به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از نیویورک‌تایمز - منظور احتشام نویسنده‌ای که به شهر بوپال زندگی بخشید، در ۷۳ سالگی درگذشت. او ازجمله هزاران نفری بود که به خاطر شیوع همه‌گیری در هند طی چند هفته اخیر جان خود را از دست داد.
برای بسیاری در دنیای خارج، شهر بوپال هند نماد فاجعه‌ای صنعتی است؛ جایی که نشت گاز سمی از کارخانه امریکایی یونیون کارباید در سال ۱۹۸۴ باعث مرگ هزاران نفر در آن زمان شد و جان بیش از ۱۵۰۰ نفر را به خاطر آسیب‌های واردشده پس از آن گرفت.
منظور احتشام، زاده بوپال -که یکی از مهمترین صداهای ادبیات معاصر هند بود- شهری به‌مراتب پیچیده‌تر را به خوانندگان خود معرفی کرد. شکی نیست که این فاجعه به‌طور استعاری و گاه مستقیم در آثار او نمایان شده است. در یکی از تحسین‌‌برانگیزترین کتاب‌هایش، «داستان مرد گم‌شده» (۱۹۹۵) ضدقهرمان بیگانه داستان در شب نشت گاز به همسرش خیانت می‌کند.
اما در دستان احتشام، بوپال حضوری زنده داشت و شخصیتی بود که تغییرات و تاریخ غنی‌اش را با دقت فراوان ثبت می‌کرد. جیسون گرونبام که همراه اولریک استارک «داستان مرد گم‌شده» را به انگلیسی ترجمه کرده، در مصاحبه‌ای تلفنی گفت: «او یک شهرگرد و شهرنشین بود؛ بنابراین کتاب‌هایش سرشار از توصیف نماهای همواره در حال تغییر مناظر است. او چشمانی ذره‌بینی داشت. اگر یک سالن سینما خراب می‌شد یا حومه جدیدی در حال ساخت بود، او این تغییرات را با چنان حساسیت، دلسوزی و عشقی توصیف می‌کرد که گویی بخشی از جسم خودش است.»
آقای احتشام ۲۶ آوریل در بوپال درگذشت. او ۷۳ ساله بود. گزارش رسانه‌ها حاکی از آن است که مرگ او به دلیل ابتلا به ویروس کرونا اتفاق افتاد که طی هفته‌های اخیر با شدت بی‌سابقه‌ای سرتاسر این شبه‌قاره را فرا گرفته است. همسر آقای احتشام در ماه دسامبر و برادر بزرگ‌تر او نیز اخیراً بر اثر همین ویروس از دنیا رفتند.
منظور احتشام طی سه دهه داستان‌نویسی سؤالات مهمی درباره هویت مسلمانان هندی، تیرگی روابط هندوها و مسلمانان و پس‌لرزه‌های روانی تجزیه هند و پاکستان در سال ۱۹۴۷ مطرح کرد. در «داستان مرد گم‌شده» -که در سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۹۰ می‌گذرد- کابوس این تجزیه به عنوان پیشینه تاریخی ضدقهرمان داستان پدیدار می‌شود که از وضعیتی پست‌مدرن -ترکیبی مبهم از بیگانگی، گناه و اضطراب- رنج می‌برد که بیماری‌اش قابل تشخیص نیست.
سال ۲۰۰۷ مجله نیویورک این کتاب را به عنوان یکی از بهترین رمان‌های ترجمه‌نشده معرفی کرد که البته بعدها در سال ۲۰۱۸ توسط آقای گرونبام و خانم استارک به انگلیسی ترجمه و منتشر شد. هر دوی این افراد در حوزه زبان‌ها و تمدن‌های آسیای جنوبی دانشگاه شیکاگو تدریس می‌کنند.
آقای احتشام از این ترجمه -که جایزه جهانی ترجمه علوم انسانی را دریافت کرد- بسیار راضی بود. او در سال ۲۰۱۸ در مصاحبه‌ای گفت: «تناسخ انگلیسی رمانم بسیار تکان‌دهنده است. گویی قلبم را از اثر اصلی هندی دزدیده است.»
منظور احتشام سوم آوریل ۱۹۴۸ در بوپال متولد و در خانواده‌ای مسلمان و از طبقه متوسط بزرگ شد. او در دانشگاه مسلمانان علیگر بوپال -که حالا موسسه ملی فناوری مولانا آزاد نام دارد- تحصیل کرد. پدر و مادرش دوست داشتند مهندس شود؛ او هم چند سالی تلاش کرد؛ اما علاقه واقعی‌‌اش ادبیات بود؛ درنتیجه خیلی زود مهندسی را رها کرد و تمام‌وقت به نوشتن پرداخت.
او به زبان‌های اردو، هندی و انگلیسی تسلط داشت؛ اما آثارش را به هندی، پرکاربردترین زبان در هند نوشت تا خوانندگان بیشتری را به خود جذب کند. احتشام همچنین به تئاتر و فیلم علاقه‌مند بود و برخی از آثارش به صورت نمایش درآمدند.
سه‌شنبه ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ - ۱۳:۵۲
نظر شما