به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، نشست تخصصي کتاب ماه تاريخ و جغرافيا كه به «سواد علمي تاريخ‌نگاري» اختصاص داشت، عصر روز چهارشنبه (11 خرداد) با حضور كارشناسان حوزه تاريخ در دفتر كتاب ماه تاريخ و جغرافيا برگزار شد.

در اين نشست دكتر جواد عباسي (كارشناس آموزش تاريخ)، دكتر نصرالله صالحي (كارشناس آموزش تاريخ)، دكتر زهير صياميان (دبير انجمن علمي تاريخ دانشگاه تهران) و حبيب‌الله اسماعيلي (سردبير كتاب ماه تاريخ و جغرافيا) حضور داشتند و به بحث و گفت‌و‌گو درباره سواد علمي تاريخ‌نگاري پرداختند.

دكتر نصرالله صالحي گفت: دانشگاه تربيت معلم با فلسفه‌ وجودي آن در تضاد است. فارغ‌التحصيلان اين دانشگاه مي‌بايست رسالت آموزش را به عهده گيرند اما اين دانشگاه رسالت خويش را از دست داده است.

وي افزود: در برخي دانشگاه‌ها رشته‌هاي آموزشي وجود دارد مثل آموزش رياضي و آمار ولي رشته‌اي با عنوان آموزش تاريخ وجود ندارد. به طور كلي هيچ يك از اين 120 دانشگاه تربيت معلم آموزش سيستماتيك و هدفمند به اين رشته توجه نمي‌كنند و كاملا مقوله‌ آموزش علوم ناديده گرفته شده است.

زهير صياميان در پاسخ گفت: به طور كلي سطح فرهنگ و دانش در ايران نزول يافته علاوه بر اينكه فرهنگ آموزش در ايران به درستي تكوين نشده است. الگويي از آموزش وجود دارد كه تاريخ در آن به طور كلي اولويت ندارد. حتي فرصت‌هاي آموزشي غير رسمي مثل حافظ‌خواني، شاهنامه‌خواني نيز در حال از بين رفتن است.

صالحي افزود: يكي از علل اين پديده عدم تكوين صحيح مفهوم واقعي آموزش در ايران است. چه در سطوح دانشگاهي و چه پايين‌تر و متوليان امور دانشگاهي اهتمامي به اين امر نداشته‌اند. يا ما بايد به طور خودكفا الگوي آموزشي ايجاد مي‌كرديم و يا اينكه از الگوي ديگري بهره مي‌گرفتيم. بهره‌گيري ما از الگوي غربي نيز به طور ناقص و منقطع اتفاق افتاده و در اين زمينه خلأ احساس مي‌شود.

وي افزود: استفاده از فارغ‌التحصيلان كارشناسي بدون هيچ‌گونه آموزشي در حوزه روانشناسي آموزشي و تربيتي يكي از مواردي است كه بايد بيشتر به آن توجه شود. به طور كلي الگوهاي آموزشي و فرايند يادگيري در كشورهاي غربي رعايت مي‌شود ولي در ايران فارغ‌التحصيلان كارشناسي هيچ آموزشي در اين باب نمي‌بينند.

دكتر جواد عباسي همچنين گفت: در جامعه ما در افكار عمومي تاريخ و رشته‌ تاريخ جايگاه علمي و حكيمانه‌اي ندارد و ضرورت هويتي و فرهنگي است كه ما با رشد آن روبه‌رو شده‌ايم. ما براي رشد آموزش تاريخ نيازمند ثبات مديريت و ثبات برنامه‌ريزي هستيم. در ابتداي مسير، وجود رشته‌هايي چون دبيري تاريخي با وجود تمام نقض‌هايي كه داشت، تدبير درستي بود اما به تدريج اين سير اوليه نيز از دست رفت. 

وي افزود: سواد بالاي تاريخي فارغ‌التحصيلان تاريخ نمي‌تواند معيار توانايي در آموزش تاريخ باشد و ما اكنون نيروي انساني كافي براي تدريس تاريخ نداريم. لازم است كه دانشگاه‌ها و آموزش و پرورش در اين حوزه هم‌انديشي داشته باشند. در دنياي جديد آموزش تاريخ يك تخصص است.

عباسي يادآور شد: مهم‌ترين مسأله در آموزش تاريخ امروز ايران نيروي انساني با مهارت آموزش تاريخ است و بمباران علمي دانش‌آموز بدون الگوي صحيح آموزش كارآمد نخواهد بود. وجود رشته‌اي در دانشگاه‌ها با عنوان آموزش تاريخ در كشور امر بسيار مهم و لازم است.

صالحي نيز گفت: نحوه آموزش تاريخ به اين لحاظ هم قابل اهميت است كه تدريس صحيح و روش‌مند تاريخ مي‌تواند افراد مستعد را به رشته تاريخ علاقه‌مند كند و آموزش غير حرفه‌اي افراد مستعد را از اين رشته دور مي‌كند.

عباسي در ادامه سخنانش گفت: در رشته‌ آموزشي تاريخ نياز به آموزش بسيار ضروري است. صحيح نيست كه ما با وجود عدم تخصص كافي در اين رشته، به تدريس اين رشته بپردازيم و مهم آغاز اين مسير است.

صالحي يادآور شد: در پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش نيز گروه تاريخ وجود ندارد و تلاش‌هاي ما نيز در باب تشكيل اين گروه نافرجام مانده است.

عباسي در ادامه خاطرنشان كرد: به عنوان مثال در كشور ژاپن، ابتدا تلاش شد كه هويت تاريخي در جامعه احيا شود تا در ساير مسائل مسير توسعه با سرعت بيشتري اتفاق بيفتد. 

صياميان گفت: الگوي جديد جايگاه تاريخ در بحث هويت فرهنگي، به درستي تكويني نشده است و جايگاه و كاركرد دانش تاريخ مشخص نيست.

عباسي نيز گفت: در نگاه به مسائل تاريخي عمدتا دچار تناقض‌ايم. به عنوان مثال در بحث تاريخ باستان اين ديدگاه وجود دارد و اين نوعي حس بي‌اعتمادي را ايجاد مي‌كند و اگر تاريخ به صورت علمي آموزش داده شود، بخشي از اين مشكل حل مي‌شود.

صياميان نيز گفت: تفكر قطعيت در حوزه مسايل تاريخي مكان چالش است و مسأله مهم فهم رويدادهاست. اين فهم رويداد چه در مدرسه و چه در دانشگاه چگونه بايد اتفاق بيفتد و بايد بدانيم كه حب و بغض‌ها در آموزش تاريخ كاملا منحل است.

صالحي گفت: سياست‌زدگي تاريخ در ايران عامل مصادره مطلوب تاريخ و اين ضربه زننده به دانش تاريخ است. تاريخ بر اساس قرآن يكي از منابع و مراجع شناخت است. يكي از رويكردهاي آموزش تاريخ، وجود شهروند مطلوب است و حركت اعضاي جامعه در مسير خدمت به وطن و هويت‌مندي است.

صياميان گفت: اين مسأله فراتر از مسائل سياسي است و شامل بحث‌هاي كلان فرهنگي است و اين الگوي فرهنگي ماست كه به مسائل تاريخي سياه و سفيد نگريسته مي‌‌شود و يكي از گزاره‌هاي آن مسايل سياسي است.

عباسي گفت: اگر نگرشي علمي را مبنا قرار دهيم اين مشكل حل خواهد شد. براي بهبود اين ذهنيت، بايد نگاه علمي به مسائل اتفاق بيفتد.

صالحي گفت: مجله‌هاي رشته تاريخ در استراليا قدمتي 100 ساله دارد. شهروند مطلوب يكي از ويژگي‌هايش فهم شرايط امروز است كه مبتني بر آگاهي از مسايل تاريخي است.

صياميان گفت: ما همچنان ميراث‌خوار پوزيتيويسم هستيم و بايد بدانيم كه تغيير و تحول در دستگاه‌هاي معرفت شناختي مفيد است.

عباسي در پايان سخنانش گفت: آنچه كه اكنون در دنيا مطرح است 2 نكته است. نخست تداوم بخشي از مسائل تاريخي براي خواننده و دانش‌آموزان مورد نياز است، همچنين مسأله اولويت‌بندي مسائل تاريخي نيز نقش مهمي دارد. نكته دوم فكر كردن و استدلال و فهم تاريخي بر پايه آموزش است كه ارائه حجم بالاي مطالب به دانش‌آموزان امروز در جهان رد شده است.

صالحي نيز در پايان سخنانش افزود: كتاب‌هاي آموزش و پرورش بايد سه رهيافت اصلي داشته باشد. دانش، روش و مهارت سه رهيافت اصلي آموزش و پرورش است و اتصال اين سه حلقه، اهداف آموزش را محقق مي‌كند.

سلسله نشست‌هاي تخصصي كتاب ماه تاريخ و جغرافيا به كوشش مسوولان موسسه خانه كتاب برگزار مي‌شود و هر بار موضوعي محوري را پيگيري مي‌كند و پس از نقد و بررسي با اساتيد تاريخ، كارشناسان و پژوهشگران در كتاب ماه تاريخ و جغرافيا در بخش گفت‌وگو منتشر مي‌شود.