دكتر محمدرضا فخر روحاني در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، با اشاره به سخناني كه مقام معظم رهبري در ديدار با جمعي از مسوولان كتابخانه‌هاي بزرگ و عمومي داشتند و نكاتي را مبني بر لزوم ارتقاي شمارگان و كيفيت محتواي كتاب‌ها بيان كردند، گفت:‌ وظيفه داريم تفكر شيعي اهل‌بيتي(ع) را در حوزه‌هايي از علوم انساني و اجتماعي وارد و بتوانيم اين علوم را كاربردي كنيم. به عنوان نمونه، نيازمنديم تفكر ادبيات متعهد شيعي را تئوريزه و در عالي‌ترين سطح مطالعات ادبيات تطبيقي دنياي معرفي كنيم.

وي تبليغات را يكي از مسايل اثرگذار بر حوزه نشر و ميزان علاقه‌مندي مخاطبان به كتاب و كتابخواني ذكر كرد و گفت: متاسفانه برخي مواقع شاهد تبليغات ناصحيح يا معرفي‌هاي نادرست حتي پشت جلد برخي از آثاريم. با ارزيابي ساده مي‌توان پي‌برد معرفي كتاب درج شده در پشت جلد آن، با محتواي اثر تفاوت فراواني دارد. در حقيقت، اين كار نوعي فريب دادن مخاطب است! تبليغات كتاب بايد بر مبناي محتوا و مضامين اثر صورت بپذيرد.

اين عضو هيات علمي گروه ادبيات انگليسي دانشگاه قم با اشاره به سفرهاي متعدد به كشورهاي گوناگون از جمله سفر اخيرش به دانشگاه كشور عراق، اظهار كرد: با مطالعه در آثار ملل گوناگون به اين نتيجه دست يافتم كه برخي ناشران دنيا مباحث ابتكاري جالبي را مطرح كرده و در اين زمينه از نويسندگان كمك مي‌گيرند و آثار خوبي توليد مي‌كنند. به عنوان مثال، مباحث ديني را در قالبي ادبي و نظريات اهل‌بيت(ع) را در قالب‌هاي اجتماعي و جامعه‌شناسي مطرح مي‌كنند و تحليل‌هاي جديدي ارايه مي‌دهند. نويسنده در اين شيوه جنبه‌هاي فكري و ناشر جنبه مالي و اقتصادي را در نظر مي‌گيرند.

دكتر فخر روحاني با اشاره به اين كه «متاسفانه نشر در ايران بيش از آن كه كاري علمي و فرهنگي باشد، به عنوان يك اشتغال تجاري در آمده است» بيان كرد: اين در حالي است كه فعاليت‌هاي تجاري، انتفاع مالي در مدت زمان كوتاه را مد نظر قرار مي‌دهند كه در شان علم نيست و به سخره گرفتن آن است. در فعاليت‌هاي فرهنگي نبايد رسيدن به نتيجه در مدت زمان كوتاه مد نظر باشد، همچنان كه با پرورش ميليون‌ها دانش‌آموز مي‌دانيم كه تنها عده معدودي از اين ميان، آن هم در آينده بسيار دور، نظريه‌پرداز خواهند شد، اما دست از آموزش آنها نمي‌كشيم.

وي ادامه داد: يكي از مسايل حوزه نشر، انتشار كتاب‌هايي با جلد و صفحه‌آرايي‌هاي لوكس است كه موجب بالا رفتن بهاي كتاب خواهد شد، در حالي كه مخاطبان در پي محتواي كتابند، نه ظاهري زيبا و شكيل. برخي از ناشران و نويسندگان خارجي براي توسعه مخاطبان، آثار خود را در كتاب‌هايي كه جنس كاغذ آنها كاهي است، منتشر مي‌كنند و اين حركت، كمك به اشاعه فكر و فرهنگ است.

اين نويسنده و مترجم يكي ديگر از عوامل توسعه افكار مضر را شتاب و عجله فراوان برخي از افراد در ترجمه آثار «تازه‌ تاليف» خارجيان دانست و توضيح داد: متاسفانه عده‌اي به دليل تعجيل در اين امر، بي‌توجه به لطمه‌هايي كه آن محتوا در فرهنگ ما دارد، اقدام به بازگردان آن مي‌كنند. لزومي ندارد هر آنچه در هر جايي از جهان بيان مي‌شود را به فارسي ترجمه كنيم. در واقع، در اين وادي دورانديشي مترجم و نويسنده در بررسي ميزان تابش اين تفكر تاثير به‌سزايي دارد. 

وي افزود: همچنين برخي از نويسندگان و مترجمان به بهانه ارتقاي سطح تفكر نقادانه و انديشمندانه به خط قرمزهايي وارد مي‌شوند كه گاهي با بنيادهاي فكري افراد بازي مي‌كنند. اين كار به هيچ وجه صحيح نيست، چرا كه تمامي افراد، متخصص و كارشناس نيستند كه با مطالعه آن تفكر متوجه ابعاد سوء آن شوند. بسياري از مخاطبان دانش‌آموزان و محصلانند كه با مطالعه اين افكار به راحتي گمراه خواهند شد.

اين استاد دانشگاه يكي ديگر از مسايل و مشكلات حوزه نشر را تاخير و دشواري‌هاي روند كسب مجوز و نشر آثار خواند؛ به‌گونه‌اي كه در مواقعي منجر مي‌شود كه نويسندگان مسلط به زبان‌هاي ديگر، به تاليف و انتشار آراي خود در بستر زباني ديگري تصميم بگيرند. وي يادآور شد: اين مساله موجب سرريز شدن سرمايه‌هاي فكري و انديشه‌اي كشور به خارج مي‌شود و بايد با تدابيري اين خزاين فرهنگي را به سمت داخل كشور هدايت كنيم.

اين زبان‌شناس، يكي از راه‌كارهاي افزايش علاقه‌مندي به مطالعه و كتاب را «تكريم اهل علم» نه به معناي تبعيض قايل‌ شدن، بلكه ارايه امتيازاتي اجتماعي خواند و بيان داشت: همچنان كه مقام معظم رهبري نيز اشاره كرده‌اند، شمارگان پايين‌تر از 3000 نسخه براي كشوري با اين جمعيت به هيچ وجه خوب نيست و در حقيقت نوعي فاجعه است.

دكتر فحر روحاني با تاكيد بر ضرورت قرار گرفتن كتاب در سبد خريدهاي هفتگي خانوارهاي ايراني، اظهار كرد: مطالعات درسي و دانشگاهي، در شمار آمار كتابخواني محسوب نمي‌شوند و زماني اين‌گونه مطالعات ارزشمندند كه دانش‌آموز و دانشجوي ما فرداي روز امتحان در پي يافتن آثار ديگري درباره كتاب درسي خود باشد تا معلوماتش را ارتقا بخشد. از اين رو، به برنامه‌ريزي منظم فرهنگي براي داخل كشور و برنامه‌ريزي منسجم براي سازندگي فرهنگي جهاني نيازمنديم.

نويسنده و مترجم زبان‌هاي انگليسي، عربي و فارسي گفت: در گذشته بهاي كتاب داخل كشور كمتر از بهاي آن در خارج از مرزهاي ايران بود، در حالي كه در چند سال اخير اين روند معكوس شده است و محققان و پژوهشگراني كه به آثار و منابع متعددي نيازمندند، براي صرفه اقتصادي و توان خريد تمامي آثار مورد نياز خود، به ناچار ارزهاي ايران را براي خريد كتاب در خارج از اين مرزها هزينه مي‌كنند. چنانچه در صفحاتي با كيفيت پايين‌تر محتواي فكري نويسندگان و مترجمانمان را به چاپ برسانيم، با كاهش بهاي تمام شده كتاب، خريد و مطالعه آن براي تمامي افراد جامعه تسهيل خواهد شد.

مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، صبح چهارشنبه هفته گذشته (۲۹ تیر) در دیدار جمع کثیری از کتاب‌داران، جایگاه مطالعه و شمارگان کتاب‌ها را برای کشوری چون ایران ناکافی دانسته و خواستار همت بیشتر همه مسوولان برای نهادینه کردن فرهنگ کتاب‌خوانی در کشور شدند.