به ‌گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست «آسیب‌شناسی وضع موجود و تبیین وضع مطلوب حضور نشر دانشگاهی ایران در بازارهای بین‌المللی نشر» عصر امروز سه‌شنبه (19 اردیبهشت‌ماه) باحضور مرتضی زینعلی، مدیرانتشارات جامعه‌نگر و عضو هیأت مدیره انجمن کتاب دانشگاهی، محمدحسن خوشنویس، مدیر مرکز پژوهش‌های فرهنگی، محسن ارجمند، مدیر انتشارات ارجمند، سیدعباس حسینی نیک، بازرس اتحادیه ناشران و مدیر انتشارات مجد، مسعود پایدار، نایب رئیس اتحادیه ناشران تهران، مدیر گروه انجمن دانشگاهی و مدیرمسئول نشر کتاب دانشگاهی در سرای اهل قلم ناشران کتاب دانشگاهی سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
 
 
حسینی‌نیک در ابتدای این نشست با رویکردی حقوقی به واردات منابع علمی و جریان یک‌سویه علم در کشور پرداخت و گفت: تعاملات بین‌المللی حوزه نشر در دو بخش واردات و صادرات کتاب انجام می‌شود. به‌طور طبیعی کشور ما مثل دیگر  کشورهای در حال توسعه مصرف‌کننده علم است و جریان علم از خارج، به‌ کشور وارد می‌شود. ما در مسایل نظامی و پزشکی شاهد پیشرفت‌هایی بوده‌ایم. اما در علوم انسانی بیشتر مصرف‌کننده باقی مانده‌ایم.
 
وی در ادامه صحبت‌هایش به تئوری چاپ همزمان که قانون آن در سال 1348 وضع شده پرداخت و آن را از لحاظ قانونی بررسی کرد.

در ادامه این نشست محسن ارجمند به تعریفی از حضور نشر دانشگاهی در عرصه بین‌الملل پرداخت و گفت: در ابتدا باید در این حوزه ایده‌پردازی کنیم و جنبه‌ها و افق‌های آن را بیان کنیم. باید ببینیم کدام کشورها را به‌عنوان بین‌الملل هدف قرار دهیم و چگونه می‌توان بازارهای بین‌المللی را افزایش داد و به آن جهت داد.
وی خاطرنشان کرد: باید این حوزه را بشناسیم، زیرساخت‌های آن را پرورش دهیم و ذائقه‌ها را در این حوزه شناسایی کنیم. ما در چاپ کتاب به زبان انگلیسی به زیرساخت‌های بسیار قوی‌ نیاز داریم. هند در این مسیر بسیار موفق عمل کرده است. ما در کشورمان زیرساخت‌های آموزشی و پژوهشی نداریم. این زیرساخت‌ها باید از دوره ابتدایی شروع شود، در مدارس ما حتی آموزش زبان فارسی هم به‌درستی انجام نمی‌شود. وظیفه انتشار دانشگاهی این است که محصول این زیرساخت‌ها را به شکل کتاب چاپی درآورد. پژوهش باید از یک فکر آغاز و به فکر جدیدی ختم شود. آیا پژوهش‌های ما در این حیطه قرار می‌گیرند؟
وی در ادامه گفت: یکی دیگر از زیرساخت‌هایی که در حوزه نشر به آن نیاز داریم آشنایی با حقوق مولفان و مصنفان است. ما در این حوزه هیچ زیرساختی نداریم.
 
ارجمند به بیان پیشنهاداتی در این حوزه پرداخت و گفت: ما به آژانس‌های رابط بین ناشران داخلی و خارجی نیاز داریم و باید در نمایشگاه‌های بین‌المللی از ناشران خارجی و مشاوران آنها دعوت کنیم. ما امکانات بالقوه‌ای داریم تا حق کپی‌رایت آنها به خارج داده شود، در حالی که حتی در داخل هم به آنها اجازه چاپ نمی‌دهیم و از این منابع و امکانات استفاده نمی‌کنیم.
 
گذر از وضع موجود به وضع مطلوب
 
در ادامه این نشست محمدحسن خوشنویس گفت: گذر از وضع موجود به وضع مطلوب نیاز به نگاهی استراتژیک دارد و این مسیر استراتژیک برای رسیدن به وضع مطلوب باید طی شود. در ابتدا باید تکلیف ما در حوزه کپی‌رایت مشخص شود و مورد بعدی بحث دستگاه قضایی است. زیرا دستگاه قضایی ما برای حمایت از حقوق مادی و معنوی ناشران شناخت مناسبی ندارد.

 وی اشاره کرد: بازارهای هدف ما باید به روشنی تعریف شوند و مشخص شود این بازارها در گستره فرهنگی ایران در کجا قرار دارند؟ هدف اول باید بازارهای داخلی کشور باشند و بازارهای بین‌المللی هدف استراتژیک بعدی باشد. بزرگ‌ترین مشکل ما در حوزه کتاب دانشگاهی این است که متاسفانه صدر تاریخ ما ذیل تاریخ اروپا قرار گرفته است و ما همیشه مصرف‌کننده بوده‌ایم. ترس تاریخی که در ما ایجاد شده نمی‌گذارد که ما در حوزه بین‌المللی حرفی برای گفتن داشته باشیم و سهمی از علم جهان را به خود اختصاص دهیم. ما باید آینده‌نگری داشته باشیم و سهم فرزندان‌مان را در آینده علم جهان تعیین کنیم و از این آموزش زیرساخت‌ها را از کودکان خود شروع کنیم.
 
وی ادامه داد: دولت باید سرمایه‌گذاری کند و موسسه‌هایی را تاسیس کند که منابع اصلی کشور را حداقل به زبان انگلیسی و عربی ترجمه کند و در بازارهای بین‌المللی عرضه کنند.
 
پیروی از قانون کپی رایت
 
در پایان این نشست مرتضی زینعلی به بیان مشکلاتی که در روابط‌ بین‌المللی وجود دارد پرداخت و گفت: ما در دو بخش فنی و تکنیکی مشکل داریم. ما باید در گام نخست برای حضور در مجامع بین‌المللی از حق کپی‌رایت جهانی پیروی کنیم و گامی جدی برای پیوستن به قانون کپی‌رایت جهانی برداریم. زیرا آسیب‌های نداشتن قانون کپی رایت بسیار زیاد است.
 
وی در توصیه به بنگاه‌های نشر کشور گفت: برای تالیف و تدوین کتاب‌ها باید به اصول نشر در مرزهای خارجی دقت بیشتری داشته باشیم و این اصول را به دیگران هم یاد دهیم. ما برای فعالیت‌های برون‌مرزی در عرصه نشر و صدور علم به خارج، نیاز به این موضوع داریم که در برخی از دانشگاه‌ها زبان دانشگاهی ما انگلیسی شود.
 
وی به این موضوع اشاره کرد که مساله بسیار مهمی که باعث می‌شود ناشران وارد این حوزه نشوند مربوط به بحث سیاست‌گذاری دولتی و عدم آینده‌نگری ناشران است.
 
سی‎اُمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «یک کتاب بیشتر بخوانیم» و با ریاست سیدعباس صالحی از 13 تا 23 اردیبهشت در مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب میزبان علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی خواهد بود.