سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): کتاب‌ها از زمانی که همنشین انسان شدند، یک معلم، دوست، همیار، حکیم و راهنما بوده‌اند و همواره در روشن کردن ذهن و اندیشه افراد نقشِ چراغی پرفروغ را داشته‌اند.
آداب و رسوم یکی از مولفه‌هایی است که اگرچه از نسل‌های قبل سینه به سینه نقل شده اما خواندن آن در کتب هم بی‌لذت نیست و با ملاحت و صفایی که در سطر سطر آن ترسیم می‌شود به جان آدمی آنگونه که باید می‌نشیند.
یکی از آداب و سنن شیرین ما ایرانیان برگزاری دورهمی‌ها و شب‌نشینی‌های زمستانی از جمله دورهمی خانواده و اقوام در طولانی‌ترین شب سال یعنی شب یلدا است؛ این شب به یادماندنی که هر ایرانی با مجسم کردن آن شوق و ذوق وصف ناشدنی آن در ذهنش تداعی می‌شود نه تنها در گفتگوها و قصه‌ها شیرین است، بلکه در کتاب‌ها هم خواندنش شیرین و روح‌افزا است.
عباس قنبری عُدَیوی، نویسنده، پژوهشگر، تاریخ‌دان و دکترای تخصصی زبان و ادبیات فارسی با گرایش فولکلوریک و مردم شناسی در گفتگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در شهرکرد، درباره شب یلدا و آداب و رسوم آن این چنین گفت: زیست مردم ایران از زمان قدیم براساس کشاورزی و دامپروری بوده و مردم طبق تجربه متوجه شده بودند که غلبه روشنایی بر تاریکی و طولانی بودن روز و گرمای خورشید برای کشاورزی و دامپروری آنها پرفایده‌تر است و تا نوروز زمان روشنایی و گرما کمتر و شب و تاریکی بیشتر بوده و شب چله طولانی‌تر از سایر شب‌ها است.
وی ادامه داد: مردم باور داشتند که در این شب طولانی باید در کنار هم و در خانه بزرگترها بنشینند و از نقل و گفتگو با یکدیگر لذت ببرند و از خشکبار، میوه، کدو و سایر خوراکی‌های مفیدی که طرز تهیه و نگهداری آنها نیز هنر خاص خود را داشت استفاده کنند تا این شب طولانی با راحتی و شادی بیشتری به صبح و روشنایی برسد.
قنبری ادامه داد: این درکنار هم بودنها در ابتدا همراه با قصه‌گویی، بیان روایات، حکایت‌ها و داستان‌های شفاهی بود و بعد از اینکه کتاب، مجله و روزنامه به میان مردم راه یافت این ابزار فرهنگی نیز، به میهمانی‌ها، دورهمی‌ها و شب‌چره‌ها اضافه شد و خوانش کتب کهن همچون شاهنامه، کلیله و دمنه، گلستان سعدی دیوان حافظ، کتب نظامی گنجوی و.... این شب‌نشینی‌ها را زیبایی دیگری بخشید و تا پایان زمستان کتاب میهمانِ مهربان مردمی بود که وجودش سبب دورهمنشینی‌های اقوام و فامیل و همسایه‌گان و گرما بخش جمع آنها بود.
این نویسنده عنوان کرد: شب یلدا نمادی از فرهنگ، هویت و اعتقادات ملی ما ایرانیان است و پس از اسلام نیز با فرهنگ اسلامی ترکیب شده و شاهد هستیم که بیان روایات و احادیث که جنبه فرهنگی و تربیتی نیز دارند در آیین‌های مختلف از جمله شب یلدا و نوروز توسط بزرگترها انجام می‌شد.
قنبری تشریح کرد: بسیاری از داستان‌ها، قصه‌ها و حکایات مربوط به شب یلدا به صورت سینه به سینه به ما رسیده و به نسل‌های بعدی منتقل شده و در کتاب‌ها به صورت پراکنده آورده شده و مجموعه کامل و اختصاصی در این خصوص منتشر نشده است؛ اما خوشبختانه این رسوم در قالب برنامه‌های تلویزیونی، نمایشنامه‌ها و تئاتر دوباره جان می‌گیرد و جوانان می‌توانند آنها را بیاموزند.
وی بیان کرد: در برخی کتاب‌ها که در باب آیین‌ها و سنت‌های مختلف است، می‌توان آثاری از آداب و رسوم شب یلدا را مشاهده کرد و من تلاشم این است که با توجه به علاقه و تخصص در ادبیات فولکلور و مردم شناسی، در بسیاری از آثارم به افسانه‌های کهن و آداب و رسوم گذشتگان بپردازم و شما می توانید در کتابهای «فولکلور مردم بختیاری»، «ز شیر بنگشت تا جون آدمیزاد»، «گفت و لفت» و «افسانه اهمن و بهمن» با بخشی از سنت‌های مربوط به یلدا آشنا شوید.
نظر شما