به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مهدی قیصری‌نیک، دبیر رونمایی از آثار نفیس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در این‌باره توضیح داد: به مناسبت شهادت حضرت امام جعفر صادق (ع)، پنجاه‌ و‌ ششمین برنامه سه‎شنبه‎های فرهنگی آستان قدس رضوی با رونمایی از نسخه‌های خطی مربوط به امام صادق (ع) که بیشتر آن‌ها از طریق سنت حسنه وقف و اهدا به مجموعه آستان قدس رضوی افزوده شد، برگزار شد.
 
وی افزود: این نسخه‌ها به دلیل محدودیت‌های بهداشتی به‌دلیل شیوع بیماری کرونا، به‌صورت غیرفیزیکی و در فضای مجازی رونمایی و معرفی شدند.
 
سیدمحمدرضا فاضل‌هاشمی، مسئول امور مخازن کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نیز در این زمینه اظهار کرد: در مخزن کتب خطی آستان قدس رضوی، 143 نسخه خطی مربوط به امام صادق (ع) به زبان‌های عربی و فارسی با موضوع‌های اخبار، احادیث، ادعیه، عقاید، اخلاق و کلام نگهداری می‌شود که «مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه»، «توحید مفضّل» و کتاب «الإهلیلجه» مربوط به قرن 11 هجری قمری، نسخه‌هایی هستند که امروز رونمایی و معرفی شدند.
 
وی ادامه داد: قديمی‌ترين نسخه آستان قدس منسوب به امام صادق (ع)، کتاب «مصباح‌الشريعه و مفتاح‌الحقيقه» است. این نسخه که در سال 1044 قمری توسط ابن‌خواجه مازندرانی کتابت و در سال 1382 خورشیدی توسط حجت‌الاسلام غروی، وقف آستان رضوی شده، درباره سلوک به سوی خداوند و توجه به اوست.

فاضل‌هاشمی با اشاره به ديگر اثر منسوب به امام در زمینه توحيد، گفت: اين کتاب را امام صادق (ع) بر «مفضّل‌بن عمر» املا کرد و به خاطر نام روايت‌گر آن «توحيد مفضّل» نام دارد که در رد دهريون و اثبات خداوند، جزء بهترين کتاب‌ها به‌شمار می‌رود و در زمينه وجوه حکمت در خلقت گيتی و آشکارکردن اسرار آن است.
 
مسئول امور مخازن کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، افزود: کتابی ديگر منسوب به امام را مفضّل‌بن عمر روايت کرده است. اين اثر که در ضمن بحارالأنوار نيز موجود است، «اهليلجه» نام دارد و مفضّل که از شاگردان امام بوده، سؤالاتی را از ايشان پرسيده و جواب امام را آورده است. در مقدمه بحار آمده که سياق کتاب‌های توحيد مفّضل و اهليلجه، بر صحت آن‌ها دلالت دارد.
 
وی در معرفی کوتاهی از کتاب «اهلیلجه» نیز توضيح داد: نقل است که در اين کتاب، امام درباره شناخت خداوند جل‌ّجلاله به طرزی عجيب و بديهی با طبيبی هندی مناظره و برای او استدلال آوردند که آن طبيب هندی پس از اين مناظره، به الوهيت و يگانگی خداوند اقرار کرد.
 
این نسخه‌های نفیس از طریق پورتال کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی به نشانی digital.aqr.ir و نیز درگاه اینترنتی موزه آستان قدس رضوی به نشانی museum.razavi.ir رونمایی و در دسترس قرار گرفته‌اند.  
قرآن‌های منسوب به امام صادق (ع) در گنجینه رضوی
فاضل‌هاشمی همچنین با اشاره به نگهداری از قرآن‌های نفيسی منسوب به دستخط مبارک ائمه معصومین علیهم‌السلام ازجمله امام علی (ع)، امام حسن (ع)، امام حسین (ع)، امام سجاد (ع) و امام رضا (ع) در این کتابخانه، بیان کرد: همه اين مصاحف شريف، جزو شاهکارهای هنر اسلامی هستند. در اين ميان، دو قرآن نفيس منسوب به دستخط مبارک ششمين امام شيعيان نيز از نفاست زيادی برخوردار است.
 
مسئول امور مخازن کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی با معرفی يکی از دو قرآن منسوب به دستخط امام صادق (ع) که روی پوست آهو نوشته شده و شاه طهماسب صفوی آن‌را وقف بارگاه رضوی کرده، ادامه داد: اين نسخه که شامل جزء 9 تا 11 قرآن است، قسمتی از آن به خط کوفی، اندازه اوراق 16 در 23، قطع آن بياضی، سرسوره‌ها به زر و تعداد اوراق آن 58 است.
 
وی تصریح کرد: دو صفحه اول اين قرآن، دارای ترنج ستاره‌ای ‌شکل مذهّب و مرصّع، فواصل آيات نقاط شنگرفی و زنگاری، تمام صفحات دارای جداول زر و الوان، سرسوره‌ها به خط کوفی زرّين و تحرير مشکی و جلد آن جلد سوخت است. مُهر واقف مربوط به پیش از سال 972 قمری نیز در پشت صفحه اول حک شده است.
 
فاضل‌هاشمی درباره ديگر قرآن منسوب به دستخط مبارک امام صادق (ع) نیز گفت: واقف اين مصحف شريف، شاه عباس صفوی در سال 1308 بوده و وقف‌نامه آن را شيخ بهايی روی کاغذ کتابت کرده است.
 
مسئول امور مخازن کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، درباره دیگر مشخصات این نسخه قرآن کریم توضیح داد: این مصحف در قطع وزيری و اندازه اوراق 5/20 در 5/30 کتابت شده است. پشت صفحه اول این مصحف، يک ترنج کنگره‌ای مذهّب و مرصّع مزيّن به گل‌های اسليمی و زمينه لاجورد، صفحه اول و دوم دارای سه لوح مذهّب و مرصّع با نقوش و گل و برگ اسليمی است. فواصل آيات گل‌های ختايی هشت‌ پر زرّين، سرسوره‌ها در کتيبه مستطيلی پيوسته به يک نشان بادامی مذهّب مرصّع نوشته شده و کتيبه به‌صورت قلمدانی است.

وی بیان کرد: بخشی از اين قرآن به خط ابراهيم‌سلطان، برادر بايسنقرميرزا و پسر شاهرخ تيموری است که از هنرمندان مطرح و خوشنويسان طرازاول عهد خود به‌ويژه در خط ثلث و محقق به‌شمار می‌رفت. جلد سوخت نفيس اين اثر، در قرن 9 قمری در زمان ابراهيم‌سلطان‌بن شاهرخ تيموری در سال 831 قمری ساخته شده و جزو شاهکارهای نفايس آستان قدس رضوی است.