به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در کردستان، کتاب «سرآغاز و سیر ادبیات داستانی کردی» نخستین و مفصل‌ترین تحقیق درباره خاستگاه و روند تاریخی ادبیات داستانی کردی است که سال 1393 نخستین چاپ آن در سه فصل تهیه و تدوین و از طرف انتشارات رامان سخن منتشر شد.
این کتاب به پژوهش درباره یکی از غنی‌ترین حوزه‌های ادبیات قومی ایران‌زمین می‌پردازد و با کاوش در زمینههای روایی ادبیات کردی، می‌کوشد با جستجوی خاستگاهِ روایت و ظرفیت‌های روایی در عرصه فرهنگ عامه، تحول و تطور زنجیره‌ای را که منجر به شکل‌گیری ساختارهای روایی در بخش ادبیات کلاسیک و مدرن کردی شده است، بررسی کند.
در این کتاب خواننده علاقه‌مند به زبان و ساختارهای روایی و داستانی، پس از آشنایی با خصلت روایی ریز روایت‌هایی از قبیل ضرب‌المثل‌ها و متل‌ها، با ساحت‌های داستانی و بدیعی مواجه می‌شود که در حوزه ادبیات فولکلور کردی، با عناوین «پاییزه»، «حیران» و «بیت»، نامگذاری شده‌اند. سپس قصه‌های شفاهی و مکتوب ادبیات سنتی، به مخاطب معرفی می‌شود تا زمینههای شکل‌گیری ادبیات داستانی مدرن در دو بخش رمان و داستان کوتاه کردی و رابطه آن با ادب سنتی، مورد بحث قرار گیرد.
این کتاب به پژوهش درباره یکی از غنی‌ترین حوزه‌های ادبیات قومی ایران‌زمین می‌پردازد و با کاوش در زمینههای روایی ادبیات کردی، می‌کوشد با جستجوی خاستگاهِ روایت و ظرفیت‌های روایی در عرصه فرهنگ عامه، تحول و تطور زنجیره‌ای را که منجر به شکل‌گیری ساختارهای روایی در بخش ادبیات کلاسیک و مدرن کردی شده است، بررسی کند.
در این کتاب خواننده علاقه‌مند به زبان و ساختارهای روایی و داستانی، پس از آشنایی با خصلت روایی ریز روایت‌هایی از قبیل ضرب‌المثل‌ها و متل‌ها، با ساحت‌های داستانی و بدیعی مواجه می‌شود که در حوزه ادبیات فولکلور کردی، با عناوین «پاییزه»، «حیران» و «بیت»، نامگذاری شده‌اند. سپس قصه‌های شفاهی و مکتوب ادبیات سنتی، به مخاطب معرفی می‌شود تا زمینههای شکل‌گیری ادبیات داستانی مدرن در دو بخش رمان و داستان کوتاه کردی و رابطه آن با ادب سنتی، مورد بحث قرار گیرد.
این اثر پژوهشیِ حوزه ادبیات داستانی توسط دکتر تقی پورنامداریان و دکتر قطب‌الدین صادقی مطالعه شده و برآن نظارت داشته‌اند. پژوهش تاریخی و بررسی منسجم سیر روایی ادبیات داستانی کردی برای نخستین بار در این اثر مطرح شده است و از جمله محاسن آن می‌توان به ترجمه، تحلیل و نقد آثار داستانی کردی اشاره کرد که مجال مغتنمی را برای پژوهشگران، خوانندگان و علاقه‌مندان ساحت ادبیات داستانی فارسی و کردی فراهم می‌کند.
این کتاب در فصل نخست برای اثبات هویت مستقل ادبیات کردی از فارسی، در بخش کوتاهی با عنوان «زبان کردی یک گویش فارسی نیست»، تلاش کرده است به برخی شبهات و اشتباه‌های تاریخی و تحلیل‌های نادرست در تاریخ زبان پاسخ گوید و با اشاره به مستندات تاریخی، جایگاه زبان کردی، ظرفیت‌ها و تولیدات این زبان را در عرصه شعر و ادبیات و انتشارات کردی، نشان دهد که زبان کردی به‌عنوان یک زبان مستقل از شاخه‌های مهم زبان‌های هندی اروپایی و جزو زبان‌های زنده و پویای ایرانی است.
بخش دوم فصل اول، ادبیات کردی را در دو بخش شفاهی (فولکلور) و مکتوب مورد بررسی قرار می‌دهد و در بخش شفاهی می کوشد زمینه‌ها و ظرفیت‌های داستانی را در قالب‌هایی مانند پند پیشینیان، طنز، لغز و چیستان و .... مورد کاوش قرار دهد.
فصل دوم کتاب با عنوان ادبیات داستانی کردی و انواع آن، موضوع را در دو حوزه ادبیات داستانی کلاسیک (حه‌یران، پایزه، به‌یت، قصه و افسانه) و ادبیات داستانی مدرن (رمان، داستان کوتاه، داستان کوتاه کوتاه)، بررسی کرده است.
بررسی قالب و فرم به‌یتها، منشا و مضمون، عناصر داستانی و تلخیص و ترجمه بخش‌هایی از آنها، از آنجا که با رویکرد نوینی به این بخش پرداخته، وجهه‌ای جذاب به کتاب بخشیده است که می‌تواند دریچه‌های نوینی به روی خوانندگان بگشاید و آنها را با دنیایی تازه آشنا کند.
واکاوی قصه کردی و بیان سازه‌های آن جنبه‌ای تازه از این موضوع است که متناسب با پژوهش ولادیمیر پراپ از قصه‌های روسی، صورت گرفته است که پژوهشگران را با عرصه‌ای مهم برای تحقیق در زمینه قصه کردی ترغیب می‌کند.
بخش پایانی فصل دوم، با بیان تمایز ساختاری قصه و داستان مدرن سعی دارد توصیف روشن‌تری از مرزهای این دو نوع داستانی ارایه کند. سپس پیدایش و پرورش رمان و داستان کوتاه، مورد تفحص قرار می‌گیرد تا تاریخ و زمینههای پیدایش رمان و نخستین آثار نوشته شده در هر یک از این انواع، مطرح و بررسی شود.
فصل سوم کتاب برای ارایه روشن و عینی از رمان و داستان کوتاه کردی، نمونه‌هایی از آثار داستانی داستان نویسان کردستان ایران را مورد نقد و بررسی قرار داده است. در این بخش علاوه بر معرفی 9 تن از نویسندگان برتر و تأثیرگذار کردستان ایران، بیش از 30 اثر داستانی شامل رمان و داستان کوتاه، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
کتاب «سرآغاز و سیر ادبیات داستانی کُردی» به مثابه نخستین اثر پژوهشی و آاکادمیک در حوزه ادبیات داستانی کردی، زمینه را برای پژوهش و تحقیق بیشتر و مفصل‌تر این نوع از ادبیات کردی فراهم کرده است.
نظر شما