بیل برایسون که پیش از این کتاب پرفروش «تاریخچه تقریبا همه چیز» را در کارنامه خود دارد، در این اثر شگفتیهای بدن انسان را از سر تا پا بازگو میکند. در واقع این اثر نمونهای از بهترین نوشتههای برایسون است. این اثر به همه کسانی که میخواهند درباهر بدن خود بیشتر بدانند توصیه میشود.
قاسم کیانیمقدم، مترجم این اثر در گفتگو با خبرنگار ایبنا ضمن معرفی این اثر درباره اصلیترین موضوعی که نویسنده تلاش کرده است از دنیای پزشکی به مخاطبان عام خود بگوید، گفت: کتاب «بدن: راهنمای ساکنان» شرح سفری است به گوشهوکنار بدن انسان که با زبانی طنزآمیز و مفرّح نوشته شده و حقایق علمی شگفتانگیزی را دربارهی کارکرد اجزای مختلف بدن بیان میکند. بیل برایسون این کتاب را بر اساس منابع مختلف و مصاحبه با صاحبنظران از نقاط مختلف جهان نوشته و مانند کتابهای پیشین خود کوشش کرده که مطالب علمی را بهگونهای جذاب و سادهفهم برای همگان بیان کند.
وی در ادامه گفت: نکتهی جالب بر اساس این کتاب آن است که در حالی که در رشتههای دیگر علمی، اصطلاحاً عصر روشنگری از حدود چند قرن قبل آغاز شده بود و دنیای علمی روزبهروز به کشفیات جدیدی نایل میشد، ولی جهان پزشکی تا مدتها در نوعی دوران تاریک فرو رفته بود و بسیاری از روشهای درمانی مبتنی بر خرافات و پندارهای نادرست بود. برای مثال برایسون مینویسد که جورج واشنگتن، نخستین رئیسجمهور آمریکا، دچار کسالتی شد که به احتمال قوی عفونت سادهی گلو بوده است. اما پزشکان که بر این باور بودند که تعادل بدن او به هم خورده است، بهقدری خون او را کشیدند که سرانجام درگذشت. اما در نهایت محققان پزشکی نیز به روش علمی روی آوردند و بهجای تکیه بر باورهای خرافی و بیپایه، در صدد تجربه و آزمایش برآمدند.
به گفته این مترجم، برایسون پژوهشگران و پزشکان زیادی را نام برده است که در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی، برای شناسایی بیماریهای عفونی و انگلی و روشهای درمان آنها، خود را به خطر انداختند، و بعضی از آنها حتی جان خود را بر سر این کار از دست دادند.
کیانی مقدم با اشاره به دیگر ویژگیهای این اثر خاطرنشان کرد: ویژگی دیگر این کتاب، همان گونه که اشاره کردم، این است که نویسنده برای نگارش آن با صاحبنظران رشتههای مختلف مصاحبه کرده و از دانش و مهارت آنها بهره گرفته است. مثلاً یک جا از یکی از پژوهشگران پزشکی و داروسازی پرسیده است که به نظر او، چه بیماریای برای ما اکنون بیشترین خطر را دارد؟ او بدون تأمل پاسخ میدهد: «آنفلوآنزا.» اکنون که ما دنیاگیری وحشتناک کروناویروس جدید را تجربه کردهایم، خطر ویروسها را بهتر درک میکنیم و در این کتاب هم در این مورد اطلاعات ارزشمندی ارائه شده است.
وی در پاسخ به این پرسش که چقدر این کتاب میتواند در شناخت افراد و مخاطبان از بدن انسان بهمنظور ایجاد عادتهای درست و زندگی سالم تأثیرگذار باشد؟ عنوان کرد: در این کتاب به فراوان به مشکلاتی که بر اثر کمتحرکی و اضافهوزن برای ما ایجاد میشود، اشاره شده است. برای مثال ذکر شده است که نرخ بروز دیابت در چند دههی گذشته نزدیک به چهار برابر شده است که علت آن عموماً رژیم غذایی ناسالم و سبک زندگی بدون تحرک است. بیماری آسم نیز که شیوع آن در دهههای اخیر افزایش یافته است، با اینگونه عوامل در ارتباط است. در واقع، بیل برایسون روش زندگی امروزی را «خودکشی از طریق سبک زندگی» نامیده است! این کتاب از طریق افزایش آگاهی خوانندگان در زمینهی بیماریهای مختلف، میتواند در ترویج عادتهای درست و سبک زندگی سالم مؤثر باشد.
این مترجم گفت: در عین حال، به نظر من، از جهت دیگری هم میتواند تأثیر مفیدی داشته باشد و آن این است که بیل برایسون در این کتاب با بیان عجایب و شگفتیهای بدن انسان، عظمت و پیچیدگی بدن را به بهترین وجه نشان داده است که طبیعتاً ما را به این فکر میاندازد که وقتی از چنین بدنی با این عظمت و شگفتی برخوردار هستیم، در نگهداری آن کوشا باشیم.
مغز: خارقالعادهترین چیز در تمام عالم
کیانی مقدم با اشاره به فصل چهارم کتاب با عنوان «مغز» گفت: مغز انسان در این کتاب «خارقالعادهترین چیز در تمام عالم» نامیده شده است. روشن است که شناخت مغز و علوم اعصاب که امروزه بهسرعت در حال پیشرفت است، مبحث گستردهای است و در این کتاب امکان بررسی آن بهصورت خیلی عمیق وجود نداشته است. با این حال، بیل برایسون به همان روش همیشگی خود حقایق جالب و شگفتانگیزی را دربارهی مغز بیان کرده است. یکی از نکات تاریخی جالبی که در این کتاب شرح داده شده است، عملی به نام لوبوتومی است که در گذشته بهطور وسیع برای درمان ناراحتیهای مختلف انجام میشد، بدون آنکه شواهد علمی، مؤثر بودنِ آن را نشان داده باشد. در زمینهی طرز کار مغز و بهخصوص چگونگی ثبت خاطرات نیز مطالبی در این کتاب ارائه شده است.
وی گفت: در کل، فکر میکنم نویسنده تا جایی که برای او در یک فصل از کتاب مقدور بوده، به بررسی ساختمان و کارکرد مغز پرداخته است، و مسایلی مانند «خودآگاهی» تنها بهصورت خلاصه مورد اشاره قرار گرفته و با توجه به گسترده بودن موضوع، مجال بحث بیشتر دربارهی آن در اینجا نبوده و خوانندگان علاقهمند باید به کتابهای اختصاصی در این زمینه مراجعه کنند.
زمین در تسخیر ویروسها
کیانیمقدم ضمن اشاره به جالبترین و عجیبترین حقیقتی که دربارهی بدن از سوی نویسنده درج شده است، گفت: در این کتاب مطالب جالب و شگفتانگیز زیادی بیان شده است که بسیاری از آنها شاید حتی برای کسانی که خودشان در رشتهی زیستشناسی یا پزشکی تحصیل کردهاند، جدید و عجیب باشد. یکی از نکاتی که در این کتاب ذکر شده و برای من خیلی جالب بود، این است که اگر تمام دیاِنایِ موجود در بدنتان را سر هم کنید و آنها را در امتداد هم قرار دهید، طول آن شانزده میلیارد کیلومتر میشود و به فراسوی پلوتون میرسد! ولی جالبتر اینکه در این کتاب آمده است که تمام کرهی زمین جولانگاه ویروسها است، بهطوری که اگر فقط ویروسهای اقیانوسها را پشت سر هم بچینیم، طول آنها به ده میلیون سال نوری میرسد، فاصلهای که در کل از تخیل ما خارج است.
نظر شما