مجتبی حبیبی در گفت‌وگو با ایبنا در رابطه به این کتاب گفت: در این اثر به سراغ سیمین بهبهانی، فروغ فرخزاد و طاهره صفارزاده رفتم؛ چراکه هر سه از شاعران زن شناخته شده و معاصر ما هستند. هر سه شاعر هم‌دوره بوده و همگی بعد از فوت پروین اعتصامی و با چند سال اختلاف نسبت به هم کار شاعری را شروع می‌کنند.
وی ادامه داد: در این میان طاهره صفارزاده به نوعی شاخصه ادبیات انقلاب بود و این جریان را در بانوان نمایندگی می‌کرد؛ سیمین بهبهانی نماینده اداره فرهنگ و هنر وقت و دربار است و فروغ هم به نوعی نماد و نماینده افرادی است که می‌خواهند اتفاق جدیدی را رقم بزنند. البته هر کدام از این شاعران در کنار حرکت جریان مورد نظر خود، ویژگی‌های خاص خودشان را نیز دارند.
این پژوهشگر ادبیات با اشاره به ویژگی‌های شعری این سه شاعر اظهار کرد: فروغ فرخزاد نمونه لیبرالیسم بی‌فرهنگی و بی‌وطنی است؛ او هیچ تعلق خاطری به وطن ندارد و از وطن برای استیضاح وطن استفاده می‌کند. طاهره صفارزاده راه خودش را می‌رود و پدیده‌های فرهنگی را در شعر خودش می‌گنجاند و رفته‌رفته در کتاب‌های دوم به بعد شاخصه‌های ادبیات انقلابی را پیش می‌کشد و در اشعارش نمایان می‌کند و تا آخر مسیرش را ادامه می‌دهد و سیمین نیز به دنبال مسیری است که دغدغه آن را دارد.
وی ادامه داد: در کل باید بگویم که هر سه شاعر شناسنامه شعر معاصر زنان هستند و هر کدام قسمتی از شعر زنان را رهبری می‌کنند و هریک از قله‌های شعر معاصر ما هستند.
حبیبی در توضیح میزان تاثیرگذاری این سه شاعر بر جریان شعر زنان اظهار کرد: برای پرداختن به این موضوع که کدام یک از این سه شاعر تاثیر بیشتری روی شعر زنان یا شعر شاعران زن داشته‌اند، متر و معیار مناسبی نداریم، اما بدون شک هر سه تاثیرگذار بودند و هنوز هم به تاثیرگذاری ادامه می‌دهند. از این رو نمی‌توانیم هیچ کدام را نادیده بگیرم.
وی افزود: من در این پژوهش نخواستم جریان یا فردی را نادیده بگیرم. برخی معتقدند که مخالفت بدترین برخورد با یک اهل قلم یا هنرمند است؛ اما به نظر من بدترین برخورد نادیده گرفتن است که از نظر زبان‌شناسی نیز بدترین نوع شکنجه محسوب می‌شود. شاید ادبیات برخی از این شاعران با ادبیات انقلاب هم‌خوانی نداشته باشد؛ اما بالاخره این افراد وجود دارند، پیروانی دارند و شعرشان طنین دارد و آثار معاصر با شعر این‌ها ادامه پیدا می‌کند.
این نویسنده در توضیح شیوه انتخاب شعرهای آمده در کتابش گفت: گزیده شعرهایی که در این کتاب آمده و به آنها اشاره شده، انتخاب من نبوده است و از گزیده‌هایی که قبلا منتشر شده، انتخاب کردم؛ مثلا برخی شعرها را از گزیده‌هایی که انتشارات نگاه منتشر کرده، انتخاب کردم. به هر حال سعی کردم شاخص‌ترین شعرهای این شاعران را بیاورم.
وی ادامه داد: من سعی کردم یک کار پژوهشی انجام بدهم، گرچه با فروغ و سیمین اتفاق نظر ندارم. با این حال نمی‌توان منکر آن شد که شاعری مثل فروغ توانست از گروتسک در آثارش استفاده کند و کسی را نداریم که بعد از او نفر دوم باشد.
.jpg)
حبیبی با اشاره به ظرفیت‌های شعر امروز بانوان گفت: بعد از این سه نفر، شاعران خانم تلاش‌های بسیاری انجام داده‌اند؛ اما هیچ‌کدام به جایی نرسیدند. مثلا شاملو در میان روشنفکران چند نفری را معرفی و حمایت کرد و در جبهه انقلاب هم خیلی‌ها تلاش کردند طاهره صفارزاده باشند؛ با این حال اتفاقی رخ نداد و واقعا شاعری به قدرت صفارزاده نداشتیم. نمی‌دانم معمای قضیه را چگونه باید حل کرد؛ اما متاسفانه ما بعد از انقلاب چهره شاخص تولید نکردیم و توفیقی در این حوزه نداشته‌ایم؛ یعنی نتوانستیم شاعری مثل شهریار، طاهره صفارزاده، منزوی، موسوی گرمارودی را تقدیم جامعه کنیم.
وی در پایان گفت: در سایر حوزه‌ها هم وضعیت به همین شکل است و واقعا کسی مثل شریعتی یا جلال یا شهید مطهری نداشته‌ایم. ما باید تعارفات معمول را کنار بگذاریم و به فکر رفع این ضعف‌ها باشیم؛ من واقعا دلیلش را نمی‌دانم؛ شاید مشکل آنجاست که ما یک منشور جامع برای حوزه فرهنگی نداریم. هر چه هست پیش نرفته است و ما فقط تاسف می‌خوریم و سوالات متعددی در ذهن ما ایجاد می‌شود. شاید دولتی شدن ادبیات و فرهنگ باعث شده است که ما به این سمت حرکت کنیم؛ واقعا نمی‌دانم.
کتاب «سه بانوی شعر ایران معاصر»، اثر مجتبی حبیبی در 216 صفحه، شمارگان 500 نسخه و به‌بهای 40 هزار تومان از سوی نشر آبارون راهی بازار نشر شده است.
نظر شما