خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - امیررضا اصنافی: در تیرماه امسال، جهت ارائه یک مقاله در کنفرانس پیشرفت کتابخانه‌ها در شانگهای چین حضور پیدا کردم. در این کنگره سه‌روزه درباره ظهور و فناوری‌های نوین در کتابخانه‌ها و نیز تغییرات جدید در آن‌ها بحث شد. نمایندگانی از کشورهای سوئد، برزیل، ترکیه، ژاپن، امریکا، کانادا، مالزی، نیجریه، دانمارک به ارائه مقالات خود پرداختند.

عمده بحث موجود در مقالات، بر پیشرفت کتابخانه‌ها مبتنی بر پذیرش تغییرات بود. تغییر یک امر دائمی است. تغییرات سریع‌تر از گذشته رخ می‌دهند. ما کتابداران باید داوطلبانه به استقبال تغییر برویم، قبل از این‌که عوامل بیرونی نظیر کاربران یا فناوری‌های پیشرفته مجبور به تغییرمان کنند. خلاقیت و بازآفرینی دو مساله اساسی و عمده در پیشرفت و توسعه کتابخانه‌ها محسوب می‌شود. افزون بر وظایف و کارهای روزمره و تکراری باید به جذب بیشتر کاربران به کتابخانه از طریق شیوه‌های خلاقانه فکر کرد.

ارائه تجربیات به‌ویژه در مورد کتابخانه‌های عمومی و دانشگاهی از موارد برجسته این کنگره بود. نکته بارز و قابل توجه، اساسا برگزاری همایش در تالار بزرگ کتابخانه عمومی شانگهای بود. کتابخانه عمومی بزرگ چهار طبقه‌ای که علی‌رغم بهره‌گیری از فناوری‌های مدرن و پیشرفته، هنوز تا پاسی از شب مورد استقبال کاربران است.

عضویت در این کتابخانه بسیار ساده بود. تنها با ارائه گذرنامه و تکمیل اینترنتی یک فرم، کمتر از 10 دقیقه به عضویت این کتابخانه در آمدم و اجازه استفاده از امکانات کتابخانه برایم فراهم شد. بخش نسخه‌های خطی، بخش کتاب‌های خارجی، بخش کتاب‌های اهدایی، بخش روزنامه‌ها و مجلات، بخش مرجع را با دقت بازدید کردم و می‌دیدم که در هر بخشی کاربران پیر و جوان، با دقت مشغول مطالعه و انجام کارهای خود هستند و توسعه چشمگیر شبکه‌های اجتماعی، تأثیری بر مراجعه آن‌ها به کتابخانه نگذاشته و آن‌ها هنوز به کتابخانه‌های عمومی وفادارند.

نرم‌افزار کتابخانه‌ای آن‌ها یک نرم‌افزار بومی بود که چینی‌ها خودشان ساخته بودند که از قضا آن روز در حال نمایه‌سازی منابع بودند. نکته جالب دیگر این بود که وقتی از کتابدار مرجع کتابخانه عمومی شانگهای خواستم که بروشوری از کتابخانه را ارائه کند، یک بروشور به زبان فارسی نیز به ما داد که نشان از فعالیت‌های اثربخش رایزنی فرهنگی کشورمان در این شهر دارد.

به هرحال، شرکت در کنگره پیشرفت کتابخانه‌ها در شانگهای، فرصت بازدید از این کتابخانه را فراهم ساخت. باید بیان داشت که این کنگره هر دو سال یک‌بار در کشور چین و شهر شانگهای برگزار می‌شود و فرصت مناسبی برای کتابداران ایرانی است که تجربیات و یافته‌های خود را با سایر پژوهشگران و کتابداران جهانی به اشتراک بگذارند. این در حالی است که امسال بعد از گذشت یک دهه، تنها یک مقاله از کتابداران ایرانی ارائه شد.

حدود 12 سال از برگزاری این کنفرانس می‌گذرد و در آن، مباحث جدید در حوزه کتابخانه‌ها و کتابداری مطرح می‌شود. در این همایش یادآوری می‌شود که کتابخانه‌ها نقش اجتماعی عمده‌ای در جامعه دارند، فرهنگ آگاهی را توسعه می‌دهند و محلی برای ترویج سواد، خلاقیت، ارزش‌های اجتماعی و دسترسی عموم به اطلاعات هستند.

نکته بسیار مهمی که می‌تواند نقطه عطف این نوشتار باشد، بحث درباره احیای جاده ابریشم، ولی این‌بار از طریق کتابخانه‌های کشور مستقر در این راه بود. به‌نظر می‌رسد اگر بتوان چنین ایده‌ای را زنده کرد، می‌توان به تعامل سازنده و ارتباطات کتابخانه‌های این مناطق و اشتراک منابع اطلاعاتی به منظور صرفه‌جویی در منابع و هزینه‌ها اندیشید.

این موضوع را باید جدی گرفت و به آن فکر کرد که چطور می‌توان در طرح کتابخانه‌های جاده ابریشم مشارکت نمود. شاید در سال 2018 که مجددا این کنفرانس در شانگهای برگزار شود، نمایندگان کتابخانه‌های عمومی، ملی و دانشگاهی کشورمان با شرکت در این همایش، بتوانند احیای جاده‌‌های ابریشم را از طریق ارتباطات کتابخانه‌های آن‌ها کلید بزنند.