خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- صبح دوشنبه (23 خردادماه) علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشستی با دست‌اندرکاران برپایی بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، پیشنهادهایی برای چگونگی برپایی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ارائه کرد و گفت: در طول سال گذشته جلسات متعددی را درباره چگونگی برگزاری نمایشگاه کتاب تهران با مجریان این طرح داشته‌ایم؛ نظر من در ابتدا این بود که نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را به چهار نمایشگاه تخصصی کتاب تقسیم کنیم که در بازه‌های زمانی مختلف در طول سال برگزار شوند.
 
جنتی در ادامه سخنانش در این نشست اظهار کرده بود: این کار طبیعتاً مزایایی را در برخواهد داشت اما با مشاهده شور و اشتیاق حاصله از سوی لایه‌های مختلف مردمی و شرکت اقشار مختلف در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به این جمع‌بندی رسیدیم که همچون سال‌های گذشته این نمایشگاه به صورت جامع برگزار شود اما در صدد این هستیم که نمایشگاه‌های تخصصی همانند نمایشگاه کتب دانشگاهی، کتب کودک و نوجوان و ... را در مقاطع مختلفی از سال برپا کنیم.
 
به دلیل اهمیت برپایی نمایشگاه‌‌های کتاب به‌ویژه نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و نمایشگاه‌های تخصصی کتاب در ترویج فرهنگ کتابخوانی و افزایش سرانه مطالعه کشور، خبرگزاری کتاب می‌کوشد در سلسله گفت‌وگو با صاحبنظران و کارشناسان حوزه کتاب و نمایشگاهی، به بررسی چگونگی برپایی نمایشگاه‌های تخصصی کتاب در فواصل مختلف سال، فواید و معایب این پیشنهاد بپردازد.
 
ضرورت بازنگری اهداف نمایشگاه کتاب تهران
فتح‌الله فروغی، قائم مقام کمیته فعالیت‌های علمی فرهنگی و سرای اهل قلم بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با اشاره به سابقه دوره‌های بیست و هشت ساله برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، اظهار کرد: متأسفانه در طول این بیست و هشت سال، هیچ‌گونه بازنگری در اهداف برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران انجام نشده در صورتی که نشر در کشور ما از زمان برپایی نخستین دوره نمایشگاه تاکنون، شاهد تغییرات و دگرگونی‌هایی بوده است. بنابراین لازم است نسبت به اهداف چندگانه نمایشگاه یک بازنگری جدی صورت گیرد.
 
وی در ادامه سخنانش، گفت: تا جایی که اطلاع دارم، هیچ‌گونه کار تحقیقی و پژوهشی درباره نمایشگاه کتاب انجام نشده تا از میزان محقق شدن یا نشدن اهداف برپایی نمایشگاه آگاهی حاصل کنیم. بدیهی است اظهارنظر من نیز بر مبنای تجربه سال‌های حضور در نمایشگاه و مبتنی بر یافته‌های شخصی است که ممکن است قطعی نباشد.
 
قائم مقام کمیته فعالیت‌های علمی فرهنگی و سرای اهل قلم بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با اشاره به جنبه نمایشگاهی یا فروشگاهی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، گفت: درباره این‌که نمایشگاه کتاب تهران را باید نمایشگاه نامید یا فروشگاه، اختلاف‌نظر وجود دارد. البته این رویداد عظیم فرهنگی را نمی‌توان یک نمایشگاه با تعریف خاص کلمه نمایشگاه، نامید بلکه به نظر می‌رسد بیشتر، جنبه‌های یک فروشگاه بزرگ را به خود گرفته است. حال این نکته که وجود این فروشگاه بزرگ در وضع فعلی لازم است یا نه و یا این‌که می‌تواند رسالت‌های نمایشگاهی را عهده دار شود، جای تأمل دارد.
 
فروغی تأکید کرد: در مجموع در این برهه از زمان صنعت نشر کشور، نمی‌توان یک مرتبه از این حالت موجود به حالت مطلوب دسترسی پیدا کرد چرا که این وضعیت در یک فرآیند زمانی نسبتاً طولانی محقق شده است بنابراین، تغییر آن نیز نیاز به فرصت دارد.
 
نمایشگاه کتاب تهران به صورت دقیق تعریف شود
مدیرمسئول انتشارات شورا با اشاره به مشکلاتی که نمایشگاه کتاب تهران با آنها مواجه است، افزود: اشکالات و ایراداتی که اکنون باعث شده‌اند نمایشگاه کتاب تهران دچار سردرگمی سیاستگذاری باشد، ناشی از همان نگرش نادرست به چگونگی برپایی این رویداد فرهنگی است. به عبارتی اگر برای سیاستگذاران حوزه نشر مشخص شود که هدف اصلی و نهایی از برگزاری این رویداد فرهنگی چیست، بدون تردید راهکارهای مخصوص به خودش را پیدا خواهند کرد.
 
وی در ادامه سخنانش، اظهار کرد: منظورم این است که اگر می‌خواهیم اهداف نمایشگاه‌های تخصصی کتاب را دنبال کنیم، بدون تردید نباید دنبال آمار و ارقامی چون تعداد حاضران و بازدیدکنندگان نمایشگاه باشیم. در چنین شرایطی به ابزار و امکانات متفاوت از وضع موجود نیاز داریم. ممکن است در تعریف خودمان از نمایشگاه‌های تخصصی کتاب به این نتیجه برسیم که اصلاً ممکن است برپایی این نمایشگاه‌ها نیازمند یک زمان واحد نباشد بنابراین، در چنین تعریفی، برپایی نمایشگاه‌ها نیازمند فضای وسیع نیست. یا این‌که می‌توان تعریف جدیدی برای حضور بازدیدکنندگان ارائه داد.
 
مورد غفلت واقع شدن جنبه تبادل تجربه
قائم مقام کمیته فعالیت‌های علمی فرهنگی و سرای اهل قلم بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با اشاره به جنبه تبادل تجربه و مبادله فرهنگی نمایشگاه کتاب تهران، گفت: جنبه‌های تبادل تجربه میان ناشران داخلی و یا تبادل تجربه نشر داخلی و بین‌المللی نیز از نکته‌های مهم نمایشگاهی به شمار می‌آید که در میان اهداف تعیین شده نمایشگاه کتاب تهران وجود دارد؛ معتقدم این، موضوعی است که از آن در طول بیست و هشت سال برپایی نمایشگاه کتاب تهران غفلت و یا به آن کمتر توجه شده است. در حالی‌که در نمایشگاه‌های موفق جهان، برگزارکنندگان بیشتر از هر چیز دیگری، به این جنبه توجه می‌کنند چرا که موفقیت‌های خودشان را به دلیل امر آموزش می‌دانند و آموزش را به عنوان یکی از اصلی‌ترین ارکان تجارت می‌شناسند.
 
فروغی بیان کرد: در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به دلایل مختلف مانند غلبه فروش و مشغله‌های آن، این امکان هر ساله از دست رفته است یا در حد جلساتی بوده که ناشران و دست اندرکاران حوزه نشر کمتر در آن شرکت کرده‌اند.
 
ضرورت آسیب‌شناسی نمایشگاه کتاب تهران
این عضو هیأت مدیره اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران توضیح داد: عبور از این وضعیت و حرکت به سوی یک فعالیت مورد انتظار و مطلوب مستلزم این است که حرکت گذشته را آسیب‌شناسی و بر اساس دستاوردهای پژوهشی، نقاط قوت و ضعف نمایشگاه کتاب تهران را بازشناسی کنیم.
 
قائم مقام کمیته فعالیت‌های علمی فرهنگی و سرای اهل قلم بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ادامه داد: به نظر من راه بُرون‌رفت از وضعیت کنونی، این است که کار از حوزه تصدیگری بخش دولتی خارج شده و در آینده، کار نمایشگاه کتاب تهران بر اساس برون‌سپاری و واگذاری مسئولیت به نهادهای مدنی و البته با نظارت نهادهای دولتی انجام شود.
 
وی افزود: این‌که نمایشگاه کتاب تهران در آینده چگونه و به چه نحوی برگزار شود، به دایر شدن دبیرخانه‌ای ثابت و سپردن آن به نهادهای صنفی نیازمند است.
 
در این باره بخوانید:
1- شهرام‌نیا: از ظرفیت‌های استانی برای برپایی نمایشگاه‌های تخصصی کتاب استفاده کنیم/ نمایشگاه کتاب تهران قادر است خودگردان اداره شود (اینجا)
2- صفری: نمایشگاه‌های تخصصی کتاب پیش از نمایشگاه کتاب تهران برگزار شوند/ ایجاد مشکلات اجرایی در صورت همزمانی نمایشگاه‌ها (اینجا)