بی‌شک کتابخانه‌دار کردن کلاسهای درس، ساز و کار خاص خودش را دارد و بدون برنامه نمیتوان این کار را انجام داد، چراکه کودکان و نوجوانان در مقایسه با بزرگسالان دنیای متفاوتتری دارند؛ از این رو معلم یا فردی که مسئولیت راهاندازی و مدیریت این کتابخانه را عهدهدار است، خود باید مانوس به کتاب باشد و کتاب‌های مفید و ناشران معتبر را بشناسد؛ ترجمه‌های خوب را بشناسد و با معرفی کتاب‌هایی که هم سرگرمکننده هستند و هم چیزی به داشتههای کودکان و نوجوانان میافزاید؛ آنها را به سمت دانایی، خردمندی، آگاهی و مسوولیتپذیری در جامعه سوق دهد.
در حقیقت ایجاد کتابخانه‌های کلاسی به ارتقای سطح علمی، فرهنگی و تربیتی دانش‌آموزان کمک می‌کند. حال اگر این اقدام در مدارس روستایی انجام شود بدون شک نقش مانایی را در فراگیری فرهنگ کتاب و کتابخوانی در روستا و جذب کودکان و نوجوانان خلاق روستایی به کتاب ایفا می‌کند. طرح کتابخانه‌دار کردن کلاسهای درس مدارس در روستاها برای نخستین بار از سوی «عبدالمحمد شعرانی»، معلم خوش‌فکر بوشهری در سال 93 ارائه شد که در هفته کتابِ همان سال به‌عنوان طرح برگزیده کشوری در زمینه ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی معرفی شد.
آقای شعرانی همان معلم خلاق دیّری است که در آغاز فعالیت خود در عرصه معلمی، کوچکترین مدرسه دنیا یعنی کالو (روستایی کوچک از توابع بندر دیّر استان بوشهر) را به دنیا معرفی کرد و با ترغیب دانش‌آموزانش به علمآموزی و کتابخوانی موجب پیشرفت خود و شاگردانش شد.
او در ادامه دوران خدمتش در ادارهکل آموزش و پرورش بوشهر و سپس خوزستان نیز کماکان به کتاب به دیده یک دوست جاودانه مینگرد و هیچ مشغلهای نتوانسته میان او و یار مهربان جدایی بیندازد. او معتقد است: کتاب خوب را باید خواند و هیچ گاه نباید از خواندن دست کشید. شعرانی با ارائه طرح کتابخانه‌دار کردن مدارس روستایی دغدغه خود را در حوزه کتابخوانی به منصه ظهور گذاشت و به کمک این طرح موفق شد که در سال 93، تعداد 77 مدرسه روستایی زیر 10 نفر دانش‌آموز را در استان بوشهر مجهز به کتابخانه کند و در سال بعد (94) این شمار را به 314 مدرسه افزایش بدهد که این مدارس اغلب چندپایه بودند.
به کمک این طرح، دیگر دانش‌آموزان روستایی از نعمت کتاب‌های غیردرسی محروم نیستند و می‌توانند مطالعه آزاد داشته باشند و از مطالب مفید این کتابها نیز برخوردار باشند. به‌دلیل توفیق شعرانی در این طرح، از سوی وزارت آموزش و پرورش به‌عنوان مجری طرح کتابخانه‌دار کردن مدارس روستایی کشور معرفی شد تا از این پس این طرح را به‌صورت گستردهتری در استانهای کشور بهویژههای مناطق کمتربرخوردارتر اجرائی کند.
عبدالمحمد شعرانی که خود از اعضای فعال کتابخانه عمومی است و در ماه بین 3 تا 4 کتاب مطالعه می‌کند، درباره طرح کتابخانه‌دار کردن مدارس روستایی کشور به خبرنگار ایبنا گفت: این طرح با هدف عادت دادن دانش‌آموزان به کتابخوانی، مشارکت معلم در کتابخوانی، استفاده از روش دیداری در کتابخوانی، تشویق بچه‌ها به خلاصه‌نویسی، معرفی کتاب خوب، در دسترس بودن کتاب و مسئولیت‌پذیری کودکان برنامه‌ریزی شد که نخستین‌بار از سوی من با مشاوره برخی از دوستان از جمله دکتر خسروی به آقای حصیری، مدیرکل سابق اداره آموزش و پرورش استان بوشهر پیشنهاد و خوشبختانه از آن استقبال شد و ما آن را در 77 مدرسه بوشهر به‌ویژه روستاها اجرائی کردیم.
وی ادامه داد: خوشبختانه این طرح توانست جریانی را در حوزه کتابخوانی در روستاها، یعنی نقاطی که هنوز فضای مجازی نتوانسته در میان دانش‌آموزانش چندان رسوخ کند، ایجاد کند؛ البته این طرح بسیار حساس است و دائم باید در قالب آن به به‌روزرسانی کتاب‌های کتابخانه‌های کلاسی توجه داشته باشیم و هر سال کتاب‌های هر روستا را با روستای دیگر جابه‌جا کنیم تا دانش‌آموزان با کتاب‌های تکراری روبه‌رو نشوند.
مجری طرح کتابخانه‌دار کردن مدارس روستایی کشور، مهم‌ترین مزیت این طرح را در دسترس بودن آسان کتاب برای دانش‌آموزان روستایی دانست و افزود: به کمک این طرح دانش‌آموزان با کتاب مانوس می‌شوند. از‌آنجایی‌كه مسئول كتابخانه كلاسی، معلم مربوطه و یا ارشد كلاس (مبصر) خواهد بود، بنابراین از نظر تامین نیروی انسانی به‌عنوان كتابدار با مشکل روبه‌رو نیستیم، اما توصیه می‌شود که کتابدار در معرفی و گزینش منابع نقش فعال و پررنگی داشته باشد.
شعرانی با تاکید بر اینکه به کمک این طرح «كتاب» همیشه در اختیار دانش‌آموز قرار دارد، بیان کرد: معلم می‌تواند از تمامی فرصت‌های مناسب برای راهنمایی دانش‌آموزان به انتخاب «کتاب مفید» و «مطالعه صحیح» آنها استفاده كند. او می‌تواند همواره بر میزان مطالعه و نوع مطالعه دانش‌آموزان خود نظارت كافی داشته باشد و سیر مطالعاتی دانش‌آموزان را به مسیری مشخص هدایت کند.
.jpg)
وی درباره مزایای کتابخانه‌های کلاسی در مدارس هم گفت: هزینه راهاندازی و توسعه «كتابخانه كلاسی» قطعا بسیار كمتر از ایجاد کتابخانه‌های بزرگتر است و معلم با مشاركت دانش‌آموزان بهراحتی می‌تواند آن را اداره كنند. درحقیقت وجود كتابخانه در كلاس به معلم این امكان را می‌دهد كه دانش‌آموز را به روش‌های صحیح مطالعه، درست‌خوانی و استفاده مناسب از كتاب و كتابخانه راهنمایی كند. با توجه به اینكه كتابخانه كلاسی ازسوی خود دانش‌آموزان اداره می‌شود، بنابراین در زمینه اشاعه فرهنگ مسئولیت‌پذیری میان نونهالان و دانش‌آموزان دوره ابتدایی بسیار مفید خواهد بود. همچنین دانش‌آموزان هر وقت كه بخواهند، می‌توانند با هماهنگی مسئول كتابخانه كلاسی از كتاب‌های مورد نیاز خود استفاده کنند.
مجری طرح کتابخانه‌دار کردن مدارس روستایی کشور در خصوص نقش این کتابخانهها در توسعه فرهنگ کتابخوانی در مدارس توضیح داد: مدرسه نهادی است که کودکان و نوجوانان بخش عمده‌ای از زمان مفید خود را در آنجا طی می‌کنند. ازسوی دیگر، وابسته بودن آینده حرفه‌ای و علمی کودکان و نوجوانان به موفقیت در مدرسه، تاثیرگذاری آن را دوچندان می‌کند. بنابراین چنانچه طرحی در چارچوب مدرسه و منطبق بر برنامه‌های آن اجرائی شود، با توجه به حمایت خانواده و نیز اثرگذاری مدرسه به‌ویژه در دوره‌های ابتدایی، احتمال موفقیت بالایی خواهد داشت. به‌دلیل در دسترس نبودن کتابخانه‌های عمومی، دانش‌آموزان روستایی اقبال بیشتری به کتاب نشان می‌دهند و همین، عاملی برای تقویت سرانه مطالعه در روستاها و درنتیجه تغییر نگرش‌ها خواهد بود.
شعرانی در خصوص معیار انتخاب کتابها برای کتابخانه‌های کلاسی روستایی نیز گفت: ما برای این کتابخانهها همان کتاب‌های مورد تائید و مناسب سن و پایه دانش‌آموزان را که در پایان کتاب‌های درسی معرفی شدهاند، انتخاب می‌کنیم. البته کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و کتابخانه ملی در کنار دوستداران کتاب برای انتخاب کتاب‌های مناسب همراه ما هستند. لازم است در این باره از دوست عزیزم دکتر عبدالرسول خسروی که دارای مدرک دکتری کتابداری از دانشگاه فردوسی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر است قدردانی کنیم که در همه حال با ما همکاری کرده است.
وی ادامه داد: البته از نشرهای وابسته به وزارت آموزش و پرورش با توجه به اهدای رایگان یا نیم‌بهای کتاب و همچنین ناشرهایی که با تخفیف بهتری با ما همکاری می‌کنند، بیشتر استفاده می‌کنیم. آثار تالیفی بخش عمده کار ما را تشکیل می‌دهند ولی از ترجمه‌های خوب و کتاب‌های پرفروش هم در تجهیز این کتابخانهها بهره میگیریم.
شعرانی با تاکید بر اینکه ما نباید در معرفی فرهنگمان کوتاهی کنیم، افزود: البته این بدان معنا نیست که آشنایی بچه‌ها را با سایر فرهنگها و آیینها ممنوع کنیم. خوشبختانه امروز کتاب‌های بسیار خوبی در حوزه فرهنگ و آیین‌های بومی ما منتشر شده است که معلم‌ها در مدرسه می‌توانند بالاترین نقش را در معرفی این آثار ایفا کنند؛ زیرا ضروری است و باید فرهنگ‌های بومی خودمان را ترویج دهیم ولی نباید از شاهکارهای ادبی جهان هم غافل شویم.
مجری طرح کتابخانه‌دار کردن مدارس روستایی کشور سرعت بالای تغییرات در سیستم مدیریتی وزارت آموزش و پرورش را آفتی برای عقب افتادن برنامه‌های کتابخوانی و تغییر در آنها دانست و یادآور شد: از آقای بطحایی وزیر سابق آموزش و پرورش که به من ابلاغ داد تا طرح کتابخانه‌دار کردن مدارس چندپایه روستایی استان بوشهر به یک طرح کشوری تبدیل شود، قدردادنی می‌کنم. یک تشکر ویژه هم از معلمان و مدیران مدارس روستایی می‌کنم که خالصانه و عاشقانه برای فرزندان ایران عزیزمان تلاش می‌کنند.
شعرانی در پایان از ایجاد کتابخانه‌های بیشتری در روستاهای کمتربرخوردار کشور خبر داد و گفت: با توجه به حوادث چندماه اخیر و تحولاتی که در مدیریت وزارت آموزش و پرورش صورت گرفت، این طرح مانند سایر طرحهای دیگر اندکی کُند پیش رفت ولی درمجموع تعداد زیادی از مدارس روستایی در مناطق محروم برای ایجاد کتابخانه کلاسی شناسایی شدهاند که بهزودی مجهز به کتابخانه خواهند شد.
نظر شما