به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نخستین جلسه از دوره دوازده جلسه‌ای آموزش مجازی داستان‌نویسی ویژه نویسندگان برتر پایگاه نقد داستان، با تدریس محمداسماعیل حاجی‌علیان به مناسبت هفته کتاب سی‌ویکم، برگزار شد.
در این کارگاه حاجی‌علیان با بیان اینکه ایده، نخستین موضوع در نگارش داستان است، سایر عناصر داستان را توضیح داد و گفت: موضوع یا سوژه و مضمون یا درون‌مایه دو بخش اصلی ایده یک داستان به شمار می‌روند؛ سوژه می‌تواند شامل شخص، موضوع، اتفاق یا حادثه باشد و چیزی است که نویسنده را به نوشتن ترغیب می‌کند؛ مضمون هم برگرفته از جهان‌بینی نویسنده نسبت به سوژه است که چگونه به آن نگاه می‌کند. در واقع مضمون یا درون‌مایه داستان، موضوعی است که نویسنده به یکباره آن را بیان نمی‌کند و در بستر داستان به مرور به طرح آن می‌پردازد.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه درون‌مایه داستان نباید به طور علنی و عینی مطرح شود، افزود: ممکن است نویسنده احساس کند مخاطب به طور درست و دقیق متوجه درون‌مایه داستان نمی‌شود و می‌خواهد به طور علنی و عینی آن را مطرح کند که این اشتباه است.
صاحب کتاب «ساعت دنگی: مجموعه داستان کوتاه سه‌گانه» در بخش دیگری از سخنانش به منابعی که برای نویسنده ایده‌آفرینی می‌کنند، پرداخت و ادامه داد: ایده نویسنده در داستان، منابع متعددی است و حتی گاهی ممکن است یک نگاه تازه به اتفاقی که در گذشته افتاده باشد. برخی از ایده‌های داستان‌نویسی حتی از فلسفه نشئت می‌گیرد و روان‌شناسی نیز یکی دیگر از منابع سرشار از ایده برای نویسندگان است.
حاجی‌علیان با بیان اینکه نویسنده بعد از یافتن ایده و سوژه خود باید آن را پرورش دهد، گفت: بهتر نوشتن در آموزش‌های نویسندگی آموزش داده می‌شود، اما چرایی نوشتن و پرداختن به یک ایده مربوط به هر فرد بوده و آموختنی نیست.
نویسنده کتاب «دختری با روسری سرخ در پنجره روبه‌رو» در بخش دیگری از بحث خود به توضیح روش‌های پرورش ایده پرداخت که خلاصه آن چنین است: پرورش ایده ابعاد مختلفی دارد؛ بعد زمان یکی از ابعاد مهم در پرورش ایده است؛ مانند آنکه ایده در چه زمانی اتفاق می‌افتد، آیا در زمان حال است یا گذشته و یا آینده و اینکه در کدام یک از این زمان‌ها جذاب‌تر و زیباتر است؟ وقتی در موضوع ایده خود پژوهش می‌کنید به این نتیجه می‌رسید که در کدام دوره زمانی ذکر آن زیباتر است؟
حاجی‌علیان بحث خود را با ذکر این نکته که ایده‌ها و سوژه‌ها در لامکان اتفاق نمی‌افتند ادامه داد و گفت: مکان، بعد دوم پرورش ایده است؛ این نویسنده است که انتخاب می‌کند ایده او در چه مکانی اتفاق بیفتد. حتی ممکن است سوژه نویسنده موضوعی باشد که در کره زمین اتفاق نیفتد و در سیاره دیگری رخ دهد.
نویسنده کتاب «اپرای مردان سبیل استالینی» بُعد شخصیت را از دیگر ابعاد پرورش ایده برشمرد و ادامه داد: روایت هم یک بُعد از ابعاد پرورش ایده در داستان است. همه روایت‌ها شروع و پایان دارند و دوره زمانی را طی می‌کنند و در زمان ارسطو هم طول روایت وجود داشته است.
وی همچنین به بحثی درباره عمق روایت پرداخت و گفت: طول، عرض و عمق روایت باید با هم سنخیت داشته باشند و هر یک از این ویژگی‌ها می‌تواند بر ریتم روایت اثر بگذارد. طول روایت با خط روایت تفاوت دارد؛ منطق روایت هم بسیار مهم است تا اثر باورپذیرتر باشد.
شرکت‌کنندگان این دوره آموزش مجازی داستان‌نویسی، به صورت حضوری در دوره پیشرفته «آل جلال» حضور خواهند داشت و داستان‌های برتر این دوره بعد از نقد و بررسی و همچنین بازنویسی در قالب مجموعه داستان به چاپ می‌رسند.
سی‌ویکمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «آینده خواندنی است» از بیست‌وسوم آبان آغاز به کار کرد و تا سی‌ام آبان ۱۴۰۲ به کار خود ادامه می‌دهد.
نظر شما