سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - مهدیه سادات نقیبی: حسن پورگل محمدی نویسنده نمایشنامه «کِرتاسه»، متولد ۱۳۶۲ دارای مدرک پست دکتری از دانشگاه هنر شیکاگو آمریکا و دکتری تئاتر از دانشگاه میلان ایتالیا است. وی بیش از ۲۸ سال در حوزه تئاتر فعالیت دارد و عضو شورای نظارت و ارزشیابی وزارت فرهنگ و مدرس دانشگاه در حوزه تئاتر و سینما است. خبرنگار ایبنا با این نویسنده درباره دغدغه‌هایش برای هنرهای نمایشی گفت‌وگویی انجام داد که در ادامه می‌خوانید.
هدف از نوشتن این نمایشنامه و دغدغه اصلی برای نگارش این نمایشنامه چه بود و از چه زمانی شروع شد؟
ما در سال ۱۳۸۱ گروهی رو با چند نفر از دوستان تشکیل دادیم با عنوان گروه پرواز، این گروه در وزارت ارشاد ثبت شده و تمام ۵ اعضای اصلی این گروه تحصیلات و حرفهٔ حوزه هنرهای نمایشی و تئاتر داریم. تمام دغدغه و هدف این گروه طی این سال‌ها تئاتر درمانی و هنر درمانی بوده است. دغدغهٔ من برای نگارش نمایشنامه «کِرتاسه» از سال ۱۴۰۱ کلید خورد و از زمان آغاز نگارش تا نهایی شدن آن تقریباً می‌توان گفت فرمت و سمت و سوی متفاوتی پیدا کرد. به طوری که ساختار و عناصر ابتدایی نمایشنامه، سورئالیسم بود و تمام اتفاقات نمایشنامه در یک پرده خلاصه می‌شد. البته در نگاه کلی، موضوع با نمایشنامه فعلی یکی بود. دغدغه شکل‌گیری این نمایشنامه برای من، ورود به حوزه روانشناسی جنایی بود. نمایشنامه «کِرتاسه» به قبل و بعد از جنایات می‌پردازد و اتفاقات و واکاوی‌های درون‌مایه در درون افراد را بررسی می‌کند. «کِرتاسه» واکاوی‌های درون‌مایه افراد را با مخاطب خودش به اشتراک می‌گذارد و به‌نوعی همزادپنداری صورت می‌گیرد. این اشتراک‌گذاری در نمایشنامه به این منظور است که به‌توانیم به‌صورت آزمایشگاهی و شورایی سبک آن را تغییر دهیم.
نمایشنامه «کِرتاسه» چه اتفاقاتی را روایت می‌کند؟
با توجه به اینکه دغدغه‌ی من در حوزهٔ هنرهای نمایشی تئاتر و روانشناسی و همچنین جامعه‌شناسی هنر است این نمایشنامه هم با همین عنوان اتفاقات را به پیش می‌برد. در واقع در طول نمایش، مخاطب شاهد جرم و جنایاتی در ایران و کانادا است و تمام این اتفاقات به صورت فلش‌بک و فلش فوروارد با حضور ۶ پرسوناژ در ۶ پرده روایت می‌شود. این مسئله نه تنها در نمایشنامه «کِرتاسه» دیده می‌شود بلکه در نمایشنامه‌ی «مردگان» که در باب روانشناسی نوشتم، هم دیده می‌شود. این نمایشنامه به دو معلول جسمی و حرکتی که درگیر بیماری اوتیسم و دیگری بیمار حرکتی است اشاره دارد و هر دو عاشق فضای هنر هستند و اتفاقاتی در طول این نمایشنامه برایشان رخ می‌دهد.
اثربخشی این نمایشنامه و دیگر آثار شما در جامعه چگونه بوده است؟
با توجه به دغدغه‌ی فعلی که بحث تئاتردرمانی و هنردرمانی است و همچنین با نگارش نمایشنامه «کِرتاسه» و دو اثر دیگر به نام‌های نمایشنامه «مردگان» و همچنین کتاب پژوهشی تخصصی «هنرهای نمایشی روانشناسی و جامعه‌شناسی تئاتر» تمام قصد و تلاشم بر این بوده است که به روانشناسی و جامعه‌شناسی هنر، به‌خصوص در حوزه تئاتر معنا ببخشم و امید دارم که حال جامعه با هنر به خصوص هنرهای نمایشی خوب شود و درک درست و معنابخشی درست از تئاتر، در این حوزه برای همه‌ی افراد، به‌خصوص خانواده‌ها انجام شود. من فکر می‌کنم با نمایش می‌توان در این باب ورود کرد و به همهٔ مسائل آن پرداخت. طبق فرمایش مقام معظم رهبری یک تئاتر خوب می‌تواند اندازه صد یا هزار منبر یک روحانی در جامعه اثرگذار باشد. به همین خاطر با هنری همچون تئاتر که ترکیب همهٔ هنرهاست، ما می‌توانیم به ساختار روانشناسی و جامعه‌شناسی ورود پیدا کنیم و همچنین در این حوزه می‌توان به مقوله سایکودرام و پسیکودرام، دسترسی داشت. این ساختار به‌قدری در ذهنیت من ورود پیدا کرده که نه‌تنها به دغدغهٔ ذهنی تبدیل شده بلکه در رفتارم هم تأثیرگذار شده است و آثارم در این سبک از ساختار نوشته و اجرا شده‌اند.
چه شد که به تئاتر درمانی علاقه‌مند شدید؟
پرداختن به حوزه تئاتر درمانی و هنردرمانی دغدغه‌ی سال‌ها پیش من بوده است و فکر می‌کنم با روانشناسی و جامعه‌شناسی هنر می‌توان حال جامعه را خوب کرد. برای رفع همین دغدغه، گروهی با عنوان پرواز پایه‌گذاری کردیم و تمام ۵ عضو اصلی این گروه، تحصیلات و عمر حرفهٔ‌ای خود را در زمینه تئاتر گذرانده‌اند.
با نمایش می‌توان به همه‌ی مسائل ورود پیدا کرد و از باب جامعه‌شناسی و روانشناسی هنر به آن پی‌برد. تجلی معنا بخشیدن به روانشناسی و جامعه‌شناسی هنر نه تنها در نمایشنامه کِرتاسه بلکه در آثار دیگر من نیز به چشم می‌خورد و تمام تلاشم بر این بوده حال جامعه را از طریق هنر و معنا بخشیدن به هنر، در حوزه هنرهای نمایشی خوب کنم.
ساختار نمایشنامه حول محور چه چیزی می‌چرخد؟
باید گفت که این نمایشنامه از چندین سال قبل در ذهن من بود و تا زمانی که به نسخهٔ نهایی تبدیل شود، چند ماهی زمان برد. ساختار اصلی این نمایشنامه به رفتارشناسی جوامع، به‌خصوص ایران می‌پردازد. این درگیری ذهنی نه‌تنها برای من، بلکه برای تمام جامعهٔ ایران وجود دارد و به تعبیری می‌توان گفت، ذهنیت من برای این نمایشنامه به ساختار سیاست‌های جوامع، سیاست‌های خانواده، ساختار جنسیت زن و مرد و معطوف شده است. نگارش اولیه کتاب نیز این موارد را تشکیل می‌داد و تا به مرحله‌ی نهایی، همین عناوین درون مایه اصلی این کتاب را شامل شد. از زمانی که این نمایشنامه به چاپ رسید تا نهایی‌شدن آن زمانی را برای زنده کردن رویدادهای نمایشنامه یا همان ویرایش و ویراستاری گذاشتم تا به یک متن پویا و درعین‌حال ساده و قابل‌فهم برای تمام مخاطبان تبدیل شود. در متن نمایشنامه «کِرتاسه» در عین واقعی و زنده‌بودن، از تخیلات و درام هم استفاده شده است.
مخاطب با خوانش این کتاب چه دریافتی خواهد داشت؟
مخاطب با خواندن این نمایشنامه، متوجه ساختار، تفکر و اندیشه نویسنده می‌شود. این نمایشنامه، همزمان در قالب روانشناسی، جنایی و جرم است. متن نمایشنماه بسیار روان و تکلف در دیالوگ‌ها نگارش شده‌است و مخاطب با خوانش این متن روان به درون مایه افراد پی‌می‌برد. امیدوارم که این نمایشنامه مورد استقبال مخاطبان قرار بگیرد.
نظر شما