سه‌شنبه ۱۹ بهمن ۱۳۸۹ - ۱۳:۰۲
«دیوان بهاء‌الدین ساوجی» تصحیح شد

علی‌رضا شعبانلو، پژوهش‌گر و مصحح، به تازگی کار تصحیح دیوان «بهاء‌الدین ساوجی» را براساس تنها نسخه خطی موجود از آن به پایان رسانده است و نگارش مقدمه این اثر را در دست دارد. وی بر تاثیرپذیری این شاعر از انوری و تاثیرگذاری‌اش بر خواجوی کرمانی و سلمان ساوجی تاکید کرد.

شعبانلو در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: اثری که به تازگی تصحیح آن را به پاپان رسانده‌ام و در حال حاضر سرگرم نگارش مقدمه آن‌ هستم «دیوان بهاء‌الدین ساوجی» است. از این شاعر کمتر می‌توان نام و نشانی در تاریخ ادبیات فارسی، تذکره‌ها و جنگ‌های شعر یافت.

وی ادامه داد: ساوجی حدود 20 سال از حافظ بزرگ‌تر بوده است. وی در اواخر قرن هفتم متولد شده و میانه‌های قرن هشتم درگذشته است. زادگاه او ساوه است و در قصایدش سه بار از این شهر نام برده و به هجرتش از ساوه به سوی کرمان اشاره کرده است.

«تاریخ گزیده» قدیمی‌ترین اثری است كه نام این شاعر در آن آمده است. «بها» و «بهای ساوجی» تخلص‌های هستند که این شاعر برای خود در اشعارش به‌کار گرفته است.

شعبانلو درباره قالب شعری ساوجی و ویژگی اشعارش اظهار داشت: تمامی اشعار دیوان او در قالب قصیده سروده شده‌اند. البته یک مثنوی، دو قطعه و یک قصیده مصنوع نیز از این شاعر برجای مانده است. قصیده‌های او در مدح تاج‌الدین علی عراقی، وزیر امیر مبارزالدین در کرمان، بم و سیرجان است.

وی به تعداد ابیات دیوان او اشاره و تشریح کرد: دیوان این شاعر دربرگیرنده 2397 بیت است و 42 قصیده، یک قصیده مصنوع، دو قطعه و یک مثنوی بلند را شامل می‌شود. او بیشتر از شاعرانی چون عنصری، فرخی، انوری، مجیر بیلقانی، ظهیر فاریابی، امیر معزی، خاقانی و اثیر‌الدین اخسیكتی در اشعار خود نام برده، به شعر آن‌ها نظر داشته و از آن‌ها تاثیر پذیرفته است.

این مصحح ادامه داد: در این میان شیوه شاعری انوری بیش از دیگران توجه بها را به خود جلب کرده و بیشترین اثرپذیری بها از انوری در حوزه زبان و بهره‌گیری از برخی مفردات شعری اوست. همچنین در میان اشعار سلمان ساوجی و خواجوی کرمانی ابیاتی یافت می‌شود که باتوجه به شواهد موجود می‌توان گفت این دو از بها اثر پذیرفته‌اند.

وی از تنها نسخه موجود از این دیوان در کتابخانه مدرسه سپهسالار یاد کرد و توضیح داد: در میان معاصران احمد سهیلی خوانساری نخستین فردی است كه در مقدمه «دیوان خواجو» ضمن معرفی تاج‌الدین احمد بن محمد بن علی عراقی، ممدوح خواجو، از بهاءالدین نیز به عنوان مداح تاج‌الدین سخن گفته و به تنها نسخه ‌موجود از دیوان اشعار او به شماره 304 در كتابخانه مدرسه سپهسالار اشاره كرده است.

شعبانلو افزود: البته تا آنجا که من اطلاع دارم در برگ 159 جنگ خطی شماره 6323 كتابخانه ملک كه پس از قرن یازدهم تدوین شده، از بها با عنوان بهاءالدوله ساوجی یاد شده و چهار بیت از او در آن ثبت شده است.

وی در مقدمه کتاب توضیحاتی درباره ساوجی، تاریخ تولد و وفات او، دیوانش و شاعرانی که ساوجی از آن‌ها اثر پذیرفته و یا بر آن‌ها اثر گذاشته است ارائه می‌کند. همچنین پیش‌تر مقاله‌ای درباره این شاعر و دیوان او نوشته که در نشریه انجمن ترویج زبان وادب فارسی به چاپ رسیده است.

شعبانلو در مقاله خود بر این نکته تاکید کرده است که برای آگاهی بیشتر از احوال بهاء‌الدین باید از سرگذشت تاج‌الدین آگاه شد که متاسفانه آگاهی ما درباره تاج‌الدین نیز بسیار محدود است.

از سوی دیگر در این مقاله آورده است: «براساس کمال پختگی اشعار و آگاهی‌های بسیار بهاء‌الدین در علوم مختلف چون علوم دینی، عربی، ادبی و نجومی و برخی شواهد دیگر، می‌توان گفت که وی در سال 730 هـجری قمری زمان پرداختن «تاریخ گزیده»، دوران پیری و پختگی خود را می‌گذرانده و احتمالا بیش از 60 و حدود 70 سال داشته است. بنابراین اگر حدس ما نزدیک به واقعیت باشد باید او در میان سال‌های 660 هـ.ق. تا 670 هـ.ق. متولد شده باشد.»

علیرضا شعبانلو، پژوهش‌گر و مصحح است و تصحیح او از دیوان اشعار «شهاب‌الدین عمعق بخارایی» در سیزدهمین دوره جایزه «کتاب فصل» شایسته تقدیر شناخته شد.

وی تصحیح دیوان «بهاء‌الدین ساوجی» را به عنوان یک طرح تحقیقاتی برای دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه انجام داده است. البته هنوز ناشر این اثر مشخص نیست.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

پربازدیدترین

اخبار مرتبط

تازه‌ها

پربازدیدها