به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، براتعلي طبرزدي، معاون پژوهشي موسسه مطالعات و پژوهش‌هاي سياسي، محمدعلي بهمني‌قاجار، نويسنده كتاب و محمود سادات‌بيگي، رييس پژوهشكده سازمان اسناد كتابخانه ملي، سخنرانان اين نشست بودند.
در ابتداي جلسه، سادات‌بيگي به نظر مثبت و ستايشگرانه برخي از پژوهشگران سياسي و تاريخي به دوران پهلوي اول، اشاره كرد و گفت: اين كتاب كه بر پايه اسناد نوشته شده است و نگاه مثبت و ستايشگرانه‌اي به دوران پهلوي ندارد.
وي با برجسته دانستن دخالت‌هاي انگليس در سرنوشت تاريخي و سياسي ايران گفت: در بررسي تاريخ ايران از دوره قاجاريه، هر جا فضاي مبهمي مي‌بينيم كه تشخيص حق و باطل در آن دشوار است، بايد دنبال ردپاي انگليس بگرديم، زيرا سياست انگليس در فضاي ابهام پيش مي‌رود؛ اين موضوع به خوبي در اين كتاب مشهود است.
سادات‌بيگي ادامه داد: كتاب«تماميت ارضي ايران در دوران پهلوي» به مرزهاي ايران در دوره پهلوي مي‌پردازد؛ موضوعي كه از دوره قاجار به بعد هيچ‌گاه از دخالت‌هاي مداوم انگليس رهايي نداشت. سياست اين كشور در دخالت كردن در امور كشورها، با ساير دخالت‌گران تفاوت دارد. اين سياست به خوبي درباره موضوع آب هيرمند و جزاير سه‌گانه مشهود است. انگليس درباره اين جزاير هيچ‌گاه از كشوري جانب‌داري نكرده است، زيرا به هر طريقي مي‌كوشد به ابهام اين موضوع كمك كند تا سياست‌هايش را پيش ببرد.
سپس طبرزدي، معاون پژوهشي موسسه مطالعات و پژوهش‌هاي سياسي، گفت: بسياري از اسناد به كار رفته در اين اثر، به تازگي پيدا شده‌اند و به همين دليل است كه اين كتاب اطلاعاتي را در اختيار ما قرار مي‌دهد كه تاكنون از آن‌ها آگاهي نداشتيم.
وي با اشاره به زيان‌هاي حاصل از حكومت پهلوي در ايران گفت: ايران در دوره پهلوي خسارات زيادي را در حوزه مرزها و سرمايه‌هاي ملي مانند نفت متحمل شد. اين در حالي است كه ايجاد اختناق و سانسور نيز از ديگر زيان‌هاي اين حكومت بود اما هيچ يك اين زيان‌ها، به گراني از ميان بردن فرهنگ ايران نيستند. آزادي به دست ميآيد و سرمايه‌ها به ايران بازمي‌گردند اما ترميم فرهنگ آسيب‌ديده صدها سال طول مي‌كشد.
طبرزدي ادامه داد: وقتي اين كتاب را مطالعه مي‌كنيم، اين سوال برايمان پيش ميآيد كه چرا انگليس به دولت وابسته و دست‌نشانده خودش در ايران اين همه ضرر مي‌رساند. شايد آنان وضعيت امروز ايران و استقلال آن را پيش‌بيني كرده بودند كه اين همه دست به تحقير ما مي‌زدند. به هر حال، فكر آنان بر احساس‌شان غلبه دارد و مدام در پي چاره‌جويي براي تامين منافع‌شان از هر راهي‌اند.
وي سپس درباره فعاليت‌هاي موسسه مطالعات و پژوهش‌هاي سياسي گفت: اين موسسه در سال 1367 بنا گذاشته شد و كتاب «كودتاي نوژه» نخستين اثر پژوهشي آن محسوب مي‌شود. تاكنون حدود شصت كتاب منتشر كرده‌ايم كه برخي از آن‌ها مانند «مجاهدين خلق» جايزه كتاب سال را نيز به دست آورد. فصلنامه، وب‌گاه و مجله الكترونيكي، از ديگر حوزه‌هاي فعاليت اين موسسه محسوب مي‌شوند.
سپس بهمني‌قاجار، نويسنده كتاب، خلاصه‌اي از مهم‌ترين مطالب آن را ذكر كرد و گفت: در بررسي مرزهاي ايران از دوران باستان آغاز كردم. اين موضوع را با دقت بيشتري در دوره قاجار پي‌گرفتم و در نهايت، به جزييات وقايع مرزي ايران در دوره پهلوي اول و دوم پرداختم. در بخش نخست كتاب قصد داشتم آگاهي كلي از مرزهاي ايران را در اختيار مخاطبان قرار دهم. همچنين محدوده تاريخي و فرهنگي ايران در دوره‌هاي مختلف در اين كتاب ارايه شده‌اند.
وي در ادامه سخنانش به انواع عهدنامه‌ها و توافقات مرزي ايران اشاره كرد و گفت: انگليس در تمامي مسايل مرزي ايران با دخالت‌هايش جانب منافع خودش را گرفته است.
بهمني‌قاجار آگاهي از حقوق مرزي ايران را يكي از اصلي‌ترين فوايد مطالعه اين اثر دانست و گفت: ديپلمات‌هاي وزارت امور خارجه كشورمان بايد از اين موارد آگاه باشند. موضوع حكميت «گلد اسميت» در مساله آب هيرمند، از جمله موضوعاتي است اسناد آن براي نخستين بار در اين كتاب منتشر شده‌اند. اين اثر، نماي كاملي از مساله هيرمند را در اختيار مخاطبانش قرار مي‌دهد.
وي درباره نقش انگليس در ايجاد تنش ايران و همسايگان جنوبي‌اش بر سر مالكيت جزاير سه‌گانه گفت: اماراتي‌ها بارها بيان كرده‌اند كه اگر تحريك كشورهاي خارجي در ميان نبود، آنان هيچ ادعايي درباره اين جزاير نداشتند.
بهمني‌قاجار ادامه داد: همواره از محمدعلي فروغي به عنوان فردي اديب و انديشمند ياد كرده‌ايم، در حالي كه فعاليت‌هاي سياسي او همواره به زيان مردم ايران تمام شدند. فروغي هنگامي كه هدايت وزارت امور خارجه ايران را بر عهده داشت، هيچ ايستادگي در برابر انگليس نكرد و همواره شخصي منفعل بود.
وي با اشاره به ستايش برخي از نويسندگان از دوران پهلوي گفت: آنان نگاهي اسطوره‌وار به اين دوران دارند، در حالي كه اسناد و واقعيت‌ها نشان مي‌دهند كه ايران در اين دوران، خسارات زيادي به دليل بي‌كفايتي زمام‌دارانش متحمل شد. ما بايد با گردآوري اسناد و بازتاب واقعيت‌ها، در برابر موج ستايشگر پهلوي برخيزيم و كتاب‌هايي بنويسيم كه واقعيت‌هاي اين دوران را آشكار كنند.
سپس سادات‌بيگي در نقد اين كتاب، به استفاده نكردن نويسنده از «اسناد نخست‌وزيري» و «ايران پليتيكا» اشاره كرد و نويسنده در پاسخ گفت: از وجود اين اسناد ارزشمند آگاه نبودم و حتي اگر اين اسناد را در اختيار داشتم، استفاده از آن‌ها در اين كتاب، بر مدت نگارش و انتشار آن مي‌افزود و كار را بسيار دشوار مي‌كرد.
دوشنبه ۱۹ دی ۱۳۹۰ - ۱۴:۴۳
نظر شما