به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ششمین کتاب از مجموعه مشاهیر نشر کتاب ایران با عنوان «حسین بریانی شبستری» نوشته فرید مرادی از سوی انتشارات موسسه خانه کتاب به چاپ رسید.
مجید غلامی‌جلیسه، مدیر عامل موسسه خانه کتاب در مقدمه این کتاب می‌نویسد: «نشر کتاب در ایران با سابقه‌ای دویست ساله از جمله صنوف تأثیرگذار فرهنگی است که نقش پررنگی در دوره‌های مختلف زمانی و در عرصه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و... داشته و دارد. اما مایه تأسف است که هیچ‌گاه این نقش پررنگ آن‌گونه که باید ظهور و بروز نداشته و کمتر بدان پرداخته شده است.
تعداد کتاب‌هایی که به معرفی ناشران و فعالیت‌های آنها می‌پردازد بسیار کم و محدود است و اطلاعات ما از ناشران در دوره‌های مختلف بسیار اندک. انتشار موفق مجموعه مشاهیر کتابشناسی معاصر ایران که به یاری نویسندگان عزیز و همت استاد بزرگوار سید فرید قاسمی به انجام رسید؛ انگیزه‌ای شد که این سلسله در دیگر حوزه‌های مرتبط با کتاب استمرار پیدا کند. امروزه با افتخار شاهد انتشار مجموعه‌ای با نام مشاهیر نشر کتاب ایران هستیم، باشد که سرآغازی برای تحقیق و پژوهش در این حوزه شود و امکانی فراهم آورد برای معرفی نقش ناشرانی که هر یک سهم بسزایی در توسعه فرهنگ این مرز و بوم داشته‌اند.»
حسین بریانی شبستری کیست؟
حسین بریانی شبستری، در دهه دوم سده چهاردهم شمسی به کار نشر کتاب پرداخت. از چند و چون تحصیلات، خانواده و جزئیات زندگی‌اش اطلاعی در دست نیست؛ اما او در عصری که وسایل گذران اوقات فراغت چندان نبود، توانست با چاپ کتاب‌های جوان‌پسند، روزآمد و ارزان قیمت، طیف نسبتاً گسترده‌ای از جوانان را به خواندن کتاب علاقه‌مند سازد. اوج دوران نشر حسین بریانی از 315 تا 1330 شمسی بود. او در این دوره زمانی موجی را به راه انداخت که بعدها همایون صنعتی‌زاده کرمانی، راه‌اندازی کتاب‌های جیبی را در ایران، تحت تأثیر او و آلن لین، مدیر انتشارات پنگوئن دانست.
دلایل موفقیت حسین بریانی
یکی از دلایل موفقیت حسین بریانی در کارش، افزایش تعداد سالن‌های سینما و حتی نمایش فیلم‌های سریالی بود. از اواخر دوره قاجار سالن‌های سینما در ایران راه‌اندازی شد. در دوره رضاخان، در تهران می‌توان از حداقل پانزده سالن فعال نمایش فیلم یاد کرد. در برخی از این سالن‌ها نیز فیلم‌های سریالی نمایش می‌دادند، که معروف‌ترین آنها عبارت بودند از: معمای چهارکلید، سوار غیبی، چهره ببر، آثار مفقود، گلوله مس، عالم اسرار سیاه، پنجه ببرو گنجینه دزد دریایی.
این دوران با رشد طبقه متوسط و پدیدآمدن ابزار وقت‌گذرانی فرهنگی، بستر مناسبی نیز برای جوانان ایجاد کرد؛ جوانانی که دلبستگی‌های خود را در هنر یا کتابخوانی جست‌وجو می‌کردند، بیشتر ناشران کشور در آن زمان، قشر میانسال و پیر را مخاطب کتاب‌های خود قرار داده بودند، و هیچ‌یک کتاب‌هایی مناسب جوانان منتشر نمی‌کردند، علاوه بر این، دیدن فیلم یا نمایش نمی‌توانست تنها سرگرمی جوانان باشد، چراکه امکانات اقتصادی آنان، کفاف تفریحاتی از این دست را نمی‌داد. در چنین حال و هوایی بود که انتشارات بریانی پا به عرصه نهاد، و با هوشمندی توانست دل از جوانان برباید.
در مدارک و اسناد آن دوره، درباره تاریخ آغاز به کار این بنگاه اطلاعی نمی‌یابیم. در احصائیه‌های بلدیه، که اسامی کتابفروشان تهران در آن آمده است، نامی از بریانی دیده نمی‌شود. آنچه به‌طور قطع می‌توان گفت، اینکه در سال 1314ش بریانی به نشر کتاب مشغول بوده است. کتاب عفریته دوچرخه‌سوار از مجموعه آثار کارآگاهی نات پینکرتون، در سال 1314ش منتشر شده است. بریانی در این تاریخ چند ساله بوده، پیشینه او چه بوده و چگونه وارد کار نشر و فروش کتاب شده است، آشکار نیست.
بریانی در تمامی سال‌های فعالیت انتشاراتی‌اش، دو اصل را مد نظر داشت: اول آنکه کتاب را ارزان چاپ کند؛ بنابراین در کتاب‌های منتشرشده توسط وی، جذابیت‌های ظاهری، کاغذ مرغوب و طراحی صفحات وجود ندارد، و کتاب‌ها به ظاهر حتی نمونه‌خوانی هم نمی‌شده‌اند. بیشتر کتاب‌ها بر کاغذ کاهی (کاغذ روزنامه) به چاپ می‌رسیدند، و این برای آن بود که کتاب ارزان به دست مشتری برسد؛ زیرا مشتریان او را بیشتر محصلان و جوانان تشکیل می‌دادند، که پول چندانی در بساط نداشتند. دوم آنکه موضوع کتاب‌ها برای خوانندگانش جذاب باشد. کتاب‌های حادثه‌ای انتخاب او بود، آثاری چون جزیره گنج، تارزان، جینگوزرجایی، نات پینکرتون و هاویه خیل بیشماری را دلبسته و مجذوب خود کرده بودند. بریانی با ترکیب این دو عامل توانست در عصر خود یک ناشر کتابفروش موفق باشد.
ششمین کتاب از مجموعه مشاهیر نشر کتاب ایران با عنوان «حسین بریانی شبستری» نوشته فرید مرادی با شمارگان هزار نسخه در 48 صفحه به بهای پنج هزار تومان از سوی انتشارات موسسه خانه کتاب در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.
چهارشنبه ۲۶ اسفند ۱۳۹۴ - ۰۸:۵۵
نظر شما