به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از ستاد خبری بیست و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، این مراسم با حضور حجت‌الاسلام و‌المسلمین دکتر احمد احمدی، رییس سازمان سمت، حجت‌الاسلام و‌المسلمین دکتر محمد‌جواد ابوالقاسمی، معاون بین‌الملل سازمان سمت و دکتر مسعود فکری، مترجم کتاب‌های عربی شنبه (14 اردیبهشت) در سرای بین‌‌الملل اهل قلم برگزار شد.

حجت الاسلام والمسلمین احمدی در ابتدای این نشست درباره مفهوم و گستره واقعی علوم انسانی گفت: علوم انسانی حتی در اعماق علوم تجربی هم نفوذ دارد و مبانی آن ها را تبیین و در اختیار پردازندگان به آن علوم قرار می‌دهد. به یک معنا، همه علوم به علوم انسانی مبتنی‌اند و همه علوم سرانجام به یک رشته مبانی دیگری (علوم انسانی) برمی‌گردند. 

دکتر احمدی درباره وضعیت کتاب در کشورهای عربی گفت: کشور مصر زمینه بسیار خوبی در علوم انسانی و علوم اسلامی دارد. کتابی که در اروپا و آمریکا چاپ می‌شود، پیش از آن در مصر تالیف شده است اما غربیان زودتر کتاب را از مولف می‌گیرند و چاپ و منتشر می‌کنند. امروزه هشت هزار دانشجوی فارسی‌زبان در مقطع دکتری در این کشور تحصیل می‌کنند و این کشور استاد زبان فارسی را به دیگر کشورها صادر می‌کند.

وی مصر را یک کشور عالم‌خیز معرفی و اظهار کرد: مصر یک کشور عالم‌خیز است و سابقه تشیع را از زمان فاطمی‌ها در قرن سوم و چهارم داشته است و آن‌ها رگه بسیار قوی از تشیع دارند از این رو سلفی‌ها و وهابی‌ها نگران بازگشت عالمان تشیع به این کشورند.

حجت‌الاسلام احمدی ادامه داد: اگر سیاست‌های شوم و دست‌های پلید وهابیت بگذارد، ما می توانیم یک هزار و 700 عنوان کتاب را با شمارگان 33 هزار نسخه به این کشورها به ویژه مصر صادر کنیم. تاکنون هم کتاب‌های مبنایی و ارزشمندی را در حوزه دین و مکتوبات دانشگاهی در قالب پروژه‌های تحقیقاتی نوشته و ترجمه کرده‌ایم که به کشورهای عربی فرستاده شده‌اند. ما هم می‌توانیم آثار فضلای آن‌ها را بگیریم و به فارسی ترجمه کنیم.

رییس سازمان سمت افزود: کشور عراق هم روزگاری سرآمدترین کشور در زمینه تالیف و چاپ کتاب حوزه‌های مختلف علمی و دانشگاهی در قلمروی علوم اسلامی بود که متاسفانه صدام دیگر چیزی برای آنها باقی نگذاشت. بعثی‌ها و وهابی‌ها دست در دست هم نمی‌خواهند آثار اهل بیت (ع) در آن‌جا وجود داشته باشد و الان هم اگر قرار باشد کتابی به آنجا برود، عربستانی‌ها و بعثی‌ها به شدت با آن مخالفت می کنند.

وی در ادامه نفوذ در این کشورها را به دلیل وجود تحجر، کاری سخت دانست و عنوان کرد: با وجود تحجر موجود در این کشورها و سختی نفوذ نباید ناامید شد. آن‌ها هم به کتاب درسی و هم به کتاب‌های مبنایی و ارزشی و دینی نیاز دارند و باید به یک نحوی این پیوند را برقرار کنیم. البته در لبنان وضع تا حدودی متفاوت است. حزب‌الله سخت نیازمند آثاری است که ما در دانشگاه‌های خودمان استفاده می کنیم. گفت‌وگوهای خوبی در این زمینه با مقامات حزب‌الله صورت گرفته است.

حجت‌الاسلام والمسلمین احمدی در پایان یادآور شد: همچنین زمینه‌های بسیار خوبی در کشورهای دیگر هم وجود دارد. ما حتی برای بزرگترین دانشگاه روسیه هم کتاب تالیف کرده‌ایم و فرستاده‌ایم. تاکنون برای کشور روسیه حدود 17 کتاب به زبان روسی از سوی سازمان سمت ترجمه شده است.

همچنین در این مراسم حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدجواد ابوالقاسمی، معاون بین‌الملل سازمان سمت، هدف از برگزاری این نشست را بررسی وضعیت نشر کتاب در حوزه معارف اسلامی در دانشگاه‌های جهان عرب دانست و اظهار کرد: با بررسی اجمالی از دانشگاه‌های حوزه عرب در چند سال گذشته، این نتیجه حاصل شد که برخی کشورها مانند اردن رشد بسیار خوبی در زمینه تالیف، چاپ و نشر کتاب داشته‌اند و در مقابل، بعضی کشورهای دیگر مانند لبنان که در گذشته در زمینه تالیف کتاب بر دیگر کشورها تقدم داشتند، امروزه آن شکوه پیشین را ندارند و به هر دلیلی دچار نوعی عقب‌گرد شده‌اند.

معاون بین‌الملل سازمان سمت افزود: کشورهایی مانند مصر رشد نسبتا خوبی در این زمینه داشته‌اند و عمده کتاب‌های دانشگاهی جهان عرب در زمینه‌های علوم دینی، علم و مباحث روز و مدرنیته از سوی سه کشور اردن، مصر و مغرب تامین می‌شوند.

دکتر ابوالقاسمی وضعیت امروز عراق را در زمینه تالیف و نشر کتاب بسیار نامناسب دانست و بیان کرد: عراق در گذشته وضعیت خوبی داشت و در برخی زمینه‌ها از جمله زبان انگلیسی، از ایران جلوتر بود اما صدام جنگی را با همه دنیا آغاز کرد و پس از آن دانشگاه‌های و مراکز علمی و نشر تا حد زیادی از بین رفت. در این کشور تاریخ اسلامی تقریبا از بین رفته است.

وی در ادامه یادآور شد: در گذشته کوفه و برخی شهرهای دیگر در حوزه شریعت و علوم انسانی بزرگانی مانند محمدتقی حکیم و مرحوم مظفر را داشتند و تاکنون هم کتاب‌های منتشر شده در کوفه به عنوان کتاب مرجع دانشگاهی و حوزوی حتی در حوزه علمیه قم هم مورد استفاده قرار می‌گیرند ولی امروزه وضع به کلی تغییر کرده است و بیشتر کتاب‌هایی که عراقی‌ها در اختیار دارند، از مصر وارد می شود.

حجت‌الاسلام ابوالقاسمی در پایان علت این مساله را نبودن رفاه و امنیت برای اهل قلم در این کشور دانست و افزود: هر جایی که رفاه و امنیت برای اهل قلم وجود داشته باشد، به طور طبیعی نخبگان در آن‌جا جمع می‌شوند و هرگاه نخبگان در جایی جمع شوند، به طور طبیعی علم و فرهنگ در آن‌جا رشد می‌کند و سطح علمی کتاب های تالیفی و مقالات هم بسیار بالا می‌رود.

 در پایان نشست نیز دکتر مسعود فکری، مترجم کتاب های عربی، کتاب‌های دانشگاهی علوم اسلامی درجهان عرب را بر اساس سه جریان بررسی و عنوان کرد: این سه جریان عبارتند از؛ جریان انتقادی، جمع میان سنت و نوگرایی و همچنین جریان درون مذهبی سخت گیرانه.

وی در پایان افزود: نکته پایانی، یک مطلب اساسی است. ما یک گسست تبادل علمی میان جامعه خودمان و جامعه عربی داریم. هم آثاری که باید از آن سو بیاید، دچار رکود است و هم آثار ما به کندی به دیگر کشورها صادر می شود که باید با فکر و برنامه‌ریزی صحیح، طرحی منسجم را برای آن پایه‌گذاری کرد.

نشست نقد و بررسی کتب دانشگاهی علوم اسلامی در جهان عرب در سالن شماره یک بخش بین‌الملل نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تا 21 اردیبهشت در مصلی امام خمینی (ره) برپاست.