به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «بلاغت از آتن تا مدینه» که به مرحله نهایی جایزه جلال در حوزه نقد ادبی راه یافته، به بررسی تطبیقی فن خطابه یونان و روم باستان و بلاغت اسلامی تا قرن پنجم هجری می‌پردازد. داوود عمارتی‌مقدم، عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه نیشابور و نویسنده این اثر در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا، ضمن اشاره به مفهوم بلاغت، بیان کرد: فن بلاغت، یکی از شاخه‌هایی است که در ادبیات فارسی و علوم حوزوی به آن پرداخته می‌شود و نسبت به حوزه‌های دیگر، بیشتر با مشهودات بلاغی سروکار دارد تا با گزاره‌های علمی، سنجیده و معنادار.
 
وی گفت: این کتاب کوششی برای نقد یکی از مهمترین مشهورات بلاغی است مبنی بر اینکه مطالعات بلاغی مسلمانان، تماما ریشه در قرآن و شعر شاعران عرب دارد و تمدن ایرانی و یونانی و غرب تاثیر اندکی بر آن دارد. کتاب می‌خواهد نشان دهد تاثیر نظام‌های بلاغی غربی به ویژه یونان و روم باستان، بر نظام بلاغی اسلامی، بیشتر از آن چیزی است که تصور می‌شود.
 
برگزیده چهاردهمین دوره جایزه نقد کتاب، ادامه داد: شوقی ضیف، ادیب و عالم مصری و احسان عباسی از منتقدان بزرگ عرب هستند که معتقدند در بخش‌های خاصی، نظام بلاغی غرب بر بلاغت اسلامی تاثیر داشته است. البته باید به این نکته هم توجه داشت که بلاغت یونان تنها به ارسطو وابسته نیست و نظام بلاغت بسیار گسترده است و بلاغت اسلامی نیز به چند فرد خاص وابسته نیست. برای نشان دادن تاثیر بلاغت غرب بر بلاغت اسلامی، تنها بررسی افکار ارسطو و چند چهره بلاغی مسلمان کافی نیست. نام فیلسوفانی همچون سیسرون، دیونزیوس و مارکوس کوئنتینیان، در حوزه زبان فارسی و عربی کمتر برده می‌شود.
 
عمارتی‌مقدم اظهار کرد: تصور می‌شود برخی نوآوری‌ها مانند نظریه نظم جورجانی نخستین بار از سوی مسلمانان ابداع شده ولی با رجوع به منابع مستند تاریخی مشخص می‌شود که شاید هزار سال قبل همان دیونزیوس آن‌را مطرح کرده است. با بررسی فرهنگ‌ها و بلاغت‌های دیگر می توان به شناخت دقیق‌تر و عمیق‌تری از فرهنگ اسلامی رسید.
 
نویسنده کتاب «بلاغت از آتن تا مدینه» افزود: تاکنون کتابی که به این‌صورت مشهودات بلاغی را زیر سوال ببرد، نوشته نشده بود و از این جهت، کتاب حاضر، نوعی بدعت و نوآوری به‌شمار می‌آید. در جهان اسلام تا قبل از دوران مدرن، بلاغت و نقد ادبی با هم پیوند خورده‌ و همپوشانی داشتند. این کتاب گذشته بر نقد مشهودات بلاغی،‌ پرتوهای تازه‌ای بر مفاهیم نقد ادبی می‌افکند و به بررسی تبار و ریشه‌ها می‌پردازد. اثر حاضر، هم به فن شعر، هم نقد ادبی و هم به خطابه اشاره دارد.
 
این مدرس دانشگاه درباره فصل‌های این اثر نیز گفت: کتاب در چهار فصل با عنوان‌های «چهارچوب هلنیستی بلاغت: ملاحظات تاریخی»، «فضائل و رذائل سبکی به مثابه خاستگاه علم معانی، بیان و بدیع»، «سخنور ایده‌آل به مثابه خاستگاه الگوی ایده‌آل بلاغی در جهان اسلام» و «منافرات و شعر: تاثیر ژانر منافرات در جهان اسلام» تدوین شده و در پایان نیز یک پیوست و واژه‌نامه انگلیسی به فارسی برای مطالعه بیشتر ارائه شده است.  
 
وی با اشاره به مهم‌ترین محورهای بحث در این کتاب بیان کرد: نظام آموزشی دوران هلنیستی در جهان اسلام نمودهای بسیاری داشته است، آنچه آموزگاران فن خطابه در باب فضائل و رذائل سبکی و اصولی که سخنور هنگام ایراد‌گفتن باید به آن پایبند باشد، در درسنامه‌های بلاغی جهان اسلام نیز منعکس شده است. بحث‌های بلاغیان غرب در باب عواملی که باعث می‌شود یک متن به مرتبه علیای بلاغت برسد، در بلاغت اسلامی نیز منعکس شده است. شباهت نظام آموزشی و شیوه‌های بررسی متون، یکسانی فضائل و رذائل سبکی و شباهت میان الگوهای بلاغی در دو نظام بلاغی و تابعیت اصول بلاغی اسلامی از فن خطابه دوران هلنیستی است و نشان می‌دهد که از میان ژانرهای خطابی، ژانر منافره بیش از ژانرهای خطابی و بیش از انواع دیگر خطابه در جهان اسلام نمود داشته است.
 
عمارتی مقدم در پایان افزود: این کتاب می‌تواند برای کسانی که اِشراف کامل به متون بلاغی غرب باستان و مسلمانان در قرن‌های نخستین دارند، مطالبی برای آگاهی از نحوه تأثیرپذیری اصول بلاغی غرب و جهان اسلام از یکدیگر دربر داشته باشد و راه را برای مطالعات و پژوهش‌های تطبیقی و تاریخی باز کند.
 
نخستین چاپ کتاب «بلاغت از آتن تا مدینه» در 340 صفحه با شمارگان یک‌هزار نسخه در سال 1395 از سوی نشر هرمس راهی بازار نشر شده است.