به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا همزمان با دهه فجر و سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، آئین معرفی و بررسی کتاب «امنیت انسانی از دیدگاه امام خمینی(ره)» در مرکز اسناد انقلاب اسلامی برگزار شد.

در این نشست، مرتضی میردار مشاور رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ رشید جعفرپور استاد دانشگاه و رئیس بسیج اساتید وزارت علوم؛  قاسم تبریزی سندپژوه و تاریخنگار؛ سجاد چیت فروش عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع) و محمدرضا اخضریان استاد دانشگاه تهران حضور داشتند.

در ابتدای این نشست، رشید جعفرپور، استاد دانشگاه و رئیس بسیج اساتید وزارت علوم صحبت کرد و ضمن تبریک ایام دهه فجر گفت: مرکز اسناد انقلاب اسلامی درباره اندیشه امامین انقلاب اسلامی، آثار گوناگونی را منتشر کرده و در مرکز، بازخوانی و بررسی اندیشه‌های حضرت امام خمینی و مقام معظم رهبری در دستور کار بوده است.

این استاد دانشگاه با اشاره به اهمیت مقوله «امنیت» با اشاره به جایگاه این مقوله در نظرگاه امامین انقلاب تصریح کرد: مقوله امنیت همواره مورد توجه رهبران انقلاب اسلامی بوده و از این رو در اندیشه امام خمینی و رهبر معظم انقلاب اسلامی می توان نمودهای آن را مشاهده کرد.

رئیس بسیج اساتید وزارت علوم گریزی کوتاه به مباحث کتاب «امنیت انسانی از دیدگاه امام خمینی» داشت و گفت: در این کتاب ابعاد مختلف امنیت مورد مداقه و بررسی قرار گرفته است که از آن جمله می توان به امنیت اقتصادی، امنیت سیاسی، امنیت غذایی، امنیت فرهنگی، امنیت شخصی و ... اشاره کرد.

مرتضی میردار سخنران دیگر این مراسم بود. وی ضمن تبریک ایام پیروزی انقلاب گفت: منظومه فکری حضرت امام(ره) را می‌توان در چند دوره مورد بررسی قرار داد. دوره اول تا سال 1320، دوره دوم از 1320 تا سال 32، دوره سوم از سال 1332 تا 1340، دوره بعدی از سال 1340 تا 1343، دوره پنجم از 1343 تا پیروزی انقلاب اسلامی و سپس پس از آن را شامل می شود.

وی تصریح کرد: به نظر من از سال 1320 تا سال 1332، دوره‌ای است که شاهد اندیشه‌های تمدنی حضرت امام هستیم. در این دوره همچنین نگاه ضد طاغوتی امام نیز در اندیشه فکری ایشان قابل ملاحظه است. در این دوره، حاکمیت طاغوت بسترهایی را برای معاندین مذهب فراهم کرده بود.

میردار در رابطه با منظومه فکری امام افزود: به طور کلی منظومه فکری امام را می‌توان در نامه ایشان به علی محمد وزیری مشاهده کرد که این نامه متاسفانه کمتر مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. در این مکتوب به خوبی روش حکومت داری و شیوه‌ اداره حکومت توسط امام را می‌بینیم. در اندیشه امام، کسی که صالح نیست نمی‌تواند حکومت داری کند. امام می‌گوید تا کسی خودسازی نکرده باشد نمی‌تواند حکومت داری کند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در اندیشه الهی، حکومت باید استقلال سیاسی و استقلال اقتصادی داشته باشد و در مقابل آن، حکومت طاغوت است که حکومتی وابسته است.
میردار یادآور شد: حضرت امام می‌گوید، قیام باید الهی و در مسیر خدا باشد. در اندیشه و افکار و آراء امام، مهم ترین مسئله‌ای که وجود دارد این است که انسان‌ها به یک اطمینان و و اعتماد که قرآن و پیام الهی به آن وعده می‌دهد برسند و ما اندیشه‌های امام را از این نظر الهی و روش انبیاء می‌دانیم.

سپس استاد قاسم تبریزی به سخنرانی پرداخت و گفت: در بحث امنیت، ما دو بخش داریم یکی بحث انسان شناسی است که با دنبال کردن روش و سیره انبیاء و آنچه که در قرآن آمده به شناخت آن دست پیدا می‌کنیم. بحث دیگر به امنیت سیاسی جامعه اسلامی برمی‌گردد که ما در چه دورانی زندگی می‌کنیم و سیستم‌های اطلاعاتی جهان به چه شکلی به خیانت، تعدی و تجاوز به حقوق انسان‌ها مشغولند؟

این تاریخنگار ادامه داد: غرب از زمان قاجار با فرستادن جاسوس‌هایی در قالب شخصیت‌های ایران دوست یا پژوهشگر و یا با دیگر عناوین موفق شد در 3 قرن گذشته در همه اقشار کشور نفوذ کند.

وی با اشاره به روش‌های امنیتی امام خمینی به منظور مقابله با این جریانات جاسوسی و مخرب گفت: یکی از روش‌های امام برای مقابله با این جریانات پنهان‌کاری یعنی امنیت گفتار بود؛ یعنی امام تصمیم‌گیری‌ها را به کسی نمی‌گفتند و به همه اطلاع نمی‌دادند؛ به طوریکه یکبار حاج آقا مصطفی به امام می‌گوید چرا ما را در جریان کارها قرار نمی‌دهید؟ نکند به ما اعتماد ندارید؟ چرا برخی نامه‌ها را به آیت‌الله محلاتی و برخی را به دیگری می‌دهید؟ و ما را در جریان جزئیات قرار نمی‌دهید؟ حتی امام زمانی که در نجف تبعید بودند، هنگامی که نامه‌ای می‌نوشتند در آن اسم اشخاص را قید نمی کردند و این را به صورت مخفی انجام می‌دادند و با استفاده از این روش ساواک را فریب می داد. همچنین امام در پاریس هم در گفتگو با بسیاری از خبرنگاران، تصمیمات آینده خود را بیان نمی‌کردند و حفاظت گفتار را به کار می‌گرفتند.

در بخش دیگری از این نشست، سید محمدجواد قربی، نویسنده کتاب «امنیت انسانی از دیدگاه امام خمینی (ره)» از طریق ارتباط تصویری صحبت کرد. وی بیان داشت: دغدغه امنیت برای جامعه انسانی مقوله‌ای همیشگی است و نظام‌های سیاسی همواره مترصد ارتقاء امنیت سرزمینی و آرامش شهروندان هستند. توسعه مطالعات امنیتی در دهه‌های اخیر و تلاش محققان روابط بین‌الملل منجر به نظریه پردازی در حوزه امنیت شد تا جایی که مکاتب مختلف نظری تلاش کردند وجوه مختلف حیات جامعه را در مطالعات امنیتی مورد توجه قرار دهند.

نویسنده کتاب «امنیت انسانی از دیدگاه امام خمینی» ادامه داد: در این کتاب تلاش شده تا با رجوع به افکار و اندیشه امام خمینی(ره)، خوانشی از امنیت انسانی در گفتمان انقلاب اسلامی ارائه شود و این مسئله برای اولین بار در مراکز تحقیقاتی ایران اتفاق افتاده است. البته در زمینه امنیت از دیدگاه حضرت امام آثار متنوعی در حوزه کتاب، مقاله و پایان‌نامه منتشر شده است، ولی در این کتاب، برای اولین بار، دیدگاه امام خمینی(ره) در حوزه‌های هفت گانه امنیت شهروندان و راهبردهای توانمندسازی آنها تبیین شده است. به عبارتی، برخی از مباحث نظیر امنیت سیاسی، امنیت فرهنگی و برخی مولفه‌های امنیت اقتصادی در آثار پیشین منتشر شده بود اما در این اثر، مطالب بدیعی در دیدگاه‌های امام استخراج و تبیین شده است.

قربی یادآور شد: این کتاب دستاوردهایی داشته است و از جمله آنها این‌که؛ نگرش موسع امام خمینی(ره) به امنیت را نشان می دهد، راهبردهای توانمندسازی فرد و جامعه برای ارتقاء امنیت چندگانه را از منظر تشریح می کند؛ خوانش نوینی از مسئله راهبردی «ابعاد امنیتی در نظام‌های سیاسی ارزشمدار» را از دیدگاه یک رهبر دینی ارائه می کند؛ یک چارچوب‌سازی مفهومی از امنیت موسع در مطالعات امنیتی ایران ارائه کرده است؛ با رجوع به مطالعات امنیتی در گفتمان امینی امام و استعانت از پژوهش‌های محققان دیگر، مسئله و دغدغه جدیدی را براساس اندیشه، افکار و مواضع یک رهبر دینی و سیاسی تبیین کرده است که نشان دهنده امکان خوانش و بازخوانی افکار رهبران با توجه به نیازهای جدید افراد و دولت‌ها است.

محمد اخضریان عضو هیئت علمی دانشگاه تهران دیگر سخنران این مراسم بود. او در ابتدا ضمن تبریک ایام پیروزی انقلاب و یادی از حجت الاسلام والمسلمین روح الله حسینیان گفت: بنده به شخصه آثار مرکز اسناد را دنبال می‌کنم. جا دارد یادی کنیم از مرحوم حسینیان که سال‌های زیادی ریاست این مرکز را بر عهده داشتند و زحمات زیادی برای تاریخ انقلاب کشیدند. 
 
این استاد دانشگاه ادامه داد: امنیت به معنی توانایی حفظ ارزش‌های یک کشور در مقابل تهدیدات خارجی است. جامع ترین تعریف امنیت ملی این است که یک ملت وقتی امنیت دارد که مجبور نباشد منافع مشروع خود را فدا کند و اگر مجبور شد در جنگ شرکت کند بتواند از منافع خود دفاع کند. امنیت باید به گونه‌ای باشد که لازم نباشد کشور برای حفظ ارزش‌ها و منافعش وارد جنگ شود و اگر هم وارد جنگ شد بتوانند از منافع خود دفاع کند.

وی ادامه داد: حضرت امام دانش آموخته کلاسیک علوم سیاسی نبود ولی منش، رفتار و روش و عملکرد امام خمینی به گونه‌ای است که ایشان تمام ضوابط امنیت بر اساس آنچه که اساتید علوم سیاسی گفته‌اند را رعایت می‌کرد.

اخضریان خاطرنشان کرد: دشمن کوشید در این چهل سال، جمهوری اسلامی را به جنگ بکشاند. اما نظام جمهوری اسلامی خیلی روشن و شفاف انتخاب کرد که کجا باید وارد شود و کجا نباید وارد شود. عده ای تندرو بودند که اصرار داشتند ما در یکسری جنگ‌ها مثل جنگ کویت وارد شویم اما تصمیم نظام چیز دیگری بود. در عین حال، در یک جای دیگر مثل جنگ سوریه لازم بود که به جنگ ورود پیدا کنیم. در واقع، مقاطعی که وارد جنگ شدیم، بر اساس تعاریف آکادمیک امنیت سیاسی و بر طبق منافع‌مان وارد شدیم.
 
وی ادامه داد: اگر شما به کشورهای همسایه ایران نگاه کنید می‌بینید که تقریبا همه‌کشورها دچار کودتا، جنگ‌های داخلی و خارجی شده اند. تقریبا تمام حوادثی که در این کشورها رخ داد در ایران هم اتفاق افتاده، اما جمهوری اسلامی به لطف خداوند با الگوی امنیتی خود توانسته از بروز آسیب‌های جدی ناشی از این وقایع جلوگیری کند.
 
اخضریان تصریح کرد: تنظیم و تدوین یک الگوی راهبردی امنیت ملی یک مسئله مهم است. امام خمینی مسائل امنیتی را از منظر کلاسیک تحلیل نمی‌کردند بلکه از منظر قرآن و روایات بررسی می‌کردند. انسان شناسی امام یک انسان شناسی دینی و اسلامی است.

سجاد چیت فروش، استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع) نیز در این برنامه سخنرانی کرد و گفت: وقتی بحث امنیت پیش می‌آید نخستین مسئله‌ای که به ذهن انسان خطور می کتد، دوری از خطر و تهدید است. اگر بخواهیم امنیت را بسط دهیم باید در دو حوزه سلبی و ایجابی درباره آن صحبت کنیم. سلبی یعنی نبود خطر و تهدید و بعد ایجابی آن هم به معنی تامین آسایش برای انسان و اجتماع است. 

مدیر گروه اندیشه سیاسی مرکز اسناد انقلاب اسلامی ادامه داد: امنیت انسانی که مد نظر ما در این کتاب بوده و هدف اصلی حمایت بنده برای چاپ این کتاب در سال‌های گذشته به آنجا بر‌می‌گشت که این امنیت انسانی که ما از آن صحبت می‌کنیم چطور می‌تواند در وجوه مختلف اقتصاد و سیاست و فرهنگ و حتی بهداشت بسط پیدا کند؟

چیت فروش تصریح کرد: اگر بخواهیم به طور خلاصه و کلیدی امنیت را تعریف کنیم باید بگوییم امنیت به دنبال حفاظت از اصل انسانیت است. انسان هم نیازهای مادی دارد و هم نیازهای معنوی دارد و این امنیت انسانی که مد نظر ماست هم باید نیازهای مادی انسان را تامین کند و هم نیازهای معنوی آن را تامین نماید. 

عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع) ادامه داد: در رابطه با ارتباط امنیت انسانی با حکومت اسلامی، موضوعی که ما به دنبال آن هستیم، نسبت امنیت انسانی با اندیشه حضرت امام است. از مبانی جدی اندیشه حضرت امام بحث فلسفه سیاسی است.
 
این استاد دانشگاه یادآور شد: لیبرال‌ها بر این باور هستند که باید اراده انسان‌ها را آزاد بگذاریم؛ اما در فلسفه سیاسی اسلامی که مبنای اندیشه حضرت امام است این گونه است که ما باید اراده انسان را جهت‌مند کنیم؛ یعنی انسان وقتی می‌تواند ظرفیت‌ها و استعدادهای خود را رشد دهد که در مسیر صحیح این اتفاق بیفتد.

وی گفت: حضرت امام با مبنای فلسفی سراغ حکومت اسلامی رفتند. اولین نکته مهمی که در رابطه با ظرفیت‌های انسانی مطرح می‌شود در نظر گرفتن تمام ابعاد انسانی است. در اندیشه حضرت امام برای پیشرفت انسان نمی‌شود فقط بعد مادی و یا معنوی انسان را در نظر گرفت. در اندیشه سیاسی نمی‌توانیم مثلا فقط بعد اقتصادی را ببینیم و به سیاست و فرهنگ و... توجه نداشته باشیم. این نکات خیلی مهم است که بحث‌های امنیت انسانی در حکومت اسلامی را فراهم می‌کند. نکته دوم و مهم از نظر من این است که شما به هر طریقی نمی‌توانید ظرفیت‌های انسان را رشد بدهید. بعنوان مثال اگر از جنبه اقتصادی رشد کنیم ولی استقلال سیاسی نداشته باشیم، آن رشد اقتصادی هم بیهوده خواهد بود. اقتصاد باید از طریق صحیح خودش رشد کند. اقتصاد و سیاست رابطه کامل دارند. حضرت امام معتقد بودند که امکان ندارد حکومت طاغوتی باشد و پیشرفت حاصل شود. 

چیت فروش ادامه داد: در منظومه فکری حضرت امام باید تمام ابعاد اعم از اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ... با یکدیگر رشد کنند. حضرت امام نه تنها نسبت به حکومت این دید را داشتند، بلکه به دین هم اینگونه نگاه می‌کردند و معتقد بودند دین هم باید در تمامی ابعاد انسان را به تعالی بر ساند. هر دین نمی‌تواند این ویژگی‌ها را داشته باشد. حضرت اما تأکید داشتند که دین باید در عرصه سیاسی باشد. قرآنی که در طاقچه‌ها قرار دارد نمی‌تواند امنیت را تأمین کند. حضرت امام معتقد بود که حکومت اسلامی قرآن‌ها را از طاقچه جمع کرد و وارد اجتماع کرد. این حرکت حکومت اسلامی و انقلاب اسلامی از تمایزات واضح بین جمهوری اسلامی و طاغوت است.

در پایان این مراسم، حاضرین ضمن رونمایی از کتاب، عکسی به یادگار ثبت کردند. گفتنی است کتاب «امنیت انسانی از دیدگاه امام خمینی(ره)» تازه‌ترین اثر مرکز اسناد انقلاب اسلامی است. این کتاب بر آن است تا با سیری در اندیشه حضرت امام خمینی(ره)، مقوله «امنیت انسانی» را در منظومه فکری بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی بررسی کند.