانزدهم دوره بسیار مهمی در تاریخ مطالعات ایرانشناسی در ایتالیا است. در قرن هفدهم آثار شاخصی در حوزه ایرانشناسی در ایتالیا نداریم. تا این که در سال 1878 میلادی اولین دستور زبان کردی در ایتالیا منتشر و این آثار در سراسر ایتالیا توزیع شد. 

نسخه خطی معروف به شاهنامه فلورانس چگونه به ایتالیا رفت؟

وی افزود: ایرانشناسی مدرن در ایتالیا با سفارشی که از دربار ایتالیا به دربار قاجار آمد، آغاز شد. بعد از رفت و آمد هیات‌های ایتالیایی به دربار ایران و در سال 1871 کرسی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه رم دایر شد و استادان برجسته‌ای در این دانشگاه به تحقیق و پژوهش پرداختند و در سال 1885 ترجمه کاملی به ایتالیایی از شاهنامه فردوسی ارائه دادند. 

کریستو فورتی با اشاره به تاریخچه مراکز ایرانشناسی در ایتالیا اظهار کرد: در سال 1957 نخستین مرکز زبان و ادبیات فارسی در ناپولی تاسیس شد و استادان بزرگی در آن به تدریس پرداختند. در 1967 دومین کرسی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه ونیز افتتاح شد و تاریخ زبان‌شناسی و زبان‌شناسی زبان‌های ایرانی در این دانشگاه تدریس می‌شد. در سال 1980 در بلونیا نیز مرکز ایرانشناسی و زبان و ادب فارسی تاسیس شد. علاوه بر دانشگاه ناپول، بلونیا، ونیز و رم، دو گروه تحقیقاتی بزرگ دیگر نیز تشکیل شد. 

یکی گروهی است که بیشتر در زمینه زبان‌شناسی و تاریخ ایران باستان و به‌ویژه ادیان ایران باستان و زبان پهلوی و اوستایی فعالیت می‌کند. گروه دوم نیز بیشتر درباره زبان و ادبیات فارسی و مسایلی درباره موقعیت اجتماعی و مردم‌شناسی تحقیق و پژوهش می‌کند. مطالعات این گروه بر ایران معاصر متمرکز است. فرد دیگری که در این زمینه فعال است، کارلو چرتی، رایزن فرهنگی ایتالیا در ایران است. چرتی تحقیق ارزشمندی درباره ادبیات پهلوی انجام داد و کتابی نیز با همین عنوان تالیف کرد. 

این ایرانشناس درباره دیگر مراکز ایرانشناسی فعال در ایتالیا گفت: دو موسسه به نام‌های «موسسه‌ای برای شرق» و «موسسه ایتالیایی برای آفریقا و شرق» نیز تحقیقاتی پیرامون ایرانشناسی انجام می‌دهند. موسسه نخست کتابخانه بزرگ و مهمی را درخود جای داده و تمرکز فعالیت‌های آن بر روی اسلام و شرق است. موسسه‌ ایتالیایی برای آفریقا و شرق دو سال پیش به دلیل کمبود بودجه بسته شد اما گروهی به تازگی اقداماتی را برای بازگشایی مجدد آن انجام می‌دهند. 

ترجمه اشعار کلاسیک و نو فارسی در مراکز ایرانشناسی ایتالیا

وی با اشاره به ترجمه آثار ایرانی در ایتالیا اظهار کرد: در این مراکز افرادی نیز وجود دارند که آثار فارسی را به ایتالیایی ترجمه می‌کنند. در سال‌های اخیر چند رمان معاصر ایران به ایتالیایی ترجمه شد. افزون بر این چند مولف ایرانی ساکن ایتالیا نیز رمان‌هایی را به زبان ایتالیایی تالیف کردند. در ترجمه اشعار فارسی هم شاهد ترجمه اشعار کلاسیک و هم اشعار نو هستیم. گلچینی از اشعار شعرایی چون سهراب سپهری، فروغ فرخزاد و عباس کیارستمی در ایتالیا ترجمه شده است. از شعرای کلاسیک که اشعارشان به ایتالیایی ترجمه شد می‌توان به حافظ، سعدی و نظامی اشاره کرد. یکی شعرای ایرانی که آثارش با استقبال خوبی در ایتالیا مواجه شد، عطار نیشابوری است که پنج اثر وی «اسرار نامه»، «منطق‌الطیر»، «الهی‌نامه»، «تذکره‌الاولیا» و «مصیبت‌نامه» به ایتالیایی ترجمه شد. 

این پژوهشگر ایتالیایی در پایان سخنانش به مجله ایرانشناسی و اسلام‌شناسی ایتالیایی با عنوان «آینه» اشاره و اظهار کرد: مجله «آینه» مقالاتی متفرقه در زمینه هنر، مردم‌شناسی و تاریخ را در خود جای داده است. نخستین شماره آن که منتشر شده است درباره جنوب ایران است. این شماره 35 عکس و مقالاتی درباره این مناطق را دربرمی‌گیرد. 

نشست «ایرانشناسی و اسلام‌شناسی در ایتالیا» با حضور «کریستو فورتی» عضو هیات علمی دانشگاه ونیز، «رافائل موریللو» عضو هیات علمی دانشگاه رم و فرید قاسم‌لو، عضو گروه تاریخ علم و بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی شامگاه دوشنبه 7 مهر در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد. برای خواندن گزارش نخست این نشست اینجـــا را کلیک کنید.