در این مراسم دکتر سیدمحمد حسینی، معاون امور مجلس و استان‌های ریاست جمهوری، دکتر محمدحسن نامی، رییس سازمان مدیریت بحران کشور با همراهی دکتر محمدرضا رضوان‌طلب رییس کتابخانه و موزه ملی ملک حضور داشتند.
حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی انصاری نویسنده، محقق و مصحح در این مراسم، پس از خیر مقدم ریاست کتابخانه و موزه ملی ملک، خاطرات پناه‌جویان به بارگاه آسمانی حضرت ثامن‌الحجج را تشریح کرد.
کتابخانه و موزه ملی ملک در این آیین همچنین از هنرمند نگارگر سلینا پوریا تجلیل کرد و تابلوی پرتره حاج حسین آقا ملک (بنیان‌گذار و واقف کتابخانه و موزه ملی ملک) اثر اهدایی این هنرمند به این گنجینه رونمایی شد.
(5).jpg)
گشایش تالار جدید موزه‌ای «ماه هشتم»
تالار موزه‌ای «ماه هشتم» با نمایش گزیده آثار مرتبط با حضرت امام رضا علیه‌السلام در گنجینه کتابخانه و موزه ملی ملک به مناسبت دهه کرامت گشایش یافت.
این تالار موزه‌ای گزیده‌ای از آثار تاریخی این گنجینه را دربرمی‌گیرد. سکه ولایتعهدی حضرت امام رضا علیه‌السلام، تمبرها و سکه‌های یادبود در پاس‌داشت جایگاه آن امام هُمام، نسخه‌های خطی در پیوند با حضرت ثامن‌الحجج (ع) همچون «زیارت»، «الدعاء»، «عیون اخبار الرضا علیه‌السلام»، تابلوی نقاشی قهوه‌خانه‌ای «حدیث سلسله الذهب» از آثار به نمایش‌درآمده تالار موزه‌ای «ماه هشتم»اند.
بخشی از این نمایشگاه به جریان سفر حضرت امام رضا علیه‌السلام از مدینه به مرو اختصاص دارد. دوستداران تاریخ و فرهنگ در این بخش می‌توانند آگاهی‌های سودمند تاریخی از مسیر سفر ایشان و قدم‌گاه‌های آن حضرت در شهرهای گوناگون ایران به دست آورند.
اسناد، تصویرها و آگاهی‌هایی درباره پیوند و ارادت حاج حسین آقا ملک به بارگاه حضرت ثامن‌الحجج علیه‌السلام، ارایه نمایش زیارت آنلاین و فیلم‌های مستند با موضوع زیارت و هجرت امام رضا علیه‌السلام به همراه نمایش اسناد و تومار موقوفه‌های آستان قدس رضوی در کنار تابلوهای خوش‌نویسی با موضوع عالم آل محمد علیه‌السلام، از دیگر بخش‌های این تالار نوبنیاد موزه‌ای به شمار می‌آید.
(2).jpg)
کتاب «شوق مجموعه‌داری» گنجینه آثار لاکی ایران در عصر قاجار، از مجموعه بانو عزت‌ملک ملک
کتابخانه و موزه ملی ملک، نشست معرفی و رونمایی کتاب «شوق مجموعه‌داری» (گنجینه آثار لاکی ایران در عصر قاجار، از مجموعه بانو عزت‌ملک ملک) را برگزار کرد.
کتاب «شوق مجموعه‌داری»، مجموعه‌ای نفیس از آثار لاکی ایران در عصر قاجار را دربرمی‌گیرد که زنده‌یاد عزت‌ملک ملک (سودآور) دختر حاج حسین آقا ملک (بنیان‌گذار و واقف کتابخانه و موزه ملی ملک) در چند دهه گردآوری شده و به موزه‌های اسمیت‌سونین آمریکا و هنر هاروارد اهدا شده است. ترجمه فارسی این کتاب، زیر نظر ابوالعلا سودآور با پشتیبانی بنیاد سودآور به چاپ رسیده است.
بلوک تمبر یادبودی امام رضا علیه‌السلام در گنج ملک
شهر زیارتی مشهد، پایتخت فرهنگی و مذهبی، ایران است و همراه بر حرم حضرت علی ابن موسی‌الرضا (ع)، دارای نمادهای مذهبی است که نشان‌دهنده فرهنگ و اعتقادات مردم است.
بلوک تمبر یادبودی امام رضا(ع) نیز با رویکرد انتخاب این نمادها طراحی و چاپ شده است. این بلوک دارای چهار تصویر از ضریح قدیمی، سقاخانه، نقاره‌خانه و پنجره فولاد حرم مطهر امام رضا (ع) است. در این مجموعه به چهار عنصر اساسی، حلقه اتصال میان زائران و حضرت ثامن‌الحجج اشاره شده است.
ضریح
اولین ضریح معروف به ضریح چوبین در دوره صفوی، دومین آن مشهور به ضریح نگین‌نشان در دوره افشاریه، سومین به نام ضریح فتحعلی شاهی، چهارمین ضریح شیر و شکر در سال 1338خورشیدی و پنجمین آن که ضریح کنونی است معروف به ضریح سیمین و زرین در سال ۱۳۷۲ خورشیدی به دستور تولیت محترم آستان قدس رضوی، مطالعات و بررسی‌های مقدماتی ساخت آن آغاز و پس از هفت سال آماده شد.
در تمامی گلبرگ‌ها و نقوش به کار رفته مفاهیم فرهنگ متعالی اسلام متجلی است و تأکید بر اسلامی و ایرانی بودن اجزای متشکله دارد. استفاده از اعداد ۵ و ۸ و ۱۴ در ساختار ضریح به طور مشخص نشان‌دهنده پنج تن و رتبه صاحب ضریح به عنوان هشتمین امام است؛ همچنین وجود ۱۴ محراب در چهار ضلع ضریح که رأس محراب‌ها به کلمه الله ختم می‌شود.
سقاخانه
سقاخانه در معماری سنتی ایران فضای کوچک و عمومی در معابر شهر بود که اهالی و کسبه محل برای رفع تشنگی عابران و رهگذران درست می‌کردند. برای مشخص بودن سقاخانه در هنگام شب نیز در گوشه‌ای از آن شمع روشن می‌کردند و بعدها رسم شد که افرادی که نذر یا حاجتی دارند، هر شب جمعه شمع‌هایی را در سقاخانه‌ها روشن می‌کردند.
با گذر زمان معماری سقاخانه‌ها تغییر کرد. یکی از قدیمی‌ترین بناهای سقاخانه‌ای در حرم امام رضا (ع) قرار دارد که سنگ بنای آن توسط نادر شاه افشار گذاشته شد و بنای فعلی به دست یکی از سرداران فتحعلی شاه قاجار، اسماعیل خان سنگسری تأسیس شد. فتحعلی شاه قاجار به پاس این خدمت مقدار بسیاری طلا به او بخشید که اسماعیل خان آن را صرف زراندود کردن سقاخانه کرد. البته این سقاخانه بر حسب ضرورت تغییرات و تعمیرات بسیاری به خود دیده است، اما هنوز به همین نام مشهور است.
نقاره‌خانه
نقاره‌خوانی یا نقاره‌نوازی، نوا و موسیقی اسلامی است که بسیاری از مردم با آن، حس خوشی تجربه می‌کنند. این آیین در حرم مطهر رضوی با نظم خاصی برگزار می‌شود. گویا برای اولین بار این آیین در دوره تیموریان با حمایت های نوه گوهرشاد خاتون در حرم رضوی اجرا شد و بعدها مورد توجه و حمایت متولیان قرار گرفت. از آنجا که این آیین در ساعات خاصی به صورت منظم برگزار می‌شود، در اسناد و نوشته‌ها به نقاره‌خانه، نوبت‌خانه هم گفته شده است.
زمان اجرای آن هر روز قبل از طلوع و پیش از غروب آفتاب برای اعلام انجام فریضه نماز صبح و مغرب است. در شب‌های میلاد ائمه و مناسبت‌های دینی مانند جشن عید قربان، غدیر و فطر در دو نوبت و همچنین زمان تحویل و آغاز نوروز نقاره‌خوانی انجام می‌شود که به آن «نقاره‌خانه عید» می‌گویند.
ایوان نقاره‌خانه از آثار دوره شاه عباس اول صفوی در ضلع شرقی صحن انقلاب اسلامی یا صحن کهنه قرار دارد و بارها مرمت و بازسازی شده که آخرین بازسازی در سال‌های ۱۳۳۶ تا ۱۳۴۶ شمسی بوده است.
این بنا یکی از مهم‌ترین و مشهورترین بناهای موجود در حرم مطهر امام رضا (ع) است، که در آن عناصر تزیینی مهم معماری اسلامی از جمله کاشی‌کاری، مقرنس‌کاری و خوش‌نویسی قابل مشاهده است. طراحی، اجرا و استفاده از بهترین تکنیک‌های هنری و مصالح در بنای ایوان نقاره‌خانه، همراه با عناصر تزیینی باعث شکل‌گیری اثری منحصربه‌فرد در حرم شده است که دقت در اجرای تک‌تک جزئیات آن نشان از ارادت هنرمندان و بانیان این ایوان دارد.
پنجره فولاد
از جمله نمادهای مهم و بسیار معروف اطراف حرم علی بن موسی‌الرضا (ع) چند پنجره عظیم مشبک است که در نزدیک‌ترین نقطه به ضریح مطهر نصب شده تا زائرانی که به هر دلیلی عذر ورود به حرم را دارند، بتوانند از پشت این پنجره‌ها به دعا و نیایش، همچنین ادای نذر بپردازند.
پنجره فولادی که در این تمبر دیده می‌شود یکی از معروف‌ترین و مهم‌ترین پنجره‌ها است که به پنجره فولاد صحن جمهوری شناخته شده است. ساخت این پنجره مربوط به دوران صفویه بوده که تا به امروز بارها مرمت و تعویض شده است. اگرچه امروزه با روکشی از طلا مزین شده ولی هنوز به پنجره فولاد مشهور است.
در این سازه انواع هنرهای تزیینی در معماری مانند خط ثلث، نقوش اسلیمی و هنر فلزگری و فلزکاری مشاهده می‌شود و مأمن و پناهی برای زائران حرم رضوی است.
.jpg)
سکه ولایتعهدی امام رضا علیه‌السلام در گنج ملک
سکه‌ها در دوره اسلامی در کنار کارکرد اقتصادی خود، بازگوکننده سیاست‌های خلفای اموی و عباسی بودند. براساس اسناد تاریخی موجود، سکه‌های ولایتعهدی امام رضا (ع) در ضرابخانه‌های مرو، سمرقند، اصفهان، محمدیه (ری)، فارس و نیشابور در فاصله سال‌های 201 تا 205 هجری قمری ضرب شد که شماری از آنها در کتابخانه و موزه ملی ملک و موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
سکه‌های کم‌نظیر ولایتعهدی امام رضا (ع) که به دستور مأمون عباسی ضرب شد، یادآور یکی از بهترین نمونه‌های کارکرد تبلیغی سکه‌ها در طول تاریخ است. سکه نقره ولایتعهدی امام رضا(ع) به وزن 80/2 گرم و قطر 6/2 سانتی‌متر در سال 202 هجری قمری در سمرقند ضرب شد. متونی به زبان عربی بر رو، پشت و حاشیه سکه بدین شرح مشاهده می‌شود: روی سکه: «لله/ محمد رسول الله/ المامون خلیفه الله/ مما امر به الامیر الرضا ولیعهد المسلمین علی بن موسی بن علی بن ابی‌طالب/ ذوالریاستین».
در این عبارت، پس از نام خداوند و رسول الله (ص)، نام مأمون ذکر شده تا همگان از خلافت او و رهبری مسلمین پس از پیامبر آگاه باشند. سپس نام امام رضا (ع) به عنوان ولیعهد به دستور مأمون آمده است. در پایان نیز ذوالریاستین لقب فضل بن سهل، وزیر بزرگ دربار مأمون، حک شده است. در حاشیه روی سکه عبارت «محمد رسول الله ارسله بالهدی و دین الحق لیظهره علی‌الدین کله و لوکره المشرکون» و بر پشت آن عبارت «لا اله الا لله وحده لا شریک له، المشرق» به چشم می‌خورد.
عبارت‌های «بسم‌الله ضرب هذا الدرهم بمدینه اصفهان سنه اثنی و مأتین» و «لله الامر من قبل و من بعد و یومئذ یفرح المؤمنون بنصر الله» نیز در حاشیه داخلی و خارجی پشت سکه قابل مشاهده است.
چایخانه حضرت رضا علیه‌السلام در میدان مشق تهران
چایخانه حضرت رضا علیه‌السلام، همزمان با آغاز دهه کرامت 1402 به کوشش کتابخانه و موزه ملی ملک با همکاری شهرداری منطقه 12 و دانشگاه امام حسن مجتبی (ع)، در ضلع جنوب غربی محوطه تاریخی باغ ملی (میدان مشق) تهران برپا شده است.
چایخانه حضرت رضا علیه‌السلام با هدف ایجاد حس معنوی در فضای پیرامونی بزرگ‌ترین موقوفه فرهنگی ایران به نمایندگی از آستان قدس رضوی و تعامل بیش‌تر با شهروندان برای نخستین‌بار در تهران به نام حضرت ثامن‌الحجج علیه‌السلام از روز یک‌شنبه 31 اردیبهشت تا چهارشنبه 10 خرداد 1402 در میدان مشق تهران برپا شده است. شهروندان برای بهره‌مندی از خدمات چایخانه حضرت رضا علیه‌السلام می‌توانند از ساعت 8 تا 18 به ضلع جنوب غربی میدان مشق تهران به نشانی «میدان امام خمینی، سردر باغ ملی، خیابان ملل متحد (میدان مشق)، خیابان یارجانی» مراجعه کنند.
نظر شما