حسن صادقی‌پناه در این نشست در خصوص غزل‌های ارسال شده به نخستین دوره جایزه ملی حسین جلال‌پور گفت: در بخش غزل‌های ارسالی آثار 91 شاعر در اختیار ما قرار گرفت؛ توضیح اینکه مرحله اول داوری در دبیرخانه انجام شده بود و آثاری که اصول اولیه شعر در قالب غزل را نداشتند، حذف شده بودند. 91 شاعری که به مرحله دوم آمده بودند، با توجه به محدوده سنی (تا سی سال)، همگی شاعران جوانی محسوب می‌شدند که به‌نسبت سن کیفیت آثارشان بسیار خوب بود و همین موضوع انتخاب را مشکل می‌کرد. بنابراین ۱۰ نفری که نامزد شدند تا همین مرحله باید به خود ببالند که از بین این تعداد شاعر خوب برگزیده شدند.
شاعر مجموعه «و چای دغدغه عاشقانه خوبی است» ادامه داد: تاکید داوران در مرحله دوم بر پایه نگرش زنده‌یاد حسین جلال‌پور به غزل بود. وی تاکید بر نوآوری و هنجارشکنی در زبان، فرم و محتوی در غزل داشت و با وجود مطالعه زیاد در شعر و متون کلاسیک اما زبان غزلش در دوره دوم حیات شعرش کاملاً مدرن بود و نظر مثبتی نسبت به غزل نوشتن با زبان و پس‌زمینه هندی و عراقی که امروز بسیار هم باب شده است، نداشت. بنابراین بنا بر احترام به نگرش حسین جلال‌پور به غزل، در بخش غزل‌های ارسالی آثاری نامزد شدند که زبان مدرن یا نسبتا مدرن و به‌روزی داشتند.
وی با تاکید بر اینکه هنجارشکنی و نوآوری در آثار حسین جلال‌پور هست اما به‌گونه‌ای که تمامیت غزل را حفظ می‌کند، تصریح کرد: به‌عبارتی نوآوری‌ها عمدتا در حیطه زبان، محتوا، فضاسازی و شخصیت‌پردازی است و ساختارشکنی‌ها در فرم بیرونی بسیار ظریف و هنرمندانه است. به‌طوری که با تمامی این تفاوت‌ها در غزل حسین جلال‌پور نسبت به غزل کلاسیک، موقع خواندن یا شنیدن آن کاملا با یک غزل مواجه هستید نه یک مسمط یا بحر طویل و امثالهم.
صادقی‌پناه در پایان یادآور شد: ما اگر بخواهیم فرم ظاهری غزل را با نوآوری بشکنیم، نوآوری باید به‌گونه‌ای ظریف باشد که تمامیت غزل مخدوش نشود. بدیهی است اگر غزل در دهه هفتاد توانست رشد کند به دلیل فضای بازی بود که فراهم بود. البته غزل امروز هم با وجود همه محدودیت‌ها باز توانسته خود را بالا بکشد؛ به‌طوری که غزل‌های اجتماعی موفقی داریم؛ چون غزل پیش‌زمینه و موسیقی خوبی دارد که فرصت‌های آن برای پیشرفت به‌شمار می‌رود. البته این قالب شعری امروز به پژوهش بیشتری نیاز دارد و امیدوارم که همه به این سمت پیش برویم.
حمیدرضا وطن‌خواه هم در این نشست گفت: غزل، امروز به پژوهش نیاز دارد و به عقیده من کسانی که در حوزه غزل کار می‌کنند باید بر شانه شاعران گذشتگان بایستند و خود را بالا بکشند.
این شاعر در ادامه با بیان اینکه از دهه هفتاد به این سمت غزل ادامه اندیشه‌های نیماست؛ ولی امروز اندیشه‌های دیگری هم به این قالب شعری وارد شده که تبدیل به تجربه شده‌اند، افزود: خیلی از این تجربه‌ها ناکام ماندند و کنار رفتند و در مقابل برخی از آنها توانستند حیات خود را حفظ کنند و در غزل زنده بمانند.
وی با اشاره به اینکه تا قرن شسم هجری قالب اصلی شعر فارسی «قصیده» بوده است، تصریح کرد: پس از پایان مداحی در دربارها، «غزل» قالب غالب شعر فارسی شد و اینک بیش از هزار سال است در جامعه رواج دارد؛ حال این سوال پیش می‌آید که چرا این قالب اینقدر تداوم دارد؟ چون این فرم منحصربه‌فرد و حذف‌ناشدنی است و هیچ قالبی نمی‌تواند جاژی آن را بگیرد. در واقع غزل قالبی است که خود را با هر محتوایی وفق داده است.
وطن‌خواه در پایان یادآور شد: از دید من موضوع «غزل امروز؛ فرصت‌ها و تهدیدها» باید به گروه پژوهشی غیر از شاعران سپرده شود؛ چون سلیقه‌های شعری با کارهای پژوهشی علمی بسیار متفاوت است.
شاعر مجموعه «اگر باران ببارد» در ادامه با اشاره به اینکه حسن صادقی‌پناه، حمید وطن‌خواه، هادی خوانساری، محمدسعید میرزایی، حسین جلال‌پور، صالح دوروند، ابراهیم اسماعیلی‌اراضی و... می‌دانستند که چگونه در غزل آیینه را بردارند و یک‌سری ویژگی‌های خاص به آن بدهند تا حرفی برای گفتن داشته باشد و به مقصد دیگری برسد، افزود: ولی اتفاق بدی که در نیمه دوم دهه هشتاد و نیمه اول دهه افتاد و هنوز هم جریان دارد که یک آسیب شده و بهانه‌ای برای شاعران جوان‌تر شده است که شما پذیرفته‌اید که ماشین غزل را می‌توان دست‌کاری کرد!
وی ادامه داد: از این ایده غلط دو گروه به‌وجود آمدند که گروه نخست با غلط‌های زبانی وحشتناک به مضمون‌پردازی مشغول‌اند که حاصل آن شاعران درجه ۵ و ۶ هندی‌نویس شده که بسیار هم مخاطب دارند و اگر کسی مدعی شود که شعر این شاعران غلط دارد، مخاطبانشان شاکی می‌شوند! و گروه دوم هم بر این باوراند که هر کسی می‌تواند در شعر یک رکن اضافه بنویسد یا کم کند!
طریقی در پایان گفته‌هایش یادآور شد: واپس‌گرایی هندی هم حاصل افراطی است که برخی از شاعران در ساختار شعر می‌خواهند ایجاد کنند. این موجب می‌شود طیف مخاطب رها شود و اگر کسی فکر کند که مخاطب مهم نیست، سخت در اشتباه است چون این مخاطب است که موجب ماندگاری شاعران می‌شود. بنابراین شاعران جوان بدانند که هر جای شعر قابل تغییر نیست و هر جزء آن قابل دست بردن نیست؛ اگر حسین جلال‌پور جسارت داشته و نوآوری کرده است، بدان‌معنا نیست که هر زمان ما هم دلمان خواست، در هر جای شعر دست ببریم!
یادآوری می‌شود، نشست تخصصی «غزل امروز؛ فرصت‌ها و تهدیدها» روز گذشته (چهارشنبه، ۱۱ دی‌ماه) در نخستین روز جایزه ملی دکتر حسین جلال‌پور برگزار شد. همچنین از دیگر برنامه‌های نخستین روز این جایزه ادبی، حضور ادیبان و شاعران مطرح کشور نظیر هرمز علی‌پور، غلامرضا طریقی، هادی خوانساری، محمدسعید میرزایی، ابراهیم اسماعیلی‌اراضی، حسن صادقی‌پناه، حمیدرضا وطن‌خواه، اکبر بهرام‌پور و... در مزار مانایاد، حسین جلال‌پور غزلسرای نام‌آشنای کشورمان و دیدار با وی بود بود.
همچنین بر اساس این گزارش، آیین پایانی جایزه ملی حسین جلال‌پور امروز (پنجشنبه، ۱۲ دی‌ماه) با معرفی برگزیدگان این دوره در تالار بهزاد بندر گناوه برگزار خواهد شد.
نظرات