به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست «دستاوردهای مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور» در روز بیست و ششم اردیبهشت‌ماه در کوشک کتابِ سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد. در این نشست مهدی خواجه‌پیری، موسس و مدیر مرکز میکروفیلم نور و محمدرضا نصیری، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی حضور داشتند.

ابتدا مهدی خواجه پیری، مدیر موسسه میکروفیلم نور به بیان نکات خود پرداخت: در سفری که به هند داشتیم، در زمینه چهار تا پنج برنامه توافق‌هایی با دولت هند انجام دادیم که بسیار ارزشمندند. یکی از این برنامه‌ها بررسی موزه‌ای مهم است که از نظر کیفیت اشیا بی‌نظیر است؛ حدود دویست و پنجاه هزار سکه در این مجموعه هست که چهل هزارتای آن‌ها طلا و نقره است. مجموعه‌ای نفیس از نسخه‌های خطی وجود دارد که در طول ۴۴ سال فعالیتم در هند نظیر آن‌ها را ندیده‌ام. این قرارداد با حدود وزیر و معاونینش انجام شد.

وی ادامه داد: انجمن ادبیات اردو در دهلی یک مرکز بزرگ است که شعبه‌های مختلفی دارد و با آن‌ها قرارداد بستیم. آن‌ها با موسسه‌ای آمریکایی، که زیر نظر پاپ است، قرارداد بسته بودند اما موفق شدیم آن را ملغی کنیم. همچنین موفق شدیم با جامعه همدرد هم قرارداد ببندیم. آرشیو دهلی بیش از چهل میلیون سند فارسی و اردو دارد که هنوز فرصت نکردیم با آن‌ها قرارداد را ببندیم.

فعالیت‌های سترگ خواجه پیری در موسسه میکروفیلم نور

سپس محمدرضا نصیری، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: من سی و پنج سال پیش، طی سفر به هند، با دکتر خواجه‌پیری آشنا شدم و از همان زمان متوجه شدم که جوانی کوشاست. خواجه پیری در زمینه آثار مهمی مانند قرآن کریم، صحیفه سجادیه، شاهنامه و بسیاری آثار دیگر فعالیت‌های ارزشمندی انجام داده است. در همه این چهل سال، وی دغدغه‌ای جز حفظ آثار دیرینه نداشته است. خلاقیت وی مثال‌زدنی است. مبانی اعتقادی عمیق و علاقه او به فرهنگ اسلامی و ایرانی قطعاً در تلاش‌هایش موثر بوده است. وی هر جا که نسخه خطی می‌یافت بلافاصله سراغ آن می‌رفت و از شهری به شهری دیگر در جست‌وجوی آثار بود. امروزه مرکز میکروفیلم نور به سازمانی تبدیل شده است که با همه وجود و بی‌چشمداشت کار می‌کند. این کاری سترگ است. در تمام زمینه‌ها شاهد صدها نسخه تاریخی مرمت شده هستیم. روش موسسه در احیای آثار خود امری مهم است؛ تلاش می‌شوند آثار را به همان شکلی که هستند احیا کنند یعنی با همان کاغد و همان خطاطی این کار را انجام می‌دهند. موسسه برای این کار کاغذهایی مخصوص می‌سازد.

نصیری در پایان سخنانش گفت: یکی از این کارهای سترگ خواجه پیری نسخه شاهنامه‌ای بود که خطاطی کردند که کار آن نزدیک به پنج سال طول کشید. من بر این اثر مقدمه‌ای نوشتم و نامش را گذاشتم شاهنامه خواجه پیری. بزرگترین شاهنامه‌ای که اکنون وجود دارد برای خواجه پیری است. این شاهنامه در دنیا تک است. آنچه که من در شخصیت او دیدم سعه صدر در ارائه خدمات فرهنگی بود. وی به تنهایی کاری انجام داد که یک سازمان نمی‌تواند انجام دهد.

در ادامه دبیر نشست به بیان چند نکته پرداخت و گفت: موسسه در سال ۲۰۱۲ میلادی قراردادی با آرشیو ملی هند بست و اسناد زیادی را دیجیتال کرد. مجموعه آرشیو ملی هند از این جهت اهمیت دارد که شامل اسناد و نامه‌نگاری‌های امپراتوری گورکانی با کمپانی هند شرقی لندن است که از سال ۱۷۶۷ شروع می‌شود و تا ۱۸۶۰ ادامه پیدا می‌کند. مجموعه اسناد بکری نیز درباره خلیج فارس هست که بخشی از آنها جدا شده است؛ اولین بار است که درباره این مجموعه بحث می‌شود. اسناد اولین حضور دولت انگلستان در خلیج فارس را در این مجموعه می‌بینیم. این اسناد بخشی از تاریکی‌های تاریخ ایران در دوره قاجار را روشن می‌کند. اسناد موسسه با دو نوع کاغذ چاپ می‌شوند؛ کاغذ دست‌ساز و کاغذ سفید تحریر.

آثار هنری و نسخه‌های خطی ارزشمند در موسسه میکروفیلم نور

سپس خواجه‌پیری به بیان نکاتی درباره موسسه پرداخت و گفت: مرکز بین‌المللی میکروفیلم حدود سی و پنج سال است که در هند فعالیت می‌کند. به دلیل اینکه کارش را با میکروفیلم شروع کرد این نام را برایش انتخاب کردیم. همچنین به دلیل اینکه مصادف بود با شهادت قاضی نورالله شوشتری نام «نور» را نیز بر موسسه گذاشتیم. بیش از صد هزار نسخه از کتابخانه‌های هند از سی و پنج کتابخانه آورده شده است. حدود هفتاد و سه فهرست از نسخه‌های خطی به زبان انگلیسی اردو و فارسی آماده کردیم. بخش دیگری داریم که مربوط به شجره‌هاست زیرا سادات شیعه و سنی در هند زیاد بودند و ریشه‌های مختلفی دارند. تعجب خواهید کرد که حدود هفت کیلومتر شجره نوشتیم و آن‌ها بروز هستند. شجره‌ها به بهترین نحو کتابت می‌شود و بهترین خطاط‌ها روی آن کار می‌کنند. در ادامه در محل به تصدیق اهالی منطقه می‌رسد.

وی درباره بخش هنری و اسناد گفت: افرادی را برای بخش هنری جمع کردیم. مثلاً یکی از کاتب‌های ما مجموعه‌ای را کار کرده شامل پانصد «بسم الله الرحمن الرحیم» به خط کوفی و بر پوست. بزرگترین صحیفه سجادیه دنیا در این بخش کار شده است؛ چهارصد برگ دارد، ابعاد آن سه متر در دو متر و به خط کوفی نیشابوری است. بخش مهم دیگر بخش اسناد است؛ بیش از یک میلیون و دویست هزار سند را دیجیتال کرده‌ایم. چهارصد جلد را به صورت دست‌ساز چاپ کردیم. علاوه بر این بر تاریخ تشیع در هند کار کردیم که ۵۰ جلد است و هر جلد حدود هزار صفحه است. مجموعه دیگر درباره دانشنامه شیعه در هند است.

خواجه‌پیری در پایان سخنانش گفت: نسخه‌های نفیس را از سراسر دنیا جمع کردیم و به همان طرح چاپ کردیم. نام این روش را به پیش مرحوم ایرج افشار «نسخه همانند» گذاشتیم. این نسخه‌ها همه خصوصیات نسخه خطی را دارد ولی همان نیست. حدود ششصد و پنجاه نسخه از نفیس‌ترین‌ها را چاپ کردیم.

سی و پنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از نوزدهم اردیبهشت ماه آغاز و تا روز بیست و نهم در محل مصلی امام خمینی (ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود.

اطلاعات کامل نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ تهران را اینجا بخوانید