به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست نقد و بررسی «ترجمه‌های انگلیسی آثار شهید مطهری» امروز 12 اسفندماه با حضور محمود واعظی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، حسین ملانظر، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، سید محمدرضا هاشمی، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد و محمود کریمی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) در سالن شهید مدنی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران برگزار شد.
علی دهگاهی، رئیس مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در ابتدای این مراسم با اشاره به اینکه اندیشه‌های شهید مطهری نیازمند تحقیق و تامل بیشتر است گفت: متاسفانه کمتر درباره ترجمه‌های آثار شهید مطهری نشست و همایشی برگزار شده است. به هر حال شهید مطهری در حوزه‌های مختلفی از جمله تاریخ، حقوق، کلام، فلسفه، تاریخ و تمدن اسلامی و ... فعالیت داشته و هر یک از آثار وی در زمان خودش پاسخگوی نیاز همان روز مخاطبانش بوده است.
وی با اشاره به کتاب «خدمات متقابل ایران و اسلام» افزود: در زمان پهلوی نوعی باستان‌گرایی در ایران رواج پیدا کرد و کمتر اسلام مورد توجه بود. به همین دلیل شهید مطهری این کتاب را نوشت تا نشان دهد اسلام در مقابل ایران نبوده بلکه در کنار آن است. شهید مطهری در این کتاب به دلایل افول نفوذ اسلام در دوره معاصر و پس از رنسانس پاسخ داده است. به هر حال این کتاب پاسخگوی نیاز روز جامعه بود.
وی ادامه داد: برخی از آثار ایشان در دسته داستان بوده و برخی دیگر نیز درسگفتارهای ایشان است که به کتاب تبدیل شده است. برخی دیگر از آثار شهید مطهری در حوزه کلام و فلسفه نیز امروز بیشتر نیازمند بازنشر است. حتی در خارج از کشور نیز علاقه‌مندان زیادی به آثار شهید مطهری وجود دارند و آثار او به بیش از 30 زبان ترجمه شده است.
به گفته دهگاهی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز با وجود 80 نمایندگی در 60 کشور به ترجمه آثار شهید مطهری اقدام کرده است.
واعظی در بخش دیگری از این نشست با بیان اینکه یکی از بر جای مانده‌ترین مباحث برای بازآفرینی توجه به آثار استاد مرتضی مطهری است گفت: به مباحث و اندیشه‌های ایشان در ایران بسیار پرداخته شده اما برای بازتاب و انعکاس جهانی اندیشه‌های شهید مطهری کار زیادی صورت نگرفته و آفرین دارد قلم‌هایی که تا به امروز در جهان به صورت خودجوش و بدون هیچ گونه وابستگی به جمهوری اسلامی ایران اقدام به ترجمه و نشر این آثار کرده‌اند. با این وجود متأسفانه ما نه آنها را خوب می‌شناسیم و نه از آنها حمایت می‌کنیم.
وی ادامه داد: در این حوزه سه محور مطرح است؛ نخست اینکه در حوزه بین‌الملل بازتاب اندیشه‌های شهید مطهری چگونه بوده است؟ دومین محور این است که ترجمه آثار ایشان در زبان انگلیسی چقدر است و چه ترجمه‌هایی در این باره برتر هستند؟ سومین محور نیز راهکارهای برون رفت از وضعیت موجود است.
وی افزود: باید عناصر بنیادی شدن اندیشه شهید مطهری در عرصه بین‌الملل بررسی شود. باید پرسید که چرا این اندیشه‌ها به تمام جهان رسیده است؟ در پاسخ باید گفت عقل‌محوری مکتب تشیع و درک آن از سوی استاد مطهری و دریافت درست مبانی قرآن و حدیث سبب ترویج مباحث وی شده است. این مسئله حاصل روزآمدی، باور به کارآمدی اسلام در عصر حاضر، ژرف‌اندیشی و عمق اندیشه شهید مطهری و ... است.
واعظی در ادامه با بیان اینکه نخستین اثر استاد مطهری که در جهان منتشر شد «داستان راستان» است گفت: این کتاب در دهه 40 به عنوان اثر برتر برای ترجمه انتخاب شد و از سوی یونسکو نیز مورد تقدیر قرار گرفت.
به گفته وی، بررسی سیر تاریخی ترجمه آثار استاد مطهری به زبان انگلیسی نشان می‌دهد که داستان راستان اولین اثر ایشان در سال 1344 ترجمه و منتشر شد. پس از آن آثاری چون نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر در سال 1358، ولاها و ولایت‌ها و شهید در سال 1360، کلیات علوم اسلامی، جهاد در اسلام و ... به تدریج به انگلیسی ترجمه شدند.
برترین مترجمان و ناشران آثار شهید مطهری
این استاد دانشگاه در ادامه توضیحاتی را درباره نخستین مؤسسه جهان اسلام که به نام استاد مطهری ثبت شد ارائه کرد و گفت: این موسسه نیز در دهه 60 به نام بنیاد مطهری در شهر «باندونگ» اندونزی توسط جلال‌الدین رحمت تاسیس شد. او می‌گوید که پس از مطالعه کتاب داستان راستان در آمریکا با استاد مطهری آشنا شده و تصمیم به تأسیس این بنیاد می‌گیرد. این بنیاد در حال حاضر در مقاطع مختلف دانش‌آموز و دانشجو دارد و به گفته مردم اندونزی بهترین مدرسه اسلامی این منطقه است.
واعظی افزود: آثار استاد مطهری تاکنون به زبان‌های مختلفی ترجمه شده‌اند که بیشترین ترجمه‌ها به دو زبان عربی و انگلیسی بوده است. بسیاری از آثار ایشان به زبان‌های روسی، اسپانیولی، فرانسه، ترکی، آلمانی، چینی، ایتالیایی، بوسنیایی، تامیلی و فیلیپینی و ... نیز ترجمه شده‌اند.
وی در پایان گفت: ناشران آثار شهید مطهری شامل انتشارات الهدی، انتشارات بعثت، موسسه خدمات اسلامی، مرکز جهانی اهل بیت (ع) و سازمان تبلیغات اسلامی هستند. همچنین علاءالدین پازارگادی بیشترین ترجمه از آثار شهید مطهری را داشته است. علی‌محمد خورشیدی، علی‌قلی قرائی، نجیم الخفاجی و سلمان توحیدی نیز مترجم‌های دیگر آثار استاد مرتضی مطهری به زبان انگلیسی هستند.
حسین ملانظر رئیس پژوهشکده مطالعات ترجمه دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه این نشست آماری از ترجمه آثار شهید مطهری به زبان انگلیسی ارائه کرد و گفت: تاکنون بیش از 100 ترجمه از آثار وی به این زبان انجام شده که 67 درصد محل چاپ آنها در داخل ایران، 11 درصد در پاکستان و ... انجام شده است. همچنین 26 درصد از مترجمان آثار شهید مطهری ایرانی و 50 درصد غیر ایرانی بوده‌اند.
وی ادامه داد: از سال 1979 ترجمه آثار شهید مطهری در ایران شروع شده و در سال 1982 با 12 اثر به اوج خود می‌رسد. در سال 1368 هیچ اثری ترجمه نشده است و در سال 1990 دوباره با ترجمه 8 اثر افزایش می‌یابد.
وی با بیان اینکه مهمترین نکته‌ای که از نظرات و اندیشه‌های استاد مطهری باید به گوش جهان رسانده شود، خردگرایی است تاکید کرد: خردگرایی برخلاف منش افراطیون، نقطه مثبت آثار استاد مطهری است که می‌تواند جهان را نجات دهد. خردگرایی نکته‌ای است که ما را از دیوانگی‌های عده‌ای که سیمای اسلام را مخدوش می‌کند، جدا می‌سازد. بنابراین باید با ارائه ترجمه‌های با کیفیت‌تر و بهتر، این اندیشه در عرصه جهانی مطرح شود.
ترجمه نکردن بهتر از ترجمه بد است
کریمی نیز در ادامه این نشست با اشاره به اینکه تبلیغ دین از واجبات است گفت: یکی از موادی که با آن می‌توان تبلیغ دین را انجام داد ترجمه آثار شهید مطهری است. بنابراین باید بهای بیشتری به ترجمه این آثار داد. در نظر داشته باشید که ترجمه نکردن بهتر از ترجمه بد است.
وی به بخشی از دشواری‌های ترجمه آثار شهید مطهری اشاره کرد و گفت: ترجمه تخصصی آثار دینی از جمله آثار شهید مطهری و نیز جامعیت شخصیت ایشان و فعالیت‌هایشان در حوزه‌های متنوع از جمله دشواری‌های ترجمه این آثار است.
به گفته این استاد دانشگاه باید برای ترجمه آثار شهید مطهری فهم درستی از متن داشته باشیم. ساختارهای زبانی کشور مقصد را به درستی بشناسیم و نسبت به فرهنگ کشور مقصد شناخت خوبی داشته باشیم. همچنین مترجم باید به روان‌نویسی مسلط باشد و ویراستاری خوبی نیز از ترجمه‌ها ارائه شود.
سه‌شنبه ۱۲ اسفند ۱۳۹۳ - ۱۸:۰۱
نظر شما