به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، حالت يکي از پرکاربردترين مقوله‌هاي دستوري مربوط به اسم در زبان روسي است. صرف نظر از اهميت نظري اين مقوله دستوري که مورد توجه اکثر زبان‌شناسان و دستورنويسان روس قرار گرفته و ديدگاه‌هاي مرتبط با آن نيز در بسياري از آثار آنان منعکس شده است، آنچه بيش از هر چيز توجه متخصصان در حوزه آموزش اين زبان را به عنوان زبان خارجي به خود جلب مي‌کند، ويژگي‌هاي کاربردي مقوله دستوري حالت است.

بايد اذعان داشت که جنبه‌هاي مختلف مقوله دستوري حالت تقريبا در تمام مراحل آموزش زبان روسي به عنوان زبان خارجي کاربرد دارند؛ لذا، عدم آشنايي با ويژگي‌هاي کاربردي اين مقوله دستوري از سوي زبان آموزان مي‌تواند دشواري‌هاي زيادي را در هر مرحله از آموزش زبان روسي به وجود آورد.

حالت همچون ساير مقوله‌هاي دستوري، يک عنصر زباني دو وجهي است که يک وجه آن، معنا و محتوا و وجه ديگر آن، فرم و صورت بيان اين محتواست. آموزش و فراگيري هر دو وجه مقوله دستوري حالت يکي از مطالب مهم آموزشي در روند و فرايند کلي آموزش اين زبان به شمار مي آيد. از ميان اين دو وجه، آنچه به لحاظ فراگيري کاربردي مشکل‌تر به نظر مي‌رسد، ايجاد مهارت و تسلط کامل بر وجه محتوا و نظام معنايي مقوله دستوري حالت است.

ارايه فهرست و جداول کامل مربوط به صرف اسامي در شش حالت مختلف در بسياري از کتاب‌هاي آموزش زبان روسي، از جمله در اين کتاب، و همچنين کوشش و ممارست زبان آموزان در فراگيري اين داده‌هاي آموزشي، مي‌توانند بسياري از مشکلات فراروي آنان را در کاربرد صحيح فرم‌هاي اسمي به لحاظ مقوله دستوري حالت مرتفع سازند.

اما، با توجه به اينکه هر يک از اين شش حالت اسم قادر به بيان مجموعه‌اي از معاني و مفاهيم مختلف است، بنابراين زبان‌آموزان در طول آموزش اين زبان در مقابل طيف وسيعي از معاني و مفاهيم مختلف قرار مي‌گيرند و عدم شناخت نسبت به اين معاني و مفاهيم مي‌تواند قطعا موجب سردرگمي آنان در انتخاب و به کارگيري حالت مناسب از ميان شش حالت ممکن شود.

آشنايي با معاني و مفاهيم مختلف اين حالت‌ها يک روند طولاني است که آموزش و فراگيري آنها از مرحله مقدماتي آغاز مي‌شود و به جرأت مي‌توان گفت که تا بالاترين مراحل آموزشي ادامه دارد.

زبان پديده‌اي است چند بعدي که يکي از ابعاد آن را مي‌توان قطعا در تعامل با فرهنگ و جامعه ملاحظه كرد. تغييرات گسترده در سطح جامعه در زمينه‌هاي مختلف، از جمله فرهنگ، سياست، اقتصاد، تجارت و... موجب تغييرات در نظام زباني جامعه از قبيل تغييرات در ساختار دستوري، ساختار واژگاني و ساير ويژگي‌هاي زباني مي‌شود.

با توجه به اينکه تغييرات زباني در سطح جامعه از يک روند مستمر برخوردارند، لذا لازمه شکل‌گيري اطلاعات و دانش زباني کافي براي تهيه و توليد کتب آموزشي زبان خارجي، به خصوص با اهداف کاربردي آن را بايد داشتن ارتباط تنگاتنگ با محيط زباني دانست.

بنابراين، در تهيه کتب آموزشي زبان خارجي، از جمله زبان روسي، استفاده از دانش متخصصان زبان که در محيط زباني حضور داشته و از نزديک در روند مطالعات آن زبان قرار دارند، مي‌تواند تا حد زيادي کيفيت کار را ارتقا بخشيده، بسياري از اهداف آموزشي زبان مورد مطالعه را برآورده سازد.

با استناد به اين ديدگاه و با توجه به نقش و اهميت فراگيري مقوله دستوري حالت مطابق با آنچه در بالا آمد، تأليف يک جلد کتاب آموزشي به نحوي که بتواند در حد امکان نيازهاي آموزشي زبان آموزان خارجي را درباره اين مقوله دستوري مرتفع سازد، در دستور کار مؤلفان اين کتاب قرار گرفت.

کتاب حالت در زبان روسي در وهله نخست براي آن دسته از زبان آموزان فارسي زبان در نظر گرفته شده است که از پيش با مقوله دستوري حالت به صورت مقدماتي آشنا شده‌اند و اکنون آموزش روسي را در مراحل متوسط يا پيشرفته دنبال مي‌کنند. اما، بخش‌هاي قابل توجهي از مباحث و تمرين‌هاي اين کتاب مي‌توانند به صورت منتخب براي استفاده در دوره‌هاي مقدماتي نيز به کار بروند.

همچنين در اين کتاب سعي شده است که مباحث آموزشي به صورت تلفيقي از مباحث نظري و توصيه‌هاي آموزشي به همراه حجم قابل توجهي تمرين کاربردي و متون مختلف به نحوي ارائه شوند تا طيف‌هاي مختلفي از علاقه‌مندان به اين زبان اعم از دانشجويان، مدرسان و مترجمان را مخاطب قرار دهند.

ساختار كتاب ويژگي‌هايي را دربر دارد. علاوه بر واژگان، عبارات و متون مرتبط با آثار مکتوب و ادبي روسي، حجم وسيعي از واژگان و عبارات پرکاربرد زبان روزمره نيز در زمينه‌هاي اجتماعي، فرهنگي، سياسي، اقتصادي و مطبوعاتي به کار رفته است. اين امر موجب مي‌شود تا زبان‌آموزان با آن شکل از زبان روسي که هم اکنون روس زبانان به آن تکلم دارند، آشنا شوند.

کتاب از هفت فصل تشکيل شده است. در فصل نخست مجموعه‌اي از توضيحات کلي در ارتباط با مقوله دستوري حالت و شکل کلمات در حالت نهادي آورده شده است. در فصل هفتم مجموعه‌اي از تمرين‌هاي تکميلي درباره همه حالت‌هاي ششگانه ارائه شده است. در تمام فصول علاوه بر ارايه قواعد کلي و مباحث نظري مربوط به هريک از حالت‌هاي دستوري اسم، توضيحات تکميلي يا به صورت نکته يا درون کادر آورده شده‌اند.

در بخش پاياني کتاب، کليد تمرين‌ها ارائه شده‌اند. اگرچه بخش وسيعي از آنها داراي کليدند، براي تمرين‌هايي که انجام آنها براي زبان آموزان دشوار به نظر نمي‌آيد، کليد ارائه نشده است.

اگرچه مطالعه و آموزش مطالب دستوري در اين کتاب با هدف فراگيري مقوله دستوري حالت به صورت يکپارچه از آغاز فصل اول تا آخر توصيه مي‌شود، مطالب دستوري و تمرين‌ها به نحوي ارائه شده‌اند که بخش‌هاي مختلف کتاب مي‌توانند به صورت مستقل مورد مطالعه و آموزش قرار گيرند. لذا، براي تأمين اين هدف، تعداد بسيار محدودي از مطالب و توضيحات دستوري در بخش‌هايي از کتاب به صورت تکرار آورده شده‌اند.

استفاده از علامت ( * ) در کنار برخي از کلمات يا عبارات بيانگر نادرست بودن موارد مذکور است. در کتاب از برخي کوته نوشت‌هاي رايج در کتب دستوري، از قبيل زمان حال، جمع و... استفاده شده است. در کتاب سعي شده است تا حد امکان از اصطلاحات و مفاهيم پيچيده علمي ـ تخصصي استفاده نشود.

با وجود اين، چنانچه با استناد به اهداف آموزشي يا بر حسب ضرورت در بخش‌هايي از کتاب چنين اصطلاحاتي به کار رفته باشند، در همانجا داخل پرانتز يا بعد از عبارت т.е. (то есть) (يعني، به عبارت ديگر) توضيحات تکميلي ارائه شده اند.

اين كتاب در وهله نخست براي استفاده زبان‌آموزان و دانشجويان گويش‌ور به زبان فارسي و به عنوان يكي از منابع اصلي درس «دستور زبان روسي» تأليف شده است. اما، نگارش کتاب به زبان روسي و نحوه ارايه مطالب در آن به نحوي است که طيف گسترده‌اي از علاقه‌مندان به زبان روسي به عنوان زبان خارجي اعم از دانشجويان، مدرسين، مترجمان و گويشوران به زبان‌هاي مختلف را مخاطب قرار مي‌دهد.

کتاب «حالت در زبان روسي قواعد و كاربرد» در 624 صفحه و بهاي 85000 ريال به كوشش سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم اسلامي دانشگاه‌ها (سمت) منتشر شده و در اختيار دانشجويان و علاقه‌مندان قرار گرفته است.