سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): یمن سرشار از آثار باستانی و میراث فرهنگی است و در سال‌های اخیر، کاوشگران مشغول بیرون آوردن این آثار از زیر خاک هستند. همچنین وجود کتابخانه‌هایی مملو از کتاب‌های با ارزش خطی، بر اهمیت فرهنگی این کشور می‌افزاید. یمن با پیوندهای بی‌شمار فرهنگی و تاریخی با ایران میهمان ویژه‌ی سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است. برای شناخت بیشتر این پیوندهای فرهنگی به‌ویژه در حوزه چاپ کتاب‌های در این زمینه منتشر شده است که به برخی از این کتاب‌ها اشاره شده است:
تاثیر تمدن ایرانیان بر نفوذ و گسترش اسلام در یمن
تالیف: سیدمهدی حسینی‌بیان
ناشر: صدف‌یاب
نویسنده در آغاز کتاب «تاثیر تمدن ایرانیان بر نفوذ و گسترش اسلام در یمن» پیشگفتاری درباره‌ی نفوذ ایرانیان در یمن و ارتداد اسود یمنی آورده است. کتاب یادشده زمینه آشنایی خواننده را با تاریخ یمن و شخصیت‌های نام‌آور تاریخی و شیعی آن سرزمین را فراهم می‌سازد تا مطالعات وسیع‌تر خود را در این باره پی بگیرد.
وی در مقدمه‌ی کوتاهش از «آغاز حلقه ارتباطی اوس و خزرج با رسول خدا (ص)» سخن گفته است. در فصل اول کتاب «اوصاف عمومی اعراب قبل از اسلام» بررسی شده است. در فصل دوم که «ریشه‌یابی بنیادی قبیله اوس و خزرج» نام دارد، به چنین مطالبی پرداخته شده است: سکونت در یثرب، گسترش مسیحیت، منشأ پیدایش انصار، زیرمجموعه‌های اوس و خزرج، روابط اوس و خزرج، آیین‌ها و مناسک اوس و خزرج پیش از اسلام، بت پرستی، سرآغاز تشرف قوم اوس و خزرج به آیین مقدس اسلام، سابقه مسیحیت در مغرب و یهودیت.
فصل سوم «نفوذ و گسترش اسلام در میان اوس و خزرج» بار دیگر و از چشم‌اندازی وسیع‌تر بررسی شده است. در این فصل از بیعت عقبه اول و دوم یاد شده است. فصل چهارم «نقش اوس و خزرج در حکومت نبوی» نام دارد و فصل پنجم نیز «سابقه پیدایش انصار و مهاجر» عنوان گرفته و در آن از معنای انصار، مبدأ نصرت رساندن اهل یثرب به پیامبر (ص)، تحول مفهوم انصار، مهاجران و انصار، رابطه انصار با پیامبر (ص) و انصار پس از رحلت پیامبر (ص) نوشته شده است.
فصل ششم تفصیل بیشتری دارد و «شخصیت‌های معروف شیعه یمنی» نام گرفته است. در این فصل با زندگی کمیل‌بن‌زیاد نخعی، مالک اشتر نخعی، اویس قرنی یمنی، جابربن‌عبدالله انصاری، انس‌بن‌مالک، ابوایوب انصاری، ابو قتاده انصاری، ابوسعید خدری، حسان‌بن‌ثابت و نیز حامیان اوسی پیامبر (ص) آشنا می‌شویم. درباره‌ی برخی از شخصیت‌ها، مانند جابربن‌عبدالله انصاری به سبب اهمیت آنان مطالب تفصیلی بیشتری آمده است.
کتاب «تاثیر تمدن ایرانیان بر نفوذ و گسترش اسلام در یمن»، نوشته‌ی سیدمهدی حسینی‌بیان، توسط انتشارات صدف‌یاب قم با شمارگان ۲۰۰ جلد و به بهای ۸۰ هزار تومان چاپ شده است.
جغرافیای نظامی یمن
نوشته‌ی مشترک سیروس فخری، علی حنفی، حسین مهدیان، داود امینی، محسن جلال‌پور، محسن مرادیان و علی‌اصغر مفیدی
ناشر: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
«جغرافیای نظامی یمن» در ۸ فصل، تنظیم شده است. در فصل نخست با عنوان «ژئومورفولوژی نظامی یمن»، از ویژگی‌های توپوگرافی یمن، طبقه‌بندی ناهمواری‌های جغرافیایی یمن و ارزیابی ارزش نظامی آن‌ها، واحدهای ساحلی، جزیره‌ای و کوهستانی یمن، نقشه‌ی ژئومورفولوژی یمن و پارمترها سخن به میان آمده است. فصل دوم با عنوان «اقلیم‌شناسی نظامی یمن» عرضه شده است و از عناصر اقلیمی و تاثیر آن‌ها بر روی فعالیت‌ها و عملیات نظامی از دید تابش، دما، فشار هوا و نمونه‌های دیگر یاد شده و ضمن طبقه‌بندی اقلیمی یمن، نمودارهای آبروترمیک متعددی آورده شده است.
فصل سوم «هیدرولوژی نظامی یمن» نام دارد و در ضمن آن به حوضه‌های آبرفتی و رودخانه‌های یمن پرداخته شده است. همچنین در فصل چهارم بحث «جغرافیای جمعیت یمن» دیده می‌شود و همچنان که از چنین فصلی انتظار می‌رود از جمعیت کشور یمن و روند رشد آن، پراکندگی جمعیتی آن، نرخ مرگ‌ومیر و باروری این کشور و نمونه‌هایی نظیر آن یاد شده است. همچنین در این فصل به زبان، دین و گروه‌های قومی یمن و هویت فرهنگی این کشور و سیر تاریخی یمن که به ظهور اسلام و استقرار زیدیه در این کشور انجامید و جنبش‌های اخیر الحوثی و انصارالله اشاره‌های مکفی شده است.
فصل پنجم «شبکه‌ی راه‌های یمن» عنوان گرفته است و از محورها و گذرگاه‌های مرزی این کشور با عربستان سعودی و عمان و همچنین بندرگاه‌های پُرشمار یمن اطلاعات منسجمی در اختیار خواننده قرار داده شده است. فصل ششم «مرز و ویژگی‌های نظامی آن» نام دارد. در آغاز از جغرافیای نظامی مرزی یمن و عربستان سخن به میان آمده و سپس نوع مرزهای یمن و عربستان و ویژگی‌های طبیعی و انسانی آن مطالبی عرضه شده است. اختلافات ارضی یمن و کشور جیبوتی بخش دیگر این فصل است. بخش دیگر نوع مرز و شکل‌گیری مرزی یمن و اریتره عنوان گرفته و در پایان، مطالب آورده‌شده‌ی این فصل جمع‌بندی شده است.
فصل هفتم «توان دفاعی و نظامی یمن» است. نویسندگان کتاب، از استعداد انسانی یمن، نیروهای زمینی، هوایی و دریایی آن و همچنین حضور نیروهای خارجی در یمن، حضور نیروهای ائتلاف عربی، حمایت رژیم صهیونیستی از ائتلاف عربی، نقش امارات، حضور آمریکا در یمن و بحث‌های مرتبط دیگر مطالبی تحقیقی آورده‌اند. در ادامه‌ی فصل نیز نوع مرزهای یمن با عربستان، سومالی، عمان و جیبوتی به شکلی مبسوط تر سخن به میان آمده و نیز مناقشات یمن با کشورهای همسایه و تهدیدات داخلی و خارجی ذکر شده است. افزون بر اینکه در پایان فصل، جمع‌بندی‌ای از مطالب آن عرضه شده است.
سرانجام در فصل هشتم از «مسائل سیاسی و نظامی کشور یمن» سخن به میان آمده و در آن از موقعیت راهبردی یمن، اهمیت تنگه‌ی باب‌المندب و اختلافات سرزمینی یمن با عمان و عربستان مطالب درخور توجهی نوشته شده است.
پایان‌بخش کتاب «جغرافیای نظامی یمن»، منابع و مآخذ است.
چاپ نخست این کتاب با تیراژ هزار جلد، در سال ۱۴۰۲ به بازار کتاب راه یافته و به بهای ۳ میلیون و صدهزار ریال از سوی انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، عرضه شده است.
جنگ برای یمن: واکاوی منافع ژئوپلیتیکی و سناریوهای مطلوب بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در بحران یمن
تالیف: امیررضا مقومی
ناشر: موسسه‌ی فرهنگی هنری آینده‌پژوهی جهان اسلام
نویسنده‌ی کتاب «جنگ برای یمن»، پس از مقدمه و پیشگفتار، کتاب خود را در پنج فصل ارائه کرده است. فصل نخست «ژئوپلیتیک یمن» عنوان گرفته و در آن با عناوینی این‌گونه روبه‌رو می‌شویم: جغرافیای طبیعی، انسانی، اقتصادی و سیاسی یمن. در جغرافیای ژئوپلیتیک یمن نیز مواردی مانند قرارگرفتن در منطقه‌ی استراتژیک غرب آسیا، ارتباط با اقیانوس هند و دریاهای راهبردی، کنترل تنگه‌ی باب‌المندب، در اختیار داشتن جزایر راهبردی و در اختیار داشتن بنادر راهبردی مورد بحث قرار گرفته است.
فصل دوم «بحران یمن» است و در دو عنوان فرعی عرضه شده است: تحلیل ژئوپلیتیک محور از بحران یمن و بحران یمن (۲۰۱۱- ۲۰۲۲).
فصل سوم کتاب یادشده عنوان «بازیگران داخلی دخیل در بحران یمن» نام دارد و با این عناوین شکل گرفته است: انصارالله، شورای انتقالی جنوب، دولت منصور هادی و حزب الاصلاح.
فصل چهارم با نام «بازیگران منطقه‌ای دخیل در بحران یمن» نخست به نقش جمهوری اسلامی ایران پرداخته شده و از عناوینی چون: روابط جمهوری اسلامی ایران با یمن، دیدگاه جمهوری اسلامی ایران به بحران یمن، علائق و منافع ژئوپلیتیک ایران در بحران یمن شکل گرفته است. در بخش دیگر این فصل، نقش عربستان سعودی در بحران یمن مورد بحث است و عنوان‌هایی این‌گونه دارد: دیدگاه عربستان سعودی به بحران یمن و علائق و منافع ژئوپلیتیکی عربستان سعودی در بحران یمن. پاره‌های دیگر این فصل به نقش امارات متحده عربی، رژیم صهیونیستی در بحران یمن اختصاص یافته است.
فصل پنجم کتاب ویژه‌ی «بازیگران فرامنطقه‌ای دخیل در بحران یمن» است و در آن از نقش ایالات متحده‌ی آمریکا، جمهوری خلق چین، و فدراسیون روسیه در بحران یمن سخن به میان آمده است و روابط و سیاست خارجی این کشورها و و منافع ژئوپلیتیک آن‌ها در بحران یمن مورد کندوکاو قرار گرفته است.
کتاب «جنگ برای یمن: واکاوی منافع ژئوپلتیکی و سناریوهای مطلوب بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در بحران یمن» با نگاهی همه‌جانبه به بحث یمن و بحران‌های سیاسی آن پرداخته است. این کتاب در سال ۱۴۰۱ با شمارگان ۲۰۰ نسخه در دسترس علاقه‌مندان به مباحث سیاسی و ژئوپلتیکی قرار گرفته است.
اهداف سیاست خارجی عربستان سعودی در یمن و بحرین
تالیف: امین نازی
ناشر: اندیشکده‌ی صنایع نرم
کتاب «اهداف سیاست خارجی عربستان سعودی در یمن و بحرین» تحقیق خود را در چهارفصل بخش‌بندی کرده است. در فصل اول «پیشینه و مبانی نظری» موضوع کتاب، بررسی شده است و در آن به مواردی از قبیل: پیشینه‌ی تحقیق، سیاست خارجی، نوواقع‌گرایی، واقع‌گرایی نوکلاسیک، مطابقت نوواقع‌گرایی با سیاست خارجی عربستان، تطبیق واقع‌گرایی نوکلاسیک (تهاجمی) با سیاست خارجی محمدبن‌سلمان، اشاره شده است.
فصل دوم «سیاست خارجی عربستان سعودی در حوزه‌ی غرب آسیا» عنوان دارد و به این موارد بخش‌بندی شده است: پیشینه‌ی سیاست خارجی عربستان، اصول سیاست خارجی عربستان، عوامل مؤثر بر سیاست خارجی عربستان (در دو بخش سیاست داخلی و سیاست خارجی)، عوامل مؤثر جایگاه منطقه‌ای عربستان در دوره ملک‌سلمان، اهداف سیاست خارجی عربستان، مخالفت و مبارزه با کانون‌های انقلابی در منطقه. فصل سوم «تحلیل تطبیقی سیاست خارجی عربستان در تحولات یمن و بحرین»، از بخش‌های ذیل شکل گرفته است: عوامل مؤثر در سیاست خارجی تهاجمی عربستان سعودی در تحولات یمن و بحرین، راهبرد سیاست خارجی عربستان در یمن، تفاوت راهبردهای سیاست خارجی عربستان در بحرین و یمن. بخش‌های پُردامنه‌ی دیگری از این فصل به سیاست خارجی عربستان در بحرین اختصاص یافته است.
فصل چهارم «نتیجه‌گیری و پیشنهادها» را دربرمی‌گیرد و در آن از تجزیه و تحلیل نتایج تحقیق، بحث و نتیجه‌گیری و پیشنهادهای برگرفته از یافته‌های پژوهش، سخن به میان آمده است. نویسنده‌ی اثر در مقدمه‌ی کتاب به این نکته اشاره کرده است که: «تغییرات سیاست خارجی عربستان سعودی در سال‌های اخیر همزمان با تغییرات حاکمیتی و روی کار آمدن نسل سوم شاهزادگان سعودی یکی از مهمترین تحولات داخلی و خارجی این کشور، به‌ویژه از زمان روی کار آمدن بن‌سلمان در این کشور بوده است». سپس بر این مورد تاکید کرده است که سیاست خارجی عربستان به عنوان یکی از بازیگران کلیدی منطقه‌ی خاورمیانه، در دهه‌های گذشته رویکردی محافظه‌کارانه داشته است، اما اکنون عربستان در سیاست خارجی رویکردی تهاجمی یافته است. حمله‌ی نظامی به یمن نمونه‌ای از این رویکرد تازه در سیاست خارجی عربستان سعودی تلقی می‌شود.
چاپ یکم این کتاب جامع، در سال ۱۴۰۱ با شمارگان هزار نسخه از سوی انتشارات اندیشکده‌ی صنایع نرم با همکاری اندیشکده‌ی روابط بین‌الملل چاپ شده است.
نابودسازی یمن: درس‌هایی که آشوب در شبه‌جزیره‌ی عربستان برای جهان دارد-
تالیف: عیسی بلومی و ترجمه: منصور براتی
انتشارات سروش
کتاب «نابودساز یمن» با عنوان فرعی «درس‌هایی که آشوب در شبه‌جزیره‌ی عربستان برای جهان دارد» شکل‌گرفته از یک مقدمه، شش فصل و سخن پایانی است.
فصل‌های شش‌گانه‌ی کتاب چنین عناوینی دارند: «سرآغاز تکاپو برای سلطه‌ی جهانی»، «منطقه‌ی قلب جنگ سرد (۱۹۶۰- ۱۹۴۱)»، «تولد انقلاب: تبارشناسی کودتای ۱۹۶۲»، «اشتباه ازلی (نوسازی و توسعه و خشونت حاصل از این دو)»، «به رقص آوردن یمن» و «غارت یمن و وقفه‌ی آن پس از بهار عربی». در صفحات انتهایی کتاب، کتابشناسی در اختیار خواننده قرار گرفته است.
مترجم اثر در معرفی نویسنده‌ی کتاب –عیسی بلومی- نوشته است: «بلومی تاریخ‌نگار و استاد مطالعات ترکی و خاورمیانه در دانشگاه استکهلم است. او کارشناس ارشد علوم سیاسی و مطالعات تاریخی از مدرسه‌ی جدید پژوهش‌های اجتماعی نیویورک است و مدرک دکترای خود را در رشته‌ی تاریخ و مطالعات خاورمیانه / اسلامی از دانشگاه نیویورک گرفته است. اثر بلومی از آن حیث قابل توجه و ممتاز است که با نگاهی تاریخی روند مطالعات تاریخ معاصر یمن را مورد کاویدن قرار داده و رویکردی انتقادی نسبت به عمده آثار موسوم به جریان اصلی اتخاذ می‌کند. تفاوت دیگر اثر بلومی با آثار دیگر اندیشمندان غربی در پرداختن مستقیم در مورد یمن از گذشته تا چند سال پس از شروع بحران یمن است»
نویسنده در این کتاب به شرح شرایط و محیط عمل نقش‌آفرینان اصلی رویدادهای جنگ یمن می‌پردازد و بر این نکته تاکید دارد که چنین جنگی منجر به نابودی یمن خواهد شد که نیروهای ائتلاف جهانی تحت حمایت آمریکا در پیش گرفته‌اند. از این‌رو، نویسنده هدف خود را شناسایی پیوندهای میان‌جغرافیایی یمن و مردمان آن با نیروهای جهانی‌ای قرار داده است که پیوسته سیاست دست‌درازی به یمن را دارند. نویسنده می‌کوشد بدین‌گونه درکی از گذشته، اکنون و آینده‌ی یمن به دست دهد.
انتشارات سروش چاپ اول این کتاب را به بهای یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار ریال در سال ۱۴۰۲ عرضه کرده است.
نظر شما