به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، سومين جلسه از سلسله نشست‌هاي «درباره شعر انقلاب اسلامي» با عنوان «نوآوري و شعر انقلاب اسلامي» عصر امروز (نهم آبان ماه) با حضور استادان دانشگاه، نویسندگان و شاعران، «محمدرضا سنگري»، «منوچهر اكبري»، «قربان وليئي» و «اكبر ميرجعفري» در دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه تهران برگزار شد.

سنگري در آغاز اين نشست از زنده‌يادان «قيصر امين‌پور» و آیت‌الله «عباسعلی عمید زنجانی» ياد و اظهار كرد: يكي از شاخصه‌هاي شعر انقلاب اسلامي اين است، در حالي به سمت فتح قله‌هاي تازه مي‌رود كه از گذشته جدا نمي‌شود.

وي ادامه داد: ادبيات عصر انقلاب اسلامي، به ارزش‌ها، باورها، نگرش‌ها و هنجارهاي انقلاب وفادار است. يعني حتي اگر اثري عاشقانه خلق مي‌شود، برگرفته و محصول انقلاب اسلامي است. شايد مولفه‌هاي انقلاب به صورت آشكار در آن‌ ديده نشود،‌ اما جزيي از شعر انقلاب محسوب خواهد شد.

اين صاحب‌نظر ادبيات انقلاب و دفاع‌مقدس در ادامه نشست «نوآوري و شعر انقلاب اسلامي» به طرح سوالاتي درباره مفهوم نو بودن ادبيات و مولفه‌هاي معاصر بودن شاعران پرداخت.

سپس منوچهر اكبري دراين‌باره اظهار كرد: ممكن است كه يك شاعر از تعابير قديمي در آثار خود استفاده كند، اما چون در روزگار تازه‌اي به خلق اثر پرداخته، پس شعر نو محسوب مي‌شود.

وي با اشاره به تلفيق شدن قالب و مضمون در عصر معاصر، به بيان مصداق‌هايي پرداخت و افزود: قالب غزل، معمولاً براي مضامين لطيف و عاشقانه استفاده مي‌شود، در حالي كه اكنون براي سرايش شعر جنگ و حماسي مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

عضو هيات علمي دانشگاه تهران، اشعار زنده‌ياد قيصر امين‌پور را شاهكار ادبيات حماسي خواند و گفت: شعر دفاع‌مقدس در زمان جنگ، حرف‌هاي تازه‌اي براي گفتن داشت و بخش زيادي از توان شاعران در آن سال‌ها صرف اين حوزه شد.

اكبري در پايان سخنراني‌اش گفت: شعر انقلاب اسلامي، تابع شاخص‌ترين اتفاق خود يعني 8 سال دفاع‌مقدس است. شاعران هم با تمام توان به آن‌ پرداخته‌اند. اما اگر براي مثال، خلق مثنوي درباره سرداران شهيد در مقطعي شايع مي‌شود، اين حركت نيز نوعي نوآوري محسوب خواهد شد.

در ادامه نشست «نوآوري و شعر انقلاب اسلامي» قربان وليئي تاكيد كرد: تاكنون در خور شعر انقلاب كه ميراث سي ساله ماست، كار زيادي انجام نشده است. به نظر من نو بودن يا كهن بودن شعر، واقعيت است. برخي از آثار در دوره خود نو هستند و در زمان آينده هم نو خواهند ماند و برخي در زمان خود و آينده، كهن اند.

وي ادامه داد: اگر شعر را به اندام‌ واره‌اي توصيف كنيم، كل شعر، نوست و القاي شگفتي مي‌كند. اگر شعر، شگفتي مخاطب خود را برانگيزد، احساس نو بودن را همراه خواهد داشت.

خالق مجموعه شعر «با دو چشم دچار یکتایی» نو بودن زبان، انديشه، عاطفه و خيال در شعر را مهم دانست و تاكيد كرد: برآيند تمامي اين مولفه‌ها، نو انديشيدن و نو بودن شعر را القا مي‌كند.

وليئي ناتواني محققان در تحليل آثار نوآورانه را جزو ويژگي‌هاي شاهكارهاي ادبي دانست و تصريح كرد: نوآوري در شعر انقلاب اسلامي، از جريان شعري و پيشنهادات نيما يوشيج آغاز مي‌شود. در واقع مي‌توان ادعا كرد كه 10 سال از ادبيات انقلاب (از 1357 تا 1367) از نظر صوري و ساخت ادبي، در ادامه جريان پيش از انقلاب حركت كرده است.

وي در تشريح اين ديدگاه خاطرنشان كرد: به تعبير نيما يوشيج، تغيير نگاه و نگرش شاعر نسبت به خود و جهان اهميت دارد. يعني خلاق و فعال شدن شاعر، بايد بدون تكيه بر حافظه شعري صورت گيرد. اين حافظه به معناي تاريخ ادبي گران‌باري است كه ممكن است به خلاقيت شاعران بالقوه آسيب بزند.

اين شاعر پيشكسوت، انقلاب را به نوعي بازگشت به ميراث‌ها و احياي ارزش‌هاي نهفته در گذشته دانست و اظهار كرد:‌ اين ويژگي به عرصه ادبيات هم وارد شده و قالب‌هاي كلاسيك مانند غزل و رباعي احيا و متحمل بار حماسه شده‌اند.

قربان وليئي، با اشاره به هنر زنده‌ياد قيصر امين‌پور در كنار هم قرار دادن مضامين حماسي، عاشقانه و عارفانه در شعر، گفت: تجميع و استفاده از تجربيات پيش از انقلاب مانند نيما يوشيج، احياي قالب‌هاي كلاسيك و استفاده از اين قالب‌ها در مضامين حماسي، در خلق آثار نو در عرصه شعر انقلاب موثر بوده‌اند. 

وليئي در پايان سخنانش تاكيد كرد: در ساحت گرايش معنايي غزليات پس از انقلاب، رويكرد شاعراني مانند زنده‌يادان سلمان هراتي، سيد حسن حسيني و قيصر امين‌پور به سوي معنويت، آشكار است. در واقع رمز ماندگاري آثار زنده‌ياد امين‌پور، جذب پيام‌هاي معرفتي انقلاب و حل كردن آن در شعر بوده است.

سيد اكبر ميرجعفري نيز اظهار كرد: آثار ادبي و هنري، وجود دارند و تنها گاهي بر اساس اقتضائات زماني توسط هنرمندان كشف مي‌شوند. اگر يك اثر، قابل جدا شدن از پيكره ادبيات فارسي و ادبيات جهان نباشد، بايد قبول كنيم كه آن يك اثر نوآورانه است.

وي گفت: گرچه هنوز ادبيات انقلاب، به صورت تمام و كمال رخ‌نمايي نكرده، اما براي پاسخ به نيازهاي زمانه شكل گرفته و شاعراني مانند «سيد حسن حسيني» با وارد كردن نگاه ديني در قالب سپيد، نوآوري‌هايي در شعر انقلاب ايجاد كرده‌اند.

اين شاعر كودك و نوجوان، با تاييد سخنان قربان وليئي درباره رجعت قالبي شعر انقلاب اسلامي افزود: براي مثال در اين سير، علي معلم پرچم‌دار مثنوي انقلابي شده و قيصر امين‌پور در حوزه شعر نو و غزل، پيشگام بوده است. اما آيندگان، قطعاً گوشه چشمي به آثار تاثيرگذاران شعر انقلاب خواهند داشت.

ميرجعفري در پايان سخنانش بر لزوم ارايه تعريفي دقيق از ادبيات پس از انقلاب اسلامي تاكيد كرد و گفت: به نظر من با گذشت بيش از سي سال از انقلاب اسلامي، زمان ارايه اين تعريف فرا رسيده است.

چهارمين و آخرين نشست از سلسله نشست‌هاي «درباره شعر انقلاب اسلامي» با موضوع «نسبت شعر انقلاب و شعر گذشته و جهان»، با سخنراني «محمدرضا تركی»، «سيد احمد نادمی»، «علی‌محمد مؤدب» و «مرتضی اميری اسفندقه»، سه‌شنبه (دهم آبان ماه) از ساعت 14 تا 16 در دانشكده ادبيات و علوم انسانی دانشگاه تهران آغاز خواهد شد.

سلسله ‌نشست‌هاي‌ تخصصي «درباره شعر انقلاب اسلامی» به همت «پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي» و با همكاري «دانشگاه علامه‌طباطبايي(ره)»، «دانشگاه تهران»، «دانشگاه الزهرا(س)» و «کانون اندیشه جوان» برپا می‌شوند.