به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) مجموعه اسناد این کتاب بخش‌هایی است از مکاتبات محرمانه هفتگی کنسول انگلستان در سیستان و قاینات، در سال‌های جنگ اول بین‌الملل، ( 1917 تا 1919 میلادی، 1295 تا 1297 خورشیدی) که برای حکومت انگلیس فرستاده می‌شده است. این اسناد از زمره بخش‌های مکاتبات و مستندات وزارت امور خارجه انگلستان است که از طبقه‌بندی خارج شده است.
در توضيحي كه محمود فاضلي‌بیرجندی، مترجم اين اثر، درباره اسنادی که در این کتاب استفاده شده است، می‌خوانیم: «این سندها نکته‌های فراوانی را درباره جنبه‌هایی از اوضاع و احوال سرزمینی دربردارد که به نام امارت قاینات و سیستان شناخته می‌شده است. از طرفی می‌دانیم که آنچه در خلال سال‌های دو جنگ بین‌الملل بر این سرزمین گذشته هنوز، چنان که باید، مکتوب و مدون نشده و در معرض آگاهی عمومی قرار نگرفته است. به این لحاظ این سندها، اگر چه مربوط به دوره کوتاهی کمتر از سه سال می‌شود، و اگر چه مرتب و مسلسل نیست و برخی افتادگی‌ها دارد، کمکی است به روشن‌شدن بخشی از مجهولات آن دوره که پر از انواع تحول و تلاطم بوده است.»
همان‌طور که گفته شد، سال‌هایی که گزارش‌های این کتاب تهیه می‌شده، سال‌های پایانی حکمرانی قاجارها بر ایران و بحبوحه جنگ بین‌الملل اول بوده است.
در بخشی از این کتاب درباره این دوره نوشته شده است: «در دوره مورد نظر، ایران آن ایران زمان پادشاه مقتدر صفوی نبود که نیرو و تدبیری مبین موقع آن باشد. موقع ایران این روزگار را ناتوانی‌های آن تعریف و تعیین می‌کرد. ایرانی که به تعبیر کاکس، دیگر مامور انگلیسی «غرق در فساد بود و مقامات آن از شاه گرفته تا پایین، همه رشوه‌خوار بودند.» همین زمینه‌های ناتوانی و فساد بود که مآلا بر دغدغه‌های انگلستان برای تامین هند افزود و منجر به عقد قرارداد معروف به 1919 میلادی ـ 1297 خورشیدی ـ شد و چندی پس از آن هم انگلیسی‌ها را به فکر برقرار ساختن ثبات در ایران انداخت. از دل آن اقدامات و افکار بود که سرانجام، پایان سلسله قاجاری و برآمدن دولت پهلوی رقم خورد.»
آنچه که از این کتاب برمی‌آید این است که این یادداشت‌ها به صورت هفتگی نوشته شده و در هر سال 52 گزارش از کنسولگری صادر می‌شده است اما در مجموعه حاضر، از یادداشت‌های هر سال، چند یادداشت مفقود است. به علاوه، چند یادداشت هم ناتمام است.
همچنین پانوشت‌های همه صفحات را مترجم به منظور کمک به روشن شدن مفاد یادداشت‌ها تهیه و به هر یادداشت افزوده است. به گفته مترجم حدود 60 مجلد کتاب در تاریخ و جغرافیا برای پانوشت‌های این کتاب مورد مطالعه قرار گرفته و پاره‌ای از پانوشت‌ها هم با بررسی در نقشه‌های جغرافیایی تهیه شده است. همچنین در این کتاب، گفت و گو با عده‌ای از آگاهان تاریخ و جغرافیای خراسان و بیرجند و سیستان هم از جمله کوشش‌هایی بوده است که علاوه بر متن اصلی آورده شده است.
چاپ نخست كتاب «یادداشت‌های محرمانه کنسولگری انگلستان در سیستان و قاینات» نوشته محمود رفيعي با ترجمه محمود فاضلي بيرجندي، در 380 صفحه، شمارگان یک هزار نسخه و بهاي 25 هزار تومان از سوي انتشارات هيرمند منتشر و روانه بازار نشر شده است.-
جمعه ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۳ - ۰۷:۵۸
نظر شما