به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «مبانی روش تحقیق در تاریخ» در 6 فصل با عناوین «مفاهیم نظری تاریخ»، «اصول و مبانی روش تحقیق در تاریخ»، «درس گفتار: استاد دکتر علی‌اصغر مصدق رشتی (1) و (2)»، «درس گفتار: استاد دکتر عطاءالله حسنی» و «دانستی‌های روش تحقیق در تاریخ» تهیه و تنظیم شده است.
نخستین فصل کتاب تعریفی از مفاهیم نظری تاریخ ارایه می‌دهد. در این فصل همچنین مولفه‌های اصلی شکل‌دهنده علم تاریخ، ادوار تطور فلسفه‌های نظری تاریخ، دلایل تمایز میان علوم طبیعی با علوم انسانی، ویژگی‌های تاریخ‌نگاری علمی، دلایل طرفداران و مخالفان نظریه علم بودن تاریخ بیان می‌شود.
نویسنده در این فصل با برشمردن دلایل عمده تمایز میان علوم طبیعی با تاریخ می‌نویسد: «مورخان به رویدادهایی که تنها یکبار رخ داده‌اند می‌پردازند، نه طبیعتی که تکرار شونده است. مورخان از انقلاب‌ها و تحولات به صورت عام سخن نمی‌گویند بلکه انقلاب‌ها و تحولات خاص و مشخص را مدنظر دارند و چون این رویدادها یگانه و منحصر به‌فردند نمی‌توان براساس قوانین عام تبیین‌شان کرد. در نتیجه روش‌شناسی آن دو نیز باید متمایز باشد.»
فروزش در فصل بعدی ابتدا برخی از اصطلاحات روش تحقیق را به صورت مختصر تعریف می‌کند و در ادامه مراحل تحقیق شامل انتخاب موضوع، کتابشناسی تحقیق، تهیه طرح تحقیق، تعریف اصطلاحات و واژه‌ها، فیش‌برداری، ترتیب نوشتن، استناد به منابع، ارجاع منابع در پانویس‌ها، نوشتن فهرست منابع و ماخذ را تشریح می‌کند. نکات مهم در بررسی کتاب، تصحیح متون خطی، طرق نسخه‌برداری در قدیم و اشکالات وارد بر نسخه‌برداری‌ها از دیگر مطالبی است که در این فصل بررسی می‌شوند.
فصل سوم، چهارم و پنجم کتاب به صورت درس گفتار، مبانی و شیوه روش تحقیق در تاریخ را از زبان دو تن از استادان روش تحقیق دانشگاه شهید بهشتی، دکتر علی‌اصغر مصدق رشتی و دکتر عطاءالله حسنی بیان می‌کند.
چینش منابع و ماخذ در کتابنامه، شیوه‌های شناخت، محدوده و شرایط چارچوب نظری، بومی‌سازی چارچوب نظری، چارچوب نظری و مدل تحقیق و اصول اساسی در استفاده از روش‌های تاریخی عناوین فصل پایانی کتاب را تشکیل می‌دهند.
در بخشی از کتاب آمده است: «با پیدایی دانشمندانی بسیار از جمله ولتر، تاریخ علمی تولد یافت. تاریخ کنش متقابل و پیوسته‌ای بین مورخ و حقایق او، و یک بحث بی‌پایان بین گذشته و حال است. این مجموعه، باید به صورت جریانی از حوادث تعریف و تبیین گردد، زیرا تعریف و توصیف وقایع گذشته، اگر به صورت جدا از هم انجام گیرد، بیوگرافی (شرح‌حال) خواهد بود نه تاریخ. مطالعه پدیده‌های مرتبط با گذشته حیات اجتماعی از اهمیت بسیاری برخوردار است، دلایل این اهمیت بسیارند: نظریه پیوست، نظریه حضور، نظریه بقا و جابجایی، نظریه انباشت‌پذیری، نظریه فراگیری. در خصوص ماهیت پدیده‌های تاریخی باید گفت که غیرزنده‌اند، تکرار ناپذیرند، از ما دورند، تماما در اسناد و مدارک جای نمی‌گیرند، امکان استفاده از روش‌هایی همچون مشاهده، مصاحبه و... در آنها نیست، امکان مطالعه بی‌واسطه آنها نیست و بالاخره در ابهام جای دارند.»
چاپ نخست کتاب «مبانی روش تحقیق در تاریخ» تالیف سینا فروزش در 328 صفحه با شمارگان یک‌هزار نسخه و بهای 18 هزار تومان از سوی انتشارات جهاد دانشگاهی در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفت.
پنجشنبه ۲۱ فروردین ۱۳۹۳ - ۱۰:۳۰
نظر شما