به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نخستین همایش مشترک مدیران اسنادی نیروی مسلح جمهوری اسلامی ایران با مراکز اسنادی کشور (عضو شورای مهتاب) با حضور سیدرضا صالحی امیری، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی و سردار سرتیپ دکتر بهمن کارگر، رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس دوشنبه (26 بهمن 94) در محل مرکز اسناد و آرشیو ملی برگزار شد.

در بخش دوم این همایش سردار حسین اردستانی، رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، مقاله خود را با عنوان «تولید پژوهشگرانه و تاریخ‌نگارانه اسناد دفاع مقدس» ارایه کرد.

گردآوری اسناد بدون رویکرد پژوهشی کاربرد ندارد
اردستانی با اشاره به این‌که گردآوری اسناد در پنج سال گذشته سیر به شدت صعودی داشته است، گفت: بخش زیادی از اسناد گردآوری شده، مبتنی بر مستندات است نه پژوهش. اسناد، به ویژه اسنادِ بزرگترین رخداد تاریخ ایران بدون پژوهش به کار نمی‌آید.

رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس ادامه داد: ما راویان هشت سال دفاع مقدس از سال 1359 تا پایان جنگ در کنار فرماندهان حضور داشته و با برنامه‌ریزی‌ پژوهشی نسبت به تهیه اسناد جنگ اقدام کرده‌ایم. با رویکرد جمع‌آوری صِرف اسناد وارد جبهه‌های جنگ نشدیم و توانسته‌ایم گونه‌ای خاص از اسناد را تولید کنیم.

اردستانی با یادآوری این‌که مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در دوره‌ای مهجور ماند، گفت: اما پس از مدتی، دوباره خود را بازیافت. اکنون دوگونه اسناد در این مرکز نگهداری می‌‌شوند. نخست اسناد نظامی و دیگر، اسناد تاریخ‌نگارانه با رویکرد اسناد پژوهشی. مشکلی که امروزه با این اسناد نوع دوم داریم، این است که بسیاری از نوار‌های صوتی در شرایط بسیار غیرعادی پر شده‌اند. اسنادی که حتی یک نوار آن‌ها از بین راویان به بیرون درز پیدا نکرد.

وی تاکید کرد: هنوز هم مسائل فوق سِری در این اسناد وجود دارد که برخی مطالب از جمله درگیری میان فرماندهان، درگیری‌های قومی، درگیری ائمه جماعت با فرماندهان و... را روایت می‌کنند. این‌ها نوار‌های صوتی عادی نیست و اسناد درونی سپاه است.

رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس ادامه داد: دفترچه‌های راوی، دیگر اسناد ما در این گروه است و در شرایطی نوشته شده‌اند که امکان ضبط به هر دلیلی وجود نداشت. سومین بخش از اسناد، شامل گزارش‌های راویان است که باید پس از هر عملیات پیاده می‌شد. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، بر مبنای همین سه نوع سند، اسناد خود را تولید کرده است. آن‌چه اهمیت دارد، نگاه پژوهشی به اسناد است.

وی با پرسیدن این که «اسناد با چه هدفی گردآوری می‌شوند؟» گفت: جمع‌آوری اسناد خوب است اما باید وارد چرخه پژوهشی شود. اگر این اتفاق رخ ندهد، نه تنها این اسناد ارزش ندارند بلکه ممکن است در آینده مورد استفاده منفی نیز قرار بگیرد.
 
انتشار محتوای مرکز اسناد در سه قالب
اردستانی با بیان این‌که راویان در بدترین شرایط فیزیکی و روحی اسناد را گردآوری می‌کردند، افزود: آثار و اسناد این مرکز اکنون در قالب کتاب، نشریه و فصل‌نامه منتشر می‌شوند. اطلس‌ها، کتاب‌های نبردی و کتاب‌های تاریخ شفاهی، برخی گونه‌هایی هستند که اسناد تاکنون در قالب آن‌ها امکان انتشار یافته‌اند.

وی از در دست انتشار بودن تاریخ شفاهی سردار محسن رضایی خبر داد و گفت: این کتاب بر مبنای اسناد مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس تا 15 روز دیگر منتشر می‌شود و پس از آن، تاریخ شفاهی سرداران رشید و صفوی نیز منتشر خواهد شد.

رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس همچنین با اشاره به اهمیت روایت در اردو‌های راهیان نور، اظهار کرد: کتابی ویژه روایت و آن‌چه در روایتگری اهمیت دارد تا 20 روز دیگر منتشر می‌کنیم. روایت‌ها جنبه‌های مثبت و منفی و حتی مخرب دارند که باید مورد توجه قرار گیرند.