از ویژگی‌های سال بلو تفکر و عقیده‌ای است که در ذهنیات کاراکترهایش موج می‌زند. این نکته از نگاه تیزبین آکادمی نوبل نیز پنهان نماند و در سال 1976 جایزه نوبل برای درک شرایط انسانی و بررسی موشکافانه فرهنگ معاصر که در آثارش به چشم می‌خورد، اهدا شد.
سال بلو از جمله نویسندگانی است که اغلب آثار قابل‌تامل او به فارسی ترجمه شده‌اند. بسیاری از این کتاب‌ها با نام‌های مختلف و از سوی ناشران و مترجمان مختلف بارها ترجمه و منتشر شده‌اند. «دم را دریاب»، «هرتزوگ»، «هدیه هامبالت» و «هندرسون، شاه باران» از آن جمله‌اند.
رمان «دم را دریاب» اولین بار با ترجمه احمد کریمی در سال 1348 از سوی انتشارات نیل منتشر شد و سپس با نام «امروز را عشق است» با ترجمه حسین قوامی و وحید دست‌پاک از سوی انتشارات پارس در سال 1363 منتشر شد. همچنین این رمان با نام « دم را دریاب» با ترجمه بابک تبرایی در سال 1387 از سوی نشر چشمه و « زندگی در دم» با ترجمه مجتبی امینی از سوی نشر روزگار در سال 1396 منتشر شده است.
یکی از رمان های معروف سال بلو در ایران «هرتزوگ» است. این رمان با نام «هرتسوک» در سال 1379 از سوی نشر مهدمینا با ترجمه مهداد ایرانی‌طلب فیپا گرفت و در همان سال با ترجمه فرشته داوران از سوی نشر پیکان با نام «هرتزوگ» منتشر شد. ترجمه سیما زمانی با عنوان «سپندی بر آتش» در سال 1383 از سوی انتشارات سیمای دانش و فریدون رضوانیه با عنوان «هرتزوگ» از سوی نشر یوبان سبزوار در سال 1395 نسخه‌های دیگر فارسی این کتابند.
«هدیه هامبالت» نیز از آثاری است که توسط مترجمان مختلفی به فارسی برگردانده شده. این رمان با ترجمه عباس کرمی‌فر سه بار در فاصله بین سال‌های 1369 از نشر دبیر، 1380 از نشر کوثر و 1395 از سوی نشر یوبان منتشر و بازنشر شده است. سهیل سمی نیز این رمان را به نام «هدیه هومبولت» در سال 1389 با انتشارات ققنوس راهی بازار کرده است.
رمان دیگر سال بلو ابتدا به نام «سلطان باران» با ترجمه عباس کرمی‌فر در سال 1363 از سوی نشر اردیبهشت منتشر و در سال 1396 بازنشر شد. از این رمان ترجمه دیگری به نام «هندرسون شاه باران» از مرحوم مجتبی عبدالله‌نژاد با انتشارات فرهنگ نشر نو نیز موجود است که در سال 1397 راهی بازار کتاب شد.
«امروزتون چطور گذشت»، «رولشتان»، «عموزادگان»، « وقتشه ساکت باشی»، « مرد معلق»، و «دسامبر رئیس دانشکده» از کتاب‌های دیگری است که از سال بلو در بازار کتاب ایران موجود است.
«سیاره آقای سملر» آخرین اثری است که به لحاظ بازه زمانی از این نویسنده به فارسی برگردانده شده است. این رمان ابتدا با ترجمه منصوره وحدتی احمدزاده از سوی نشر بوتیمار در سال 1395 فیپا گرفت و در نهایت در سال 1397 از سوی نشر افراز منتشر شد. از این کتاب نسخه دیگری نیز در سال 1396 با ترجمه گلبرگ درویشیان از سوی نشر ورا منتشر شده است.
این رمان با یک دزدی آغاز می‌شود و دلیلش این است که صحنه را برای درون‌مایه‌های فریبکاری، تهدید، خشونت و روابط مخفیانه آماده کند. آقای سملر در این رمان درباره جیب‌بر و اتفاقات پس از آن می‌اندیشد و سپس ذهنش به بودلر و نویسندگان روسی و متفکران آلمانی و افکارشان درباره جنایت کشیده می‌شود. بلو عناصر درون‌مایه رمان را در همان ابتدای کار در بطن گفت‌وگوهای ذهنی سملر و مقاله‌های جریان سیال ذهنش پیش روی خواننده قرار می‌دهد، حتی گاهی به کمک جملاتی کوتاه و گاهی در قالب اندیشه‌های محدود.
حالات مختلفی که بلو برای کاراکترش در این رمان خلق می‌کند به طور کامل با گذشته‌ای که برای خواننده از آقای سملر تعریف می‌کند انطباق دارد. پیش از جنگ جهانی دوم آقای سملر در فضای سطح بالای انگلیس زندگی می‌کرد و در میان روشنفکرانش گشت و گذار می‌کرد و از این بابت به خود می‌بالید و احساس می‌کرد خودش را از میان عوام بالا کشدیه است. از آن جایگاه برترش این حق را دارد که انسان‌های موذی جامعه را با نوک عصایش کنار بزند و تفاوت‌هایشان را به خاطر بسپارد، چه برای گفت‌وگوها و چه برای سرگرمی شخصی‌اش. زندگی و قدرش به همین منوال ادامه می‌یابد تا اینکه از سوی نازی‌ها با انتهای اسلحه‌ای یک چشمش کور می شود، برهنه می‌شود، هدف گلوله قرار می‌گیرد و به درون گور دسته جمعی انداخته می‌شود و به همین خاطر آقای سملر دیگر سرچشمه آموخته‌هایش را دست بالا نمی‌گیرد یا ارزش و سرچشمه خود تمدن را.
کاراکتر سملر در این رمان به همان پیچیدگی دنیای مفاهیمی است که به سرعت مانند توپ‌ها و ضربه‌ها و حرکات و بازیکنان بازی بیس‌بال به زندگی‌اش وارد می‌شوند و می‌چرخند. در «سیاره آقای سملر» گلاویز شدن برای قدرت درون‌مایه بسیار مهمی است زیرا شیوه‌های گوناگون تغییرات استدلالی اجتماعی که با فعال شدن جنبش حقوقی مدنی به وجود آمدند، چیزی بیش از تکنیک‌های گوناگون بودند و دیدگاه‌های کاملا متفاوتی را عنوان می‌کردند.»
شخصیت سملر به خوبی بیانگر توانایی بلو در یکجا جمع کردن تفکر و احساس و سرشت و جسم مادی انسان است. سملر در این رمان سعی دارد نیویورک، پایتخت اقتصادی آمریکا و نماد اوج فرهنگ ملی این کشور را درک کند به تمامی اتفاقات و مسائل اطرافش واکنش می‌دهد و کوچکترین جزئیات را واکاوی می‌کند.
امروز رمان شهری به یکی از انواع قدرتمند ادبیات تبدیل شده و شهر در آثار ادبی اعم از داستان کوتاه و بلند و رمان به مثابه کاراکتر عمل می‌کند. نیویورک در این رمان نیز همین‌گونه است. سملر در نبردش با هویت آمریکا نمی‌توانست در مکانی بهتر از این باشد. بخشی از ان مربوط به یهودیت شخصیت داستان می‌شود. منهتن و هالیوود مکان‌هایی هستند که یهودیان عمیق‌ترین تاثیرات خود را در آن گذاشته‌اند. نیویورک شهری است که یهودیان مشاغل بسیار سطح بالایی در حیطه‌هایی نظیر قانون، پزشکی، آموزش و تئاتر و ...داشته و سهم به سزایی در به وجود آوردن فرهنگ بالای شهری این خطه داشته‌اند.
تمرکز بر شیوه زندگی یهودیان و مشکلات آن‌ها که از قوم و نژاد و مذهب‌شان سرچشمه می‌گیرد درون‌مایه اصلی بلو است. در سطر به سطر آثار این نویسنده یهودی آمریکایی کانادیی‌تبار دیده می‌شود.
سملر در این رمان خود را به عنوان یک لهستانی یهودی در محیطی آشنا اما بیگانه می‌بیند. یهودیان نیویورک را می‌بیند که موسیقی فرهنگ‌شان را به سه نت می‌زنند، یکی روشن و هوشمندانه و قابل لمس و متفکرانه، دیگری با وسواسی ناامیدانه و سردرگم نسبت به دنیای مدرن و آخری نتی تیره و تار و ترسناک. سملر هیچ اعتقادی به انتقال رفتار و آداب مناسب از نسلی به نسلی دیگر ندارد. او می‌داند که یهودیان اغلب به طور جزئی به داستان‌های برگزیده‌ای از قساوت و ستمگری مرتبط هستند که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده‌اند و در کنار آن‌ها با اندکی سنت‌های مذهبی هم مرتبط هستند که ارزش والاتری نسبت به وطن‌پرستی آمریکایی‌ها ندارد.
سال بلو هم مانند بالزاک به خواننده نشان می‌دهد که طبقات تحصیل‌کرده و با فرهنگ جامعه در زمان مواجهه با فساد چگونه عمل می‌کنند. طرز فکر برتری‌های طبقات اجتماعی دیگر از میان رفته است و این به این معناست که انسان باید با چیزی فراتر از زیورآلات ظاهری و پیشینه فرهنگی‌اش سنجیده شود. در «سیاره آقای سملر» اشتباه خواهد بود اگر بخواهیم همه چیز را بر پایه عقلانیت در نظر بگیریم. همین‌طور که درباره والاس با استعداد و طمعکار می‌بینیم، او پشت سر هم طرح‌های احمقانه خود را ارائه می‌دهد و خواه، ناخواه خود را همان‌طور که پدرش الیا می‌گوید به عنوان «یک احق با ضریب هوشی بالا» نشان می‌دهد. همه چیز باید در راستای این که آن‌ها برای رسیدن به امیال و آرزوهای‌شان چه می‌کنند در نظر گرفته شود.
رمان «سیاره آقای سملر» نوشته سال بلو با ترجمه گلبرگ درویشیان در 410 صفحه و تیراژ 500 نسخه به قیمت 26000 تومان از سوی نشر ورا در سال 1396 منتشر شده است.
نظر شما