صورت تشکیکی صفات

اطلاق صفات واحد به خالق و مخلوق، به صورت مشتركِ معنوي صورت مي‌گيرد، مثلاً صفت عالِم، با يك معني به خدا و به بشر، نسبت داده مي‌شود، اما به صورت تشكيكي و ذومراتبي.
توضيح اين كه همان‌طور كه به همه‌ي نورها (از نور ضعيف شمع تا نور شديد شمس، و نورهاي حدفاصل ميان اين دو مرتبه) نور مي‌گوييم، و نور را با يك معنا به همه‌ي آن‌ها اطلاق مي‌كنيم، و آن‌ها در مفهوم نوريت هيچ تفاوتي با هم نمي‌كنند، و تنها در ضعف و شدت با هم متفاوتند، علم نيز به يك معني به همه‌ي مصاديق خود «بشري و الهي» اطلاق مي‌شود، و تفاوت مصاديق در ضعف و شدت است،‌ همچنين است ديگر صفات. (صدرالدين شيرازي، 1419ق، ج 6، ص 120؛ كليني، 1379، ص 298).
اين نظريه، نظريه‌ي «اشتراك‌ معنوي و تشكيك وجودي صفات» ناميده مي‌شود، و به نظر من از بهترين نظريه‌ها در مفهوم‌شناسي صفات و حل معضل تشبيه و تنزيه الهي است. 

صفحه 93/ مباحثه با جان هيك/ علي‌اكبر رشاد/ سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي/ چاپ اول/ سال 1391/ 248 صفحه/ 5000 تومان