محمدرضا آزاده‌فر در گفتوگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره لزوم انتشار کتاب «اقتصاد موسیقی» گفت: تاکنون درباره مشکلات اقتصادی موسیقی در ایران و همچنین گلوگاه‌هایی که در توسعه نيافتن صنعت موسیقی در ایران دخیل هستند، هیچگونه مطالعاتی صورت نگرفته بود و همین مساله باعث شد تا من به طرح این موضوع اقدام کنم.
وی افزود: به دلیل آن‌که پیش‌تر مطالعه علمی و آکادمیک در این موضوع انجام نشده بود، متدولوژی پژوهش آن در ایران وجود نداشت.
آزاده‌فر در ادامه در پاسخ به این سوال که فاز اول این طرح، با چه موضوعی آغاز شد، گفت: ابتدا شاخه اقتصاد موسیقی به عنوان یک علم مورد مطالعه قرار گرفت تا متودولوژی تحقیق این حوزه وارد کشور شده و قابلیت تحقیق پیدا کند. در مرحله دوم، این حوزه در کشورهایی که در این صنعت موفق‌اند و ما فاصله بسیار زیادی با آنها داریم بررسی و شرایط کنونی آنها با شرایط این حوزه در کشور خودمان مورد همسنجی قرار گرفت.
آزاده‌فر گفت: در ادامه پروژه ضرورتی پیش آمد تا برای برطرف کردن فاصله ایران با کشورهای موفق در زمینه اقتصاد موسیقی، ابتدا شرایط کشور خودمان در زمینه صنعت موسیقی مستندسازی شده و بعد مسیر صنعتی شدن کشورهای دیگر در این حوزه مورد مطالعه قرار بگیرد. این دو مرحله از پروژه هم در مدت زمان سه سال، کار شبانه‌روزی با همکاری یک تیم مطالعاتی از چند نفر صاحب دکترای موسیقی تا کارشناسان موسیقی، به سرانجام رسید.
آزاده‌فر در ادامه با اشاره به کشورهایی صاحب صنعت در حوزه موسیقی، گفت: در این کتاب، صنعت موسیقی در کشورهای توسعه یافته مانند ژاپن، آمریکا، ترکیه و برخی کشورهاي اروپایی مورد مطالعه قرار گرفت. فاصله ایران با این کشورها در حوزه اقتصاد موسیقی بسیار زیاد است. یک مثال ساده اما بسیار مهم در این راستا که در کتاب هم مطرح شده این فاصله را روشن می‌کند. در سال 1999 میزان فروش محصولات صوتی فقط در داخل آمریکا، با میزان صدور نفت ایران برابر بود. البته این مساله را هم در نظر بگیرید که نفت ثروتی است که با فروش روزانه‌اش، به هر حال روزی به پایان می‌رسد، اما صدا و تولید صدا هیچگاه تمام شدنی نیست.
وی افزود: راهکارهای عملی کتاب از چگونگی پرورش هنرمند شروع می‌شود؛ یعنی هنرمندی که قصد تولید دارد برای ورود به صنعت موسیقی و چرخه فروش ابتدا باید چه کار کند و چگونه خود را آماده ورود به این دنیا کند. همچنین در کتاب اشاره شده که پس از طی کردن این مرحله و رسیدن به مرحله ضبط اثر، هنرمند چه نکاتی را رعایت کند تا کارش در استودیو اقتصادی باشد. به طور کل یک فصل از کتاب به اقتصادی کردن برنامه ضبط اثر و شیوه‌های برنامه‌ریزی و ارتقا کار در استودیو اختصاص دارد.
آزاده‌فر در ادامه به مرحله پس از ضبط اثر اشاره کرد و گفت: زمانی‌که آلبوم موسیقی تولید شد و از استودیو بیرون آمد، به معرفی اثر به بازار می‌رسیم. سه فصل گسترده در این کتاب به شیوه‌های موثر بازاریابی موسیقی در ایران و چگونگی معرفی اثر به بازارهای جهانی اختصاص دارد. در این کتاب حتی به کوچکترین جزییات در مراحل بازاریابی چون شیوه عملی طراحی وب‌سایت و شیوه تهیه خبر برای خبرگزاری‌ها هم به طور کامل اشاره شده است.
آزاده‌فر در ادامه به سرفصل‌های دیگر این کتاب اشاره کرد و گفت: فصول بعدی کتاب به مطالعه واکنش‌های ایجاد شده درباره اثر هنرمند در بازار و توفیق یا عدم توفیق آن و همچنین پیدا کردن اشکالات موجود در خود اثر و راه‌های معرفی آن و برطرف کردن مشکلات در راه معرفی تولیدات بعدی اختصاص دارد. ضمایم کتاب هم بسیارند که در آن به عنوان مثال راه‌های تهیه پرسش‌نامه برای سنجش افکار خریداران، معرفی بازارهای بین‌المللی موسیقی و راهنمای فروش اثر به آنها بیان شده است. معرفی آثار موفق در زمینه فروش و کشوری که این آثار در آن‌جا تولید و عرضه شده، هم بخش دیگری از ضمایم کتاب است. این کتاب حتی بنگاه‌های بین‌المللی عرضه آثار را هم معرفی کرده است. اطلاعات موجود از این بنگاه‌ها در کتاب، تا سال 2011 به روز است.
آزاده‌فر در ادامه در پاسخ به این سوال که اطلاعات موجود در این کتاب تا چه میزان بومی شده است؟ گفت: فصول مهمی از کتاب به راهکارهای عملیاتی تولید موسیقی در ایران اختصاص دارد. در این راستا به عنوان مثال مراحل گرفتن مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای آلبوم موسیقی به صورت قدم به قدم همراه با نمونه فرم‌های وزارت فرهنگ و ارشاد ارایه شده تا خود موسیقیدان‌ها برای گرفتن مجوز اقدام کنند و دست واسطه‌ها در این مرحله کوتاه شود. معمولا هنرمندان جوان این مراحل را بلد نبوده و گرفتار برخی از واسطه‌ها می‌شوند که به این کارهای اداری وارد هستند.
آزاده‌فر گفت: مبحث مهمی که برای نخستین بار در ایران در این کتاب به آن پرداخته شده بخش سوم این کتاب با عنوان بررسی وضعیت ساختار صنعت موسیقی در ایران است. فصل آخرین این بخش نیز به آینده صنعت موسیقی در ایران می‌پردازد تا هنرمندان و شرکت‌های تولید کننده بتوانند با مطالعه آن خود را برای آینده صنعت موسیقی آماده کنند.
آزاده‌فر همچنین در پاسخ به این سوال که آیا درباره تاثیرات فرهنگ اسلامی بر صنعت موسیقی هم در این کتاب بررسی شده یا خیر، گفت: فصل پایانی کتاب با عنوان «فرهنگ صنعت‌ساز و صنعت فرهنگساز» به این مساله می‌پردازد. مخاطبان این فصل جامعه‌شناسان صنعت موسیقی هستند. در این فصل به سوالاتی چون: «فرهنگ اسلامی ما چگونه صنعت موسیقی را شکل می‌دهد؟» یا «صنعتی شدن تولید موسیقی در ایران چه تاثیری بر فرهنگ می‌گذارد؟» و دیگر سوالاتی از این قبیل پاسخ داده شده است.
آزاده‌فر در ادامه در پاسخ به این سوال که بحث قانون مالکیت معنوی هنرمند بر اثر چگونه مطرح شده و همچنین نبودن قانون کپی‌رایت در ایران چه مشکلاتی را در صنعت موسیقی موجب می‌شود، گفت: فصل‌هایی از این کتاب به شرح قانون‌ها اختصاص دارد. قانون‌ها و دستورالعمل‌های احراز مالکیت معنوی و این‌که هنرمندان چگونه می‌توانند اثر خود را به ثبت ملی و جهانی برسانند، در این کتاب به طور کامل توضیح داده شده است.
وی افزود: در این کتاب وضعیت کپی‌رایت در ایران هم بررسی شده است. کتاب «اقتصاد موسیقی» برای بهبود وضعیت این قانون‌ها در ایران پیشنهادهایی برای مجلس و دیگر مراجع قانونگذاری ارایه کرده است. نبودن قانون کپی‌رایت در قدم اول ممکن است مشکلاتی، به ویژه برای تلویزیون و رادیوی ایران ایجاد کند، چراکه پذیرش این قانون به منزله این است که این دو مرکز دیگر اجازه پخش آثار آهنگسازان داخلی را که تاریخ تولید آنها کمتر از 50 سال است، ندارند تا زمانی‌که هزینه کپی‌رایت را به هنرمند پرداخت کنند.
آزاده‌فر گفت: بخش مفصلی در این کتاب به بررسی نقش رادیو در صنعت موسیقی اختصاص داده شده است، که در آن مطالبی در راستای برطرف کردن نگرانی‌های رادیو در این حوزه توضیح داده شده است. امروزه دیگر رادیو در همه کشورها وجود دارد، جالب است که برخی از این کشورها از نظر اقتصادی از کشور ما ضعیف‌تر هستند اما به حق مالکیت معنوی هنرمندها احترام گذاشته و برای پخش آثار هزینه کپی‌رایت را به هنرمند پرداخت می‌کنند.
آزاده‌فر در ادامه با اشاره به فایده‌های اجرای کپی‌رایت در ایران، گفت: در کتاب شیوه صحیح پرداخت کپی‌رایت، حتی برای رادیوهای خصوصی توضیح داده شده است. اجرای قانون کپی‌رایت در کوتاه مدت هزینه‌هایی دارد اما در دراز مدت فواید بسیار دارد و باعث رشد و گسترش تولیدات هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی خواهد شد و همین رشد از نفوذ فرهنگ بیگانه، در کشور جلوگیری خواهد کرد.
آزاده‌فر همچنین در پاسخ به این سوال که، بخش مهمی از اقتصاد موسیقی به تولید و فروش موزیک‌ویدیو اختصاص دارد که در ایران به دلایلی فرهنگی اهميت چندانی نمی‌دهند، بنابراین چه چیزی را می‌توان جایگزین موزیک ویدیو کرد، گفت: به نظر من هیچ چیزی جایگزین موزیک ویدیو نمی‌شود. موسیقی ویدیو بخش اعظمی از موسیقی مصرفی جوانان را شکل می‌دهد و ما ناگزیريم هم از منظر فرهنگی و هم از منظر اقتصادی به این مقوله بپردازیم. ساختن کلیپ تصویری موسیقی در ایران توجیه اقتصادی ندارد و به همین دلیل هم تولید نمی‌شود.
آزاده‌فر در پایان گفت: ما تکنولوژی ساخت این ویدیوها را داریم؛ چیزی که نداریم سابقه و تجربه ساخت است. مشکلات ساخت این جریان و بررسی مواردی که با فرهنگ ایرانی منافات دارند در این کتاب آمده است. حتی پرورش هنرمند در این زمینه و چگونگی بازاریابی آن هم در کتاب مطرح شده است. مشکلات اقتصادی این جریان که برطرف شد مساله ابتذال و روی آوردن به کلیپ‌های مبتذل و سخیف برطرف می‌شود، چرا که ما وقتی بر اساس نیاز مصرف روزانه توده‌ها کلیپ موسیقی ارزشمند و همسو با فرهنگ خود تولید نکنیم، آنها به ناچار به کلیپ‌های غربی روی می‌آورند.
کتاب «اقتصاد موسیقی» نوشته محمدرضا آزاده‌فر را پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در 522 صفحه و به قیمت هفت هزار تومان منتشر کرده است.
سه‌شنبه ۲۵ مهر ۱۳۹۱ - ۰۸:۰۰
نظر شما