خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) مسعود بهزادی راد دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری (دانشگاه تهران): شهر خلاق از مقوله‌های جدید در مباحث مطالعات شهری است که نخستین بار توسط ریچارد فلوریدا مطرح شد. به‌طور کلی شهر خلاق شهری است که دربردارنده فعالیت‌های نوآورانه باشد و ساکنان آن دارای استعدادها و خلاقیت‌های مختلف هستند که در نهایت در محیط مورد نظر به معرض ظهور می‌رسند. چنین شهرهایی سعی در بهبود زندگی شهروندان دارند. ایده شهر خلاق عنوانی جدید و جذاب در مطالعات شهری و زمینه ساز توسعه گردشگری شهری نیز به شمار می‌رود که موجب ارتقا کیفیت زندگی شهروندان نیز خواهد شد.

شکل گیری شهرهای خلاق سبب رشد و پیشرفت حیات شهری می‌شوند و نقش موثری در ایجاد ارتباط و دانایی و مولفه‌های مثبت شهری بین شهرهای مختلف یک جامعه ایفا می‌کند که در نهایت منجر به شکل گیری توسعه پایدار شهری خواهد شد.

مقوله شهر و شهرنشینی در بستر جوامع از اهمیت بالایی برخوردارند که در این عصر شاهد رشد و تکامل روزافزون آن هستیم و از این طریق است که راه نیل به گردشگری شهری و گردشگری خلاق تسهیل می‌شود.

همچنین گردشگری شهری‏ که ارتباط متقابل بین گردشگران ‏و‏ فضای گردشگری‏ پیرامون سفر به مناطق شهری با انگیزه‌های متفاوت است، می‌تواند رابطه‌ای دوسویه در جهت شکل‌گیری دستاوردهای مثبت در ارتباط بین شهر خلاق و گردشگری شهری را رقم زند. بازدید از جاذبه‌های متعدد با محوریت شهر مانند بافت شهری، میراث فرهنگی شهر، فرهنگ شهری، جاذبه‌های دست ساز شهری و....
‏
در تعریف شبکه شهر خلاق که توسط یونسکو معرفی شده هفت قسمت مطرح شده‌اند که عبارتند از صنایع دستی، هنرهای مردمی، هنر رسانه، سینما، طراحی، خوراک شناسی، ادبیات و موسیقی که هر شهر تنها در یک دسته می‌تواند به عنوان شهر خلاق مطرح شود.

این نکته نیز حائز اهمیت است که اگر شهری در زمره شهر خلاق قرار نگرفت دلیل بر نفی آن خلاقیت نیست و معرفی شهر خلاق از جانب یونسکو، کمک به شناخت ظرفیت آن شهر در آن شاخه از خلاقیت دارد. همچنین یادآور این مطلب است که سعی در حفظ و ارتقاء این رویه خلاق نیز دارد.

از مزایای پیوستن به شهرهای خلاق موارد متعددی را می‌توان برشمرد از جمله جذب گردشگران متعدد به آن شهر، شناخته شدن در مقیاس وسیع، تلاش برای پیشرفت و توجه بیشتر به مسائل مرتبط شهری، رونق اقتصادی حاصل از جذب گردشگر در منطقه شهرخلاق، برپایی نمایشگاه ها و همایش های مربوطه در شهر منتخب، تبلیغات محیطی و شهری، بازاریابی شهری، ترمیم المان‌های محیطی و مولفه های شهری، ایجاد پیوند و سازگاری محیطی بیشتر در بافت شهری، کلید زدن پروژه برجسته سازی میراث فرهنگی شهر خلاق و...

به عنوان مثال زمانی که ادینبورو، پایتخت اسکاتلند، به عنوان شهر خلاق ادبی و یا برلین به عنوان شهر خلاق طراحی معرفی شدند، آثار رشد و پیشرفت در این مناطق نمود بارزی پیدا کردند.

در ادینبورو شاهد افزایش بازدیدکنندگان از سایت شهر یا برگزاری جشنواره جهانی کتاب در این شهر و یا برپایی مراسم بزرگداشت زادروز یکی از شاعران بزرگ ادینبورو بودیم. همچنین در برلین نیز مانند نام گذاری هفته ای در سال به نام هفته طراحی و مد برلین، برگزاری نمایشگاه‌های مختلف در این روز، برگزاری رقابت‌هایی برای استعدادیابی، برگزاری تور فروش محصولات طراحی در شهرهای مختلف و… همه و همه از آثار مثبت ثبت شهر خلاق در این مناطق است.

گردشگری خلاق گوهر مخفی شهرهای ایران است
هم‌اکنون ۱۸۰ شهر از ۷۲ کشور جهان در این شبکه حضور دارند و خوشبختانه از مجموع انتخاب شهرهای خلاق در دنیا، دو شهر نیز نصیب ما ایرانیان شده و اصفهان به عنوان شهر خلاق صنایع دستی و هنرهای مردمی و رشت به عنوان شهر خلاق در حوزه خوراک شناسی انتخاب شدند. هر چند که ایران دارای پتانسیل بسیار بالایی برای ثبت شهرهای خلاق بیشتری است، ولی باید به بستر سازی این مناطق توجه شایانی کرد و اینکه پس از معرفی به عنوان شهر خلاق در جهت حفظ و ارتقای این امتیاز تلاش بیشتری صورت پذیرد.

اصفهان در زمینه‌های مختلف هنری و صنایع دستی مانند قلم کاری، خاتم سازی، مینا کاری، منبت کاری، قالی بافی و بسیاری از هنرهای مربوطه منحصر به فرد است و وجود این صنایع دستی و بِرَندشدن این صنایع در سطح جهانی با پیوستن به شبکه شهرهای خلاق، زمینه ساز شناخت بیشتر این هنرها در نتیجه پیوند جهانی است که با توجه به این مقوله، فروش و سفارش‌های بیشتر این صنایع دستی اَرزآوری و رونق اقتصادی برای شهرخلاق و در نتیجه جامعه میزبان را در پی خواهد داشت.

همچنین رشت به دلیل تنوع بالای غذایی (بیش از ۱۷۰ نوع غذا) و داشتن بستر مناسب گیاهی و غذایی به عنوان شهر خلاق در حوزه خوراک شناسی انتخاب شده است. البته باید توجه داشت به جز رشت، شهرهای دیگری در این رشته از شهر خلاق انتخاب شدند مانند پوکت در تایلند، پارما در ایتالیا، انسنادا در مکزیک، برگن در نروژ، بلم در برزیل، برگوس در اسپانیا.

با توجه به این مهم، فرصت بسیار خوبی است که با برگزاری جشنواره‌های غذا یا راه‌اندازی مسابقات آشپزی با محوریت غذاهای محلی در سطح بین الملل، شناساندن این شهر و منطقه به جهانیان در دستور کار قرار گیرد. این امر خود نیز به تقویت گردشگری خلاق منطقه منجر شده و مزایای حاصل از این صنعت را برای مردم منطقه و هم کل کشور به همراه خواهد داشت.

رابطه تنگاتنگ شهر خلاق و گردشگری خلاق
گردشگری خلاق با شعار موزه‌های کمتر، میدان‌های بیشتر بر انجام فعالیت‌های تجربی و تعامل عمیق‌تر با زندگی واقعی فرهنگی در شهرها تمرکز می‌کند. با توجه به مسائل مطروحه، شاهد پیوند عمیق بین شهرهای خلاق و گردشگری خلاق هستیم چرا که معرفی منطقه شهر خلاق در جذب گردشگری به محدوده مورد نظر کمک شایانی می‌کند. همچنین شاهد آن هستیم که با ادامه این سیاست، توریسم خلاق نیز گردشگر را به منطقه باز خواهد گرداند.

در نهایت می‌توان بیان کرد که با توجه به پتانسیل‌های فوق العاده ایران در زمینه‌های متعدد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و داشتن ظرفیت های غنی میراث فرهنگی ملموس و ناملموس، گردشگری خلاق می‌تواند در بستر شهرخلاق شکلی بهتر پیدا کند و به صورت مکملی برای یکدیگر، بیش از پیش به دستیابی‌های مفیدی نائل شوند. شهر یکی از بزرگ ترین و مهم ترین دستاوردهای تمدن است و وجود جاذبه‌های مختلف معماری، محیطی، طراحی، سنتی، فرهنگی، مراسم و … می‌توانند تبدیل به جاذبه‌های بزرگ به شهر باشند.

با کمی برنامه ریزی و مدیریت مناسب، طرح‌ها و تحقیقات مناسب و تبلیغات سازنده، می‌توان ایران عزیز را به سهم و جایگاه واقعی خود در عرصه‌های گردشگری خلاق و شهرهای بیشتر خلاق نزدیک کرد.