رئیس جمهور در این مراسم با بیان اینکه خرسندم، در جمع اصحاب کتاب و کتابخوانی و کتابداری و دوستداران کتاب هستم، گفت: یکی از شاخص‌های مهم برای فرهنگی بودن جامعه، کتاب است؛ اگر می‌خواهند ببیند که یک کشور چه میزان فرهنگی است و با فرهنگ ارتباط دارد، یکی از شاخص‌های مهم، توجه به کتاب و کتابخوانی و کتابخانه‌ها است.
رئیسی با بیان اینکه هدایت انسان با کتاب آغاز شد، افزود: کتاب مبین، کتاب حکیم و کتاب جامع برای هدایت انسان کامل نازل شد، اگر بخواهیم امامان و پیشوایان را بشناسیم، کتاب، نوشته‌ها و آثار ماندگار آنها است.
وی ادامه داد: امروز اگر نسل جدید که علامه طباطبایی را ندیده است، بخواهد او را بشناسد، باید آثار او مثل «المیزان»، «سنن النبی» و سایر کتاب‌های وی را مطالعه کند؛ یا اگر کسی بخواهد آیت‌الله مطهری یا آیت‌الله مصباح را بشناسد به او می‌گوییم که کتاب‌هایشان را بخواند.
رئیسی با طرح این موضوع که کتاب، معرف شخصیت مولف و گردآورنده کتاب است، گفت: یکی از راه‌های مهم شناخت احوال پیشینیان، بزرگان و بینش و موضع‌گیری آنها مطالعه کتاب است، از سوی دیگر علم و دانش به‌وسیله کتاب در نسل‌ها و عصرها در گردش است.
وی با بیان اینکه کتاب، ذخیره ارزشمندی برای انتقال فرهنگ‌ها، آداب و رسوم است، عنوان کرد: کتاب را باید خیلی گرامی داشت. چندی پیش از دفتر نشر آثار امام خمینی(ره)، 50 جلد کتاب برای من ارسال کردند. امام خمینی(ره) عارف و حکیم بود؛ وقتی به آثار امام نگاه می‌کنیم شاهد همه این ویژگی‌ها است.
رئیس جمهور تاکید کرد: کتاب، زمینه آگاهی‌بخشی، آموزش، ارشاد و هدایت برای همه است و باید همواره گرامی داشته شود، اما نه هر کتابی. نون والقلم و ما یسطرون، تا مستور قلم چه باشد؟ هر مستوری مورد سوگند ذات مقدس کبریایی نیست. باید مستوری باشد که موجب، هدایت، ارتقاء و انتقال علم و دانش و ارتقاء فرهنگی عصرها و نسل‌ها باشد. مستور، قلمی که موجب گشایشی در زندگی انسان معاصر باشد.
برای رشد و ارتقاء کتابخانه‌ها تلاش شود
وی با بیان اینکه قلمی که به انسان حرفی، کلامی و مطلبی را بیاموزد و موجب آگاهی‌بخشی و روشنی دل او شود و راه زندگی را به او بنمایاند، اهمیت دارد، گفت: مهم این است که انسان باید مفید واقع شود و علم، سخن و نوشته‌اش نافع باشد.
رئیسی با بیان اینکه کتابداران در گلستان زندگی می‌کنند، عنوان کرد: برخی تصور می‌کنند، کتابداری امری است که به چند نفر کاری را محول کنند، اسم کتاب‌ها را یاد بگیرند و بتوانند در قفسه‌های خاص کتاب بگذارند، درحالی‌که اینگونه نیست، کتابداری دانش بسیار مهم و قابل توجهی است.
وی یادآور شد: مدیریت کتاب یک مساله بسیار مهم است، تالیف کتاب، مولف کتاب، چاپ و نشر کتاب بسیار مهم است، کتابخوانی، کتابداری و نگهداری، ذخیره ارزشمند و اطلاع یافتن از آن اهمیت دارد.
رئیسی با بیان اینکه جایی که کتابداری با علم، دانش، مدیریت و فرهیختگی اداره شود برای عصرها و نسل‌های بعدی باقی مانده است، گفت: من خادم آستان مقدس رضوی بودم؛ کتابخانه این آستان، از کتابخانههای بزرگ، ماندگار و نامی کشور است که امروز به دست ما رسیده، اگر نگاهی به تاریخ آن داشته باشیم، می‌بینیم که بزرگان زیادی در این کتابخانه زحمت کشیده‌اند و آثار نفیسی در آن به جا مانده است؛ همچنین کتابخانه بزرگ آیت‌الله نجفی در قم، نمونه دیگری است که نشان می‌دهد ایشان همه زندگی خود را گذاشت تا این کتاب‌ها را جمع کند.
وی با طرح این موضوع که ارتقاء کتابخانه‌ها اهمیت زیادی دارد، گفت: کتابخانههای کشور باید ارتقاء پیدا کنند؛ کتابخانه‌ها باید به‌هنگام و به‌روز باشد و اگر نشود به کتابخانه‌ای تبدیل می‌شود که فقط آثاری در آنها نگهداری می‌شوند.
رئیس جمهور تاکید کرد: مدتی قبل خدمت آیت‌الله علی معلمی، نماینده مردم مازندران در مجلس خبرگان رهبری بودم، وی که پدر دو شهید است به جای هزینه دامادی این دو شهید، در جویبار یک کتابخانه ساخته است، امروز فردی در کسوت و جایگاه امام جمعه، علم و دانش و عملی انجام داده که حجت است و به یاد بچه‌هایش کتابخانه ساخته است.
رئیسی با بیان اینکه این افراد الگو هستند، افزود: کسانی که در دانش، سلوک اجتماعی، عمل و زندگی به ما یاد می‌دهند که اینگونه باید زندگی کرد، چهره ماندگاری که امروز از مفاخر روحانیت محسوب می‌شود. علما و داشمندان زیادی داریم که دغدغه داشتند، فقط کتابخانه‌هایشان باقی بماند و در وصیت‌نامه‌شان می‌گفتند، کتابخانه‌شان از بین نرود.
به گفته وی، حفظ و ارتقاء میراث گران‌بهایی که از پیشینیان باقی مانده، بسیار مهم است، اگر در یک روستا کتابخانه است، نباید به وضع فعلی رها کرد، بلکه کتابداران، مسئولان بخش‌های مختلف پیشتیبانی کنند که این کتابخانه‌ها ارتقاء پیدا کند و برای بچه‌ها درخور توجه شود.
کتاب دیجیتال نتواسته کتاب کاغذی را به حاشیه ببرد
رئیسی در بخش دیگر صحبت‌های خود با بیان اینکه کتاب دیجیتال به هیچ عنوان نتوانسته شرایط کتاب کاغذی را به حاشیه ببرد، گفت: امروز از اینکه کتابخانه‌ها به‌صورت ماشینی اداره شود و به‌روز شود استقبال می‌کنیم، حوزه دیجیتال نتوانسته جای ابزار الکترونیک را بگیرد زیرا آنچه که از ابزار الکترونیک وجود دارد برای تسهیل، جمع‌بندی، جمع‌آوری اطلاعات و به‌روز کردن کارها است.
وی ادامه داد: امروز برخی افراد آدرس را در فضای دیجیتال پیدا می‌کنند و بعد به سراغ کتاب می‌روند، این موضوع نشان می‌دهد که فضای دیجیتال دسترسی را سهل و آسان کرده اما بی‌نیاز به کتاب نکرده و همچنان کتاب جایگاه خود را دارد.
وی با بیان اینکه به کتابداران، کتابخانه‌ها و اصحاب کتاب و کسانی که باید در وظایف سازمانی از کتاب، کتابخوانی و کتابداران حمایت و پشتیبانی کنند، باید به آنچه که شده و آنچه که باید بشود بازنگاهی کنند، گفت: کتابداران، قشر فرهیخته‌‌ای هستن به‌ویژه بانوان که باید مورد حمایت قرار گیرند.
به‌گفته رئیسی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی باید مشکلات کتابداران را بررسی کنند، اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس که اهل فرهنگ و کتاب و از اصحاب کتاب هستند نیز به این مورد توجه کنند، زیرا باید کسانی که اسمی از آنها در رسانه‌ها نیست اما خالصانه فعالیت می‌کنند هم کارشان دیده شود؛ همچنین ارزش فعالیت ارزشمند آنها را بدانیم و هم از کار آنها حمایت کنیم.
وی با بیان اینکه توجه به کتابخانههای عمومی کشور یکی از شاخص‌های مهم برای پیشرفت و رشد فرهنگی کشور است، گفت: نشاط اجتماعی، امید به زندگی و شادمانی در مردم بویژه نسل جوان در توجه به کتاب و کتابخوانی است، توجه به کتاب مورد تاکید رهبر است و در سلوک و رفتار ایشان هم این موضوع دیده می‌شود.
وی افزود: رهبری هم کتاب زیاد می‌خوانند و هم بر کتاب‌هایی که می‌خوانند مثل آثاری درباره سرنوشت آزادگان و خانواده شهدا تقریظ می نویسند.
رئیسی با اشاره به تاثیرگذاری برخی رمان‌ها در زندگی مردم، توضیح داد: برخی رمان‌ها مسیر زندگی‌ها را عوض می‌کند، رمان است اما قلم شیوا است و می‌توانند فرهنگ و مفاهیم عالی را منتقل کند، توجه به مساله کتابخوانی در رسانه ملی، اصحاب فرهنگ و توجه دادن نسل جوان به کتاب خواندن اهمیت دارد.
وی با بیان اینکه نباید از کتاب فاصله گرفت، گفت: مشکلی که در این زمینه وجود دارد، مساله تهیه کتاب به دلیل قیمت آن در سبد خانواده‌ها است، در این میان کتابخانههای عمومی یا کتابخانههای دیجیتال و دسترسی آسان به کتاب از کارهای مهمی است که باید دنبال کرد، یکی از کارهای مهمی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید دنبال کند، این است که دستری آسان به کتاب را فراهم کند.
رئیسی در ادامه صحبت‌هایش افزود: دسترسی آسان به کتاب به معنای خرید کتاب نیست، ممکن است کسی دسترسی آسان به کتاب پیدا بکند، اما آن را خریداری نکند، در این میان یکی از راه‌های مهم آن، گسترش کتابخانه‌ها است که دسترسی آزاد را ایجاد می‌کند.
وی با بیان اینکه کتابخوانی برای جامعه ما یک ضرورت جدی است و باید روزانه برای آن برنامه‌ریزی کرد، عنوان کرد: باید توجه کنیم که جوانان ما با کتاب و کتابخوانی انس بیشتری داشته باشند و این موضوع می‌تواند در جهت رفع گره‌های ذهنی آنها بسیار کمک کنند، امروز شبهات زیادی ایجاد می‌کنند که این گره‌ها در ضمن کتابخوانی و معرف‌افزایی و بصیرت‌افزایی باز می‌شود.
رئیسی تاکید کرد: یکی از راه‌های مهم کتابخوانی راه مبارزه با شبهات عملی و شهوت عملی و راه یک زندگی متعادل برای تنظیم زندگی انسان در ارتباط با خود، ارتباط با خدا، ارتباط با دیگران و ارتباط با جهان هستی است.
آگاهی جامعه با کتاب و کتابخانه‌ها
وی با بیان اینکه زمینه فرهنگی خوبی امروز در کشور وجود دارد، گفت: کسانی که نمی‌خواهند جوامع آگاه شود به سراغ کتاب و کتابخانه‌ها می‌روند، یکی از مسائلی که به همه بشر به‌ویژه مسلمانان ضرر زد، آتش زدن برخی از ذخائر فرهنگی و کتاب بود. اگر امروز برای ما باقی می‌ماند نفایسی بود که با هیچ‌چیز قابل مقایسه نبود.
وی ادامه داد: افرادی که به دنبال جهل در جوامع بودند و نمی‌خواستند جوامع عالم و عاقل رشد کنند، به سراغ کتاب و کتابخانه‌ها رفتند. امروز هم در دنیا جاهلیت مدرن نمی‌خواهد انسان‌ها آگاه شوند، جاهلیت مدرن همان جاهیلت قدیم است اما چند چیز اضافه دارد؛ امپراتوری رسانه‌ای دارد، به علم و فناوری مجهز است و قدرت و زور دارد.
رئیسی با بیان اینکه جاهلیت مدرن نمی‌خواهد جوامع آگاه شوند و می‌خواهند جهل و ناآگاهی را بر جوامع حاکم باشد، گفت: جامعه آگاه زیر بار سلطه سلطه‌گران نمی‌رود، اینکه امروز جامعه ما در برابر دشمنان ایستادگی می‌کند و دشمنان را ناکام گذاشته به دلیل آگاهی جامعه است، از ابتدای پیروزی توطئه‌ها و فتنه‌های زیادی در کشور شده است و فتنه اخیر، آشوب‌ها و اغتشاشات یکی از جلوه‌های فتنه‌های دشمن است.
به گفته وی، راه تسلط بر جوامع جهل و نادانی است؛ امام خمینی(ره) از اول انقلاب می‌گفتند که جامعه باید بصیرت داشته باشد تا دشمن نتواند بر آن تسلط پیدا کند و همواره بر علم و دانش و بصریت و بصیرت‌آفرینی، معرفت و معرفت‌افزایی تاکید شده است.
رئیس جمهور همچنین با بیان اینکه گسترش فرهنگ کتابخوانی، آگاه شدن نسبت به احوال پیشینیان یکی از کارهایی است که باید دنبال کنیم، گفت: ببینیم دشمن با کسانی که گول خوردند و جوامعی که به اسارت درآوردند چه کردند؛ این روزها کشورهای زیادی را به نام آزادی و توجه به حقوق انسان و منافع ملی کشورها بهم ریخته‌اند، راهش این است که بخوانیم، رهبری بارها در جلسات با جوانان گفته‌‌اند تاریخ کشور را مطالعه کنند و کتاب بخوانند.
وی با طرح این موضوع که جامعه اهل علم و آگاهی نمی‌گذارد نظام سلطه به او مسلط شود، تاکید کرد: نظام سلطه در 22 بهمن 1357 از این کشور با اراده مردم و رهبری امام بیرون انداخته شد و جامعه زنده، پویا و اهل دانش و تعقل اجازه نمی‌دهد نظام سلطه دوباره بر او مسلط شود.
رئیس جمهور در این مراسم با بیان اینکه کتاب دیجیتال نتوانسته کتاب کاغذی را به حاشیه ببرد، گفت: ابزار الکترونیک و دیجیتال برای تسهیل، جمع‌بندی و جمع‌آوری اطلاعات کاربرد بسیار خوبی دارند؛ اما نتوانسته جای کتاب را بگیرد. اگرچه موجب سهولت دسترسی به کتاب شده اما جایگاه کتاب همچنان حفظ شده است.
رئیسی افزود: رشد فرهنگی هر کشور شاخص‌های زیادی دارد که یکی از آنها توجه به کتابخانههای عمومی است. کتابخانههای عمومی کشور یکی از شاخص‌های مهم برای نشان دادن پیشرفت فرهنگی کشور است.
وی با بیان اینکه حمایت از کتابداران به‌عنوان قشر فرهیخته کشور ضروری است، عنوان کرد: معتقدم کتابداران که بخش عمده آنها بانوان هستند حتما باید مورد حمایت قرار گیرند، درباره مشکلات و دغدغه‌هایشان نیز وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی این مسائل را بررسی کند و کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی نیز برای رفع موانع همکاری داشته باشد.
رئیسی تاکید کرد: وظیفه دولت این است، کسانی که در حوزه‌های فرهنگی فعال هستند و نامی از آنها نیست را تکریم کند، زیرا معتقدیم که نشاط اجتماعی، امید به زندگی و شادمانی در مردم به‌ویژه نسل جوان در توجه به کتاب و کتابخوانی است.
در ادامه این برنامه رمضانی با بیان اینکه امروز نظر استادان علم اطلاعات و دانش‌شناسی و مدیران آگاه، کتابخانه سازمانی چندمنظوره و دارای کارکردهای متنوع است که امانت گرفتن کتاب و استفاده از سالن‌های مطالعه فقط یکی از این کارکردها به حساب می‌آید، اظهار کرد: ایده تبدیل کتابخانه به پایگاه اجتماعی، علاوه بر مجامع علمیِ جهانی، در ایران نیز در سطح آکادمیک و اجرایی مطرح است.
رمضانی با اشاره به «سند چشم‌انداز نهاد در افق ۱۴۰۴» گفت: نهاد کتابخانههای عمومی کشور در چشم‌انداز ایران ۱۴۰۴ نهادی است فرهنگی که با هویت اسلامی ایرانی، نافذ و اثرگذار بر جامعه، دارای کارکردهای آگاهی‌بخشی، اطلاع‌رسانی، آموزشی و ارشادی است.
وی افزود: نهاد کتابخانههای عمومی زمینه‌ساز ارتقاء مطالعه مفید، دارای نیروی انسانی متعهد، متخصص و آموزش دیده است و 15 کشور دنیا از نظر سرانه مطالعه تعداد عضو، منابع و امانت کتابخانه‌ای است. ایران از نظر سرانه مطالعه در سطح منطقه و جهان اسلام جایگاه نخست و در آسیا نیز جزو چهار کشور برتر است.
دبیرکل نهاد کتابخانههای عمومی کشور با اشاره به جایگاه کتابخانههای عمومی در سیاست‌گزاری‌های نوین اظهار کرد: کتابخانههای عمومی در کنار دیگر مؤسسات و نهادهای تمدنی ازجمله مساجد که در تمدن‌سازی اسلامی - ایرانی مرکزیت و محوریت دارند، به‌عنوان مرکزی برای نقش‌آفرینی اجتماعی تعریف می‌شود و براساس باور نظریه‌پردازان و سیاست‌گزاران حوزه عمومی، عصر ساخت کتابخانه تک‌‌محوری تمام شده و باید با کارکردهای جدید نیازهای مردم به‌ویژه نیازهای اجتماعی آنها را هدفمند و در چارچوب قوانین، تامین کرد.
رمضانی با اشاره به کارکردهای نوین کتابخانههای عمومی عنوان کرد: «عدالت اجتماعی» می‌تواند در برگیرنده انواع و اقسام مصادیق عدالت در اجتماع ازجمله عدالت اقتصادی، آموزشی، اخلاقی و سلامت باشد. این سیاستگذاری و حرکت یه سمت ایجاد کتابخانه‌ها با محوریت پایگاه اجتماعی و چند‌محوری موجب می‌شود کتابخانه‌ها به باشگاهی اجتماعی فرهنگی تبدیل شوند تا در بسیاری از مسائل اجتماعی به توجه به ظرفیت‌های خود نقش‌آفرینی کنند.
دبیر کل نهاد کتابخانههای عمومی افزود: گسترش سواد عمومی و آموزش کاربران، از طریق ارائه خدمات و طراحی برنامه‌هایی که با هدف جذب مخاطب و توسعه گفتمان عمومی، کتابخانه را به پایگاه اجتماعی تبدیل می‌کند خود جنبه پیشگیرانه، آموزشی و اصلاحی دارد و می‌توان گفت از کارکردهای اجتماعی کتابخانههای عمومی «ارتقاء سواد اجتماعی» است؛ همچنین کتابخانههای عمومی در بحران‌های طبیعی و اجتماعی و کاهش آسیب‌های اجتماعی جامعه نقش مهمی دارند . به‌طور حتم؛ برای تحقق رسالت اجتماعی کتابخانه باید پنج محور «مردم»، «کتابدار»، «مدیران»، «منابع کتابخانه‌ای» و «برنامه و خدمات» را مورد توجه قرار داد.
وی در ادامه با تشریح این عوامل بیان کرد: منظور از مردم، «مخاطبان، خدمت‌گیران در معنای عام و همه مردم» است؛ از هر رنگ و قومیت و مذهب و با هر تفکر و سلیقه‌ای که باشند. واژه «عمومی» در «نهاد کتابخانههای عمومی کشور» نیز دارای همین معناست؛ بنابراین، مردم حتی اگر همه آنان هیچگاه به کتابخانه مراجعه نکنند، مصرف‌کنندگان بالقوّه خدمات کتابخانه‌ای به شمار می آیند؛ «مدیران» نیز باید برای این «همه» برنامه‌ریزی و سیاستگذاری کنند و «کتابداران» به‌عنوان رکن اصلی ارائه خدمات و تعریف برنامه‌ها وارائه منابع کتابخانه‌ای، هم باید آمادگی فکری و مهارت فردی برای ارائه خدمت به «همه گروه‌های سنی و شناختی» را داشته باشند. در این صورت است که کارکرد اجتماعی کتابخانه را تحقق بخشیده‌ایم.
دبیرکل نهاد کتابخانههای عمومی کشور در این نشست خطاب به رئیس‌جمهور و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: به نمایندگی از جامعه ۷۵۰۰ نفری کتابداران و چند میلیونی اعضای کتابخانههای عمومی از رئیس‌جمهور معززمان، وزیر فرهنگ و ارشاداسلامی و دولت محبوب و مردمی در توجه به موضوع فرهنگ مخصوصاً کتاب و کتابخوانی و به‌ویژه کتابخانههای عمومی و کتابداران قدردانی می‌کنم؛ حضور امروز رئیس جمهور در این جلسه مهر تاییدی بر توجه عملی به این مهم است. بعد از سال‌‌ها ما و همکارانمان در سراسر کشور دلگرم حضور مقام عالی دولت در این جلسه شدیم.
رمضانی گفت: درخواست می‌کنم اهتمام دولت به تکمیل پروژه‌های کتابخانههای مرکزی استان‌ها برای ارتقاء شاخص‌های فرهنگی هر منطقه و توسعه کتابخانههای سیار و روستایی برای تحقق شعار عدالت فرهنگی دولت استمرار یابد.
دبیرکل نهاد کتابخانههای عمومی عنوان کرد: کتابخانه‌ها به‌عنوان پایگاه فرهنگی و اجتماعی و از کتابدارانی که بدون هیاهو، برای گسترش، فرهنگ مطالعه و کتاب و کتابخوانی تلاش می‌کنند و هیچ موضوعی مانع خدمت صادقانه آنها نمی‌شود باید مورد توجه ویژه قرار بگیرند.
دبیرکل نهاد کتابخانههای عمومی کشور افزود: کتابداران نیروی نرم‌افزار فکری و محرک شبکه‌ی گسترده کتابخانههای عمومی هستند. آقای رئیس جمهور همکاران من با مشکلات معیشتی و اقتصادی جدی مواجه هستند؛ البته وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی از ابتدای تشکیل دولت پیگیر حل مساله بوده‌اند اما نگاه عدالت‌محور و فرهنگ دوست حضرتعالی و خلق مهربان شما به بنده این جسارت را می‌دهد تا امروز و در این محفل صمیمی این درخواست را با شما مطرح کنم و خواهش کنم با دستور ویژه‌تان مشکلات معیشتی این عزیزان زحمتکش در عرصه فرهنگ را مرتفع فرمایید تا این نهاد همچنان قدرتمند به فعالیت‌های خود به‌عنوان یک پایگاه مردمی و عمومی ادامه دهد.
سی‌اُمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «ما همانیم که می‌خوانیم» از ۲۱ آبان‌ماه آغاز شده و تا ۲۷ آبان‌ماه ۱۴۰۱ ادامه دارد.
نظر شما