به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ایبنا) به نقل از ستاد خبري سراهاي اهل قلم بیست و پنجمین نمایشگاه کتاب،  نشست «بازاريابي اطلاعات در كتابخانه‌ها»، امروز (14 ارديبهشت) با حضور عليرضا انتهایی مسوول سایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در سراي كارنامه نشر نمايشگاه بين‌المللي كتاب برگزار شد.

وي در ابتداي اين نشست درباره مفهوم «بازاريابي در باورهاي عمومي» سخناني را ارايه كرد و گفت: بازاريابي شايد در ذهن ما يك مفهوم تجارتي باشد و شايد اين كه بخواهيم اين مفهوم را در كتابخانه‌ها مطرح كنيم،  غریب به نظر آید.

وي ادامه داد: با وجود اين در موسساتي چون ایفلا بخش‌هايي وجود دارند كه به دنبال جا انداختن اين مفهوم در كتابخانه‌ها هستند.

این کارشناس نرم‌افزاری افزود: در باور عمومي بازاريابي بيشتر به معناي تبليغ و تجارت است اما در ادبيات مديريتی اين مفهوم تنها به معناي تبليغ نيست. كاتلر مي‌گويد: «بازاريابي يك فرايند مديريتي است كه شامل فعاليت‌هاي تحليل، برنامه‌ريزي، اجراي و كنترل مي‌شود».

انتهايي در ادامه با بيان اين‌که بازاریابی مجموعه‌اي از برنامه‌های منظم است نه فعاليت‌هاي تصادفي، گفت: در بازاريابي به دنبال ايجاد رضايت دوجانبه بین توليد كننده و مصرف كننده هستيم. بازاريابي در راستاي تحقق اهداف سازماني اجرا مي‌شود و به دنبال بازار هدف مي‌رود. 

مسوول سایت کتابخانه ملی درباره مفهوم بازاريابي اطلاعات گفت: مفهوم بازاریابی اطلاعات به معنای سهولت در دسترسي به اطلاعات، خدمات اطلاعات، افزایش مخاطبان، افزايش رضايت كاربران و تهيه و ارايه بسته‌هاي اطلاعاتي متناسب با نياز مخاطبان است.

وي تأكيد كرد: ما در ادبيات تجاري، بازاريابي را به معناي فروش بيشتر مي‌دانيم ولي اكنون بيشتر نگاه مشتري مداری وجود دارد.
 
انتهایی با اشاره به اين‌كه بازاريابي اطلاعات در هر سازماني با متغييرهايي خاص تعريف مي‌‌شود، ادامه داد: چنانچه متغييرها به درستي با هم تركيب شوند يك نظام كارآمد بازاريابي اطلاعات به‌وجود مي‌آيد.

وي افزود: بايد ببينيم چه محصول را به چه قيمتي، در چه محلي و با چه ميزان تبليغات مي‌خواهيم ارايه كنيم. اين مولفه‌ها از 40 سال پيش مورد توجه عرصه تجارت بوده است؛ البته امروز مولفه‌هايي چون افراد، ظواهر، ‌فرايند و شركا نيز به این مولفه‌ها اضافه شده است. 

عضو اداره کل منابع دیجیتال کتابخانه ملی هچنین به مفهوم بازاريابي در سازمان‌های غيرانتفاعي مانند کتابخانه‌ها اشاره كرد و افزود: در اين سازمان‌ها محور اصلي مشتري است؛ سازمان‌هایی مانند كتابخانه‌ها براي مشتري ارزش بسیاری قايل مي‌شوند.

وي افزود: در سازمان‌هايي مانند كتابخانه‌ها در ابتدا باید مولفه‌هاي مهم برای بازاریابی اطلاعات شناسايي، و  به گونه‌اي تركيب شوند كه نتيجه نهايي تاثيرگذار باشد. بنابراين خدمات ارايه شده بايد به گونه‌اي باشد كه براي مخاطب رضايت‌بخش باشد. 

انتهایی ادامه داد: محصول در بازاريابي عنصر تأثيرگذاري است؛ اين محصول در كتابخانه‌ها شامل اطلاعات، فهرست كتاب‌ها، خدمات بخش مرجع و ... است كه مي‌تواند محصول ما در كتابخانه باشد.

وي با اشاره به سياست‌هاي كتابخانه‌ها در ايران گفت: گاهي افزايش منابع كتابخانه‌ها براساس نياز مخاطب نيست و به طور مثال در همین نمایشگاه‌ کتاب خریدهایی از سوی مسوولان برای کتابخانه‌ها صورت مي‌گيرد که جوابگوی نیاز مخاطبان کتابخانه‌ها نیست. 

این کارشناس نرم‌افزاری با اشاره به اين‌كه عنصر قيمت نيز در بازاريابي بسيار مهم است، گفت: قيمت شامل مقدار پولي است كه مشتري براي به دست آوردن محصول مي‌دهد. حركت كتابخانه‌ها به سوي ارایه محتواي ديجيتالي است. مسأله حق مؤلف آن‌ها را ناچار ساخته تا در مورد ساز وكارهاي مربوط به قيمت‌گذاري خدمات و مقولات مطالعه كنند.

وي ادامه داد: هم اکنون كتابخانه‌هايی مانند كتابخانه‌هاي استراليا 4 برابر بودجه دولتي که به آن‌ها اختصاص می‌یابد را از راه بازاریابی اطلاعات به دست می‌آورند. 

به گفته مسوول سایت کتابخانه ملی در قيمت‌گذاري مهمترين مساله تعيين ارزش واقعي اطلاعات است؛ ممكن است يك مقاله براي يك فرد داراي ارزش زياد و براي ديگري ارزش كمي داشته باشد.

وي تأكيد كرد: در كتابخانه‌ها ما تنها به دنبال درآمد زايي نيستیم چراکه کاربران در كتابخانه‌ها بايد زمان بسیاری را صرف تحقيق كنند بنابراين هزینه تمام شده براي مراجعه كننده بايد كمتر شود تا كاربر به اطلاعات برسد.
 
انتهايي در بخش ديگري از سخنان خود به راهبردهاي ارزشگذاري براي قيمت نیز اشاره كرد و گفت: اين راهبردها مبتني بر هزينه‌ها تمام شده، رقبا(كشف قيمت‌هاي رقبا و ارایه خدمات ارزانتر) و تقاضا (درك ارزش افزوده توسط كاربران) است. 

مسوول سايت كتابخانه ملي همچنين با بیان روش‌هاي متنوع براي ترويج و گسترش فعالیت‌های کتابخانه‌ها گفت: شركت در نمايشگاه‌ها، نحوه برخورد با مراجعه‌کنندگان، تبليغات در بازارهاي هدف و برگزاري دوره‌های سواد اطلاعاتي براي افراد از جمله روش‌هايي است كه مي‌تواند براي تبليغ در كتابخانه‌ها به كار رود.

وي ادامه داد: ظواهر نيز در جذب مخاطب تاثير بسيار مهمي دارد؛ این ظواهر می‌تواند شامل فرم لباس كاركنان، میز پذيرش افراد، شكل سايت و ...باشد که می‌تواند باعث جذب مخاطب شود. 

انتهایی در بخش ديگري از اين نشست درباره شناخت بازار و جامعه استفاده كننده سخن گفت و افزود: بخش‌بندي بازار كتابخانه بر اساس گروه‌هاي همسان اين امكان را فراهم مي‌آورد تا نوع كيفيت و كميت خدمات سازمان را مشخص كنيم.

وي ادامه داد: براي بخش‌بندي كتابخانه‌ها نيز بايد شاخص‌هايي مانند دوام و پايداري بخش‌ها، متغيرهاي جغرافيايي، متغيرهاي مردم‌شناسي، متغيرهاي روانشناختي و متغيرهاي رفتاري را در نظر بگيريم.

وي با بيان اين‌كه ايفلا براي بازاريابي موفق به كتابخانه‌ها پیشنهادهايي را ارايه مي‌كند. گفت: شناسايي وضعيت فعلي سازمان براي متغيرهاي آميخته با بازاريابي، شناخت جامعه استفاده كننده، تهیه مدل كارآمد بازاریابی اطلاعات،  پياده‌سازي درست و نظارت صحیح بر آن از جمله اين پيشنهادهاست.

انتهايي درباره وب سايت‌هاي كتابخانه‌ها گفت: برای طراحی وب سايت‌هاي كتابخانه‌ها نيز مي‌توان رفتار كاربران را تحلیل كرد و اطلاعات را به تفكيك جامعه هدف ارایه كرد. همچنين ارسال پيام‌هاي برنامه‌ريزي شده از طريق ميل يا SMS با ارايه خدمات ويژه و حضور در شبكه‌هاي اجتماعي از اين راهکارهایی است که می‌توان در سایت کتابخانه‌ها به کار برد.

وي تصريح كرد: آسيب فعلي سايت‌ كتابخانه‌ها اين است كه براساس سليقه‌ مديران ساخته مي‌شوند تا كاربران، و اين نقطه ضعفي بزرگ برای يك سايت كتابخانه محسوب مي‌شود.

بيست و پنجمين نمايشگاه كتاب تهران از 13 تا 23 ارديبهشت ماه در مصلاي امام خميني (ره) برپاست.