خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)ـ محمد آسیابانی: کتاب «یک خانه در نقش» با عنوان فرعی «پژوهشی در آرایه‌های معماری قلعه چالشتر متعلق به دوره قاجار» نوشته حسن یزدان پناه، عضو هیات علمی دانشگاه هنر اصفهان است. علی محمودیان و فاطمه گوشه، یزدان پناه را در پژوهش و تالیف این کتاب یاری کرده‌اند. مقدمه این کتاب هم به قلم دکتر یعقوب آژند، تاریخ‌نگار شهیر هنر و عضو هیات علمی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است.

قلعه چالشتر، شامل خانه‌های احمد خان و محمود خان چالشتری، از نمونه‌های معماری دوره قاجار واقع در شهر چالشتر از توابع شهرستان شهرکرد در استان چهارمحال بختیاری است. این اثر 27 مرداد 1377 با شماره ثبت 2101 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

کتاب پنج فصل دارد که عناوین این فصول به ترتیب عبارت اند از: «آشنایی با قلعه چالشتر، معماری و سازندگان آن»، «گونه شناسی حجاری‌های نقش پردازانه و نقاشی‌های دیواری قلعه چالشتر»، «بررسی وضعیت نقوش (سابقه تصویری) حجاری و نقاشی قلعه چالشتر»، «بررسی تجلی الگوهای رایج تزییناتی بناهای دوره قاجار با تاکید بر آرایه‌های حجاری و نقاشی قلعه چالشتر» و «بررسی معانی نمادین برخی از نقوش حجاری قلعه چالشتر».

در فصل نخست کتاب جز معرفی قلعه چالشتر، شجره‌نامچه خانوادگی خان‌های بختیاری معرفی شده و همچنین سبک‌شناسی معماری ساختمان بررسی و تحلیل شده است. فصل دوم نیز مجموعه‌ای از شناسنامه‌های نقوش موجود در قلعه چالشتر، همراه با تحلیل آنها درج شده است.

نویسنده فصل سوم کتاب را به تحليل نقوش حجاری و نقاشی‌های موجود در قلعه اختصاص داده است. در اين فصل، نقوش بر اساس دسته‌بندی‌های صورت گرفته در دو جدول گونه ‌شناسی تزيينات سنگی و نقاشی بررسی شده است.

در فصل چهارم کتاب نیز آرایه‌های تزیینی در حجاری و نقاشی قلعه چالشتر با دیگر الگوهای رایج در معماری دوره قاجار مورد هم سنجی قرار گرفته است. در نهایت نویسنده در فصل پنجم (پایانی) کتاب به خوانش نمادین و تاویل نقش‌های موجود در قلعه چالشتر، از جمله معنای نمادین پرنده شکاری نشسته بر دست پادشاهان، معانی نمادین نقوش سیمرغ، معانی نمادین ترکیبات گیاه، پرنده و گلدان و دیگر نقوش موجود در قلعه پرداخته است.

برای درک بهتر مخاطب از محتوای کتاب و نقوش مورد بحث، تصاویر متعددی از قلعه چالشتر با کیفیت رنگی، درج شده است. همچنین ترجمه خلاصه مباحث کتاب به زبان‌های عربی و انگلیسی، بخش پایانی کتاب را تشکیل می‌دهد.

یعقوب آژند در بخشی از مقدمه خود بر این کتاب نوشته است: «نمایاندن مضامین مختلف در کسوت نقوش و تصاویر، شاید به کهنسالی انسان در روی زمین باشد. انسان ایرانی از همان طلیعه تمدن، محیط خود را با تصاویر و نقوش می‌آراست تا جلوه‌های اندیشه و ذهنی خود را به زیباترین وجهی انتقال دهد. این کار او نوعی واکنش در برابر طبیعت پیرامون و پدیده‌های آن بود. غرض از صخره‌نگاری‌ها و سفال پردازی‌ها، تنها تهیه پوشش و خورش نبود، بلکه کاری هوشمندانه برای به جلوه درآوردن اندیشه، سلیقه و وصف موقعیت روحی نیز بود و این کار وی به هر شیئی و پدیده طبیعی، وزن و مکان می‌داد و فضایی از زیبانمایی محیز و لحظه‌های خوش زندگی را مجسم می‌کرد.»

«یک خانه در نقش» با شمارگان هزار نسخه، 222 صفحه در قطع رحلی و به‌بهای 75 هزار تومان از سوی انتشارات گلدسته، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان چهارمحال و بختیاری و جهاد دانشگاهی استان چهارمحال و بختیاری منتشر شده است. امیرحسین پیروی صفحه‌آرا، طراح جلد و مدیر هنری این کتاب است.

برای مطالعه فایل PDF نخستین صفحات این کتاب به این نشانی بروید.