به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشر بین‌الملل کتاب «کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی» به قلم محمدحسین رجبی دوانی، پژوهشگر تاریخ اسلام را به چاپ رساند.

در تاریخ اسلام، شهر کوفه از دید شیعیان همیشه با پیمان‌شکنی و بی‌وفایی همراه بوده است. این طرز فکر به قدری قوی است که گاهی افراد را به دلیل بعضی از صفات ناپسند آنها را به کوفیان تشبیه می‌کنند.

در این نوشتار کوشش شده است که نقش کوفه از لحاظ سیاسی دینی و فکری و تأثیرات آن بر تاریخ اسلام بررسی و شناسانده شود. مطالب در سه بخش ارائه شده است: «فرایند شکل گیری ساختار اجتماعی کوفه»، «نقش معنوی، علمی و فرهنگی» و «بررسی نقاط قوت و ضعف کوفیان».

ممکن است که این پرسش پیش بیاید که چرا امیرالمؤمنین(ع) کوفه را به عنوان مرکز خلافت انتخاب کرد با وجود اینکه ایشان از ناسازگاری و بی وفایی مردم آنجا کاملا باخبر بودند؟ کتاب «کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی» سعی کرده تا نگاهی همه‌جانبه این پرسش مهم را پاسخ دهد.

اگر بخواهیم به مهم‌ترین رویدادهای شهر کوفه هنگام خلافت امیرالمؤمنین(ع) اشاره کنیم، شاید فتنه خوارج و درگیری حضرت با آنها در ردیف اول قرار بگیرد. چرا که بیشتر خوارج از اصحاب امام(ع)، قاریان قرآن و ادعاکنندگان آشنایی با تعالیم اسلام بودند.

آغاز فعالیت خوارج در آخرین روز جنگ صفین بود؛ زمانی که معاویه به همراه عمرو بن العاص قرآن‌ها را بر نیزه آویخت و گفت بیایید هر دو طرف بر اساس آنچه در قرآن آمده عمل کنند. این پیشنهاد در لحظه‌ای مطرح شد که پیروزی در یک قدمی سپاه امیرالمؤمنین(ع) بود و چیزی باقی تا پیروزی باقی نمانده بود

دوانی در کتاب «کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی» به بررسی دقیق نقاط ضعف و قوت کوفیان، ظهور خلافت عباسیان و آخرین تلاش‌های امام علی(ع) برای بسیج کوفیان به منظور مقابله با معاویه، نگرش کوفیان پس از انعقاد صلح تا تأسیس حوزه علمیه نجف و پایان حیات علمی کوفیان می‌پردازد.

در کتاب «کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی»، توجه به موقعیت جغرافیایی شهرکوفه و نقش آن در امور سیاسی و اجتماعی اسلامی نیز صورت گرفته است. این شهر در نزدیکی رود دجله واقع شده بود و این ویژگی جعبه‌ای برای تحرک و حمله نیروهای نظامی به مناطق دیگر به شمار می‌آمد.

همچنین، دسترسی به منابع آبی، خاک حاصلخیز و وجود شبکه آبرسانی و آبادیس‌های کشاورزی، شهر کوفه را به یک مرکز کشاورزی و معادنی مهم تبدیل می‌کرد. در ابتدا، امیرالمؤمنین(ع) برای انتخاب مرکز خلافت به مشورت رسیده بود و در نهایت تصمیم گرفت که کوفه را به عنوان مقر اصلی خلافت انتخاب کند. امام علی(ع) آگاه بود که در شهر کوفه جمعیت شیعی بسیار زیادی وجود دارد و این انتخاب باعث ایجاد یک پایگاه قوی برای مبارزه با دشمنان و حفظ امنیت داخلی خواهد شد.

امیرالمؤمنین(ع) در طول خلافت خود با بسیاری از مشکلات و ناسازگاری‌ها در  شهر کوفه روبه‌رو شد. برخی از مسائل عمده شامل توطئه‌ها و سوءاستفاده از نزاعات سیاسی، ناسازگاری‌ها در موضوع قسط و انصاف، عدم تسلط کوفیان بر امور اداری و نظامی و همچنین عدم وفاداری برخی از شخصیت‌ها بود.

امیرالمؤمنین(ع) به وجود این ناسازگاری‌ها بسیار حساس بود و سعی می‌کرد با روش‌های مختلف آن‌ها را برطرف کند. با وجود مشکلات و ناسازگاری‌های موجود، کوفه به عنوان مرکز فرهنگی، علمی و مذهبی در دوره امامت امام علیه‌السلام تبدیل شد. امام علی(ع) مکتب‌ها و مساجد را در شهر کوفه تأسیس کرد و حوزه علمیه نجف را به عنوان یکی از مراکز تحصیلات دینی برپا ساخت. این اقدامات باعث توسعه و گسترش علم و فرهنگ در این شهر شد و این شهر به یک مرجع فکری و علمی برای جامعه اسلامی تبدیل شد.

در کل، کوفه به عنوان مرکزی برای تشکیل خلافت و ترویج فرهنگ و علم در دوران امامت امام علی(ع) داشته است. با وجود مشکلات و ناسازگاری‌ها، این شهر به یک قلمرو اهل علم و عدالت تبدیل شد و تأثیرات آن تا به امروز در جامعه اسلامی قابل مشاهده است.

نشر بین‌الملل کتاب «کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی» به قلم محمدحسین رجبی دوانی، پژوهشگر تاریخ اسلام در 559 صفحه به بهای 330 هزار تومان به چاپ رساند.