توجه به کیفیت ظاهری و محتوا از ملاک‌های هیات انتخاب و خرید کتاب است

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست «برنامه‌های هیأت خرید کتاب کودک و نوجوان» از سري همایش‌های بحران و برون رفت؛ چالش‌های امروز کتاب کودک و نوجوان عصر روز گذشته (سه‌شنبه ۱۲ اسفند) با حضور مهرزاد دانش، مدیرکل دفتر امور چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و علی کاشفی خوانساری، مسئول کارگروه کودک و نوجوان برگزار شد.

خرید کتاب با هدف تجهیز و تقویت کتابخانه‌های عمومی
در ابتدای این نشست مهرزاد دانش مديركل دفتر امور چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارساد اسلامي با اشاره به روند فعالیت هیان انتخاب و خرید کتاب گفت: بیش از دو دهه است که انتخاب و خرید کتاب در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌شود و در این زمینه آیین‌نامه‌ نحوه پرداخت یارانه در حوزه نشر و مطبوعات در سال ۱۳۸۸ توسط دولت تنظیم شد که یکی از بندهای آن هیات انتخاب و خرید کتاب وجهه قانونی دارد و ما را مکلف می‌کند که بر مبنای یکسری انتخاب‌ها از ناشران کتاب خریداری کنیم.

وی افزود‌: در بند ۳ این آیین‌نامه آمده است که خرید و انتخاب کتاب به منظور تقویت کتابخانه‌های کشور، ارتقای فرهنگ عمومی و گسترش فرهنگ کتابخوانی با رویکرد افزایشی دسترسی مخاطبان با سلایق مختلف به کتاب بخصوص جوانان بر اساس دستورالعملی که توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تدوین می‌شود.

دانش همچنین به تنظیم آیین‌نامه‌ای توسط معاونت فرهنگی اشاره کرد و ادامه داد:‌ تا قبل از سال ۱۳۹۴ این هیات اعضای محدودی شامل پنج تا شش عضو داشت اما از بهمن ۱۳۹۴ آیین‌نامه هیات تغییر کرد و چهار کارگروه علوم انسانی، دین، ادب و هنر و کودک و نوجوان پیش‌بینی شد که در این مجموعه مشغول فعالیت شوند تا همه کتاب‌ها در همه موضوعات توسط همه انتخاب نشود بلکه کارگروه‌های تخصصی در این حوزه نظر بدهند.

وی با بیان اینکه کارگروه کودک و نوجوان از سال ۱۳۹۵ فعالیت می‌کند، توضیح داد:‌ کارگروه کودک ونوجوان یکی از منظم‌ترین و دقیق‌ترین کارگروه‌ها است که جعفر ابراهیمی (شاهد)، مریم جلالی، سید علی محمد رفیعی، سمائه شریفی، هدیه شریفی و علی گلشن در آن عضویت دارند و آثاری در حوزه‌های پژوهش، شعر، داستان، تصویرگری، سرگرمی و تفنن حوزه کودک را انتخاب می‌کند و البته در این کارگروه کتاب‌های آموزشی و یکبار مصرف مثل رنگ‌آمیزی و سرگرمی و جدول انتخاب نمی‌شوند.

دانش در ادامه صحبت‌های خود با بیان اینکه تا سال ۹۲ همه ناشران دو نسخه کتاب در اختیار اداره کتاب و هیات انتخاب خرید قرار می‌دادند، گفت: علی جنتی وزیر وقت در آن زمان این روال را منسوخ کرد و روال جدید را بر مبنای تمایل ناشر قرار داد و اکنون ناشران باید خودشان به هیات انتخاب و خرید کتاب یک نسخه از آثار خود را تحویل دهند تا بررسی شود.

به گفته وی، در این زمینه طبق قوانین و آیین‌نامه فقط کتاب‌های چاپ اول را پذیرش داریم همچنین باید طی دو سال اخیر منتشر شده باشد و در این زمینه فهرست کتاب‌های خریداری شده و مصوبات ما در سایت معاونت فرهنگی همچنین دفتر امور چاپ و نشر و برخی از رسانه‌ها منتشر می شود.

عضویت افراد حقوقی به جای افراد حقیقی در کارگروه
در ادامه نشست «برنامه‌های هیأت خرید کتاب کودک و نوجوان» علی کاشفی خوانساری، مسئول کارگروه کودک و نوجوان با ارایه گزارشی از روند فعالیت کارگروه کودک و نوجوان گفت: از سال ۱۳۹۴ برای هر بخش کارگروهی تعریف شد و تلاش شده است مجموعه‌ای از دست‌اندرکاران و فعالان بخش‌های مختلف نشر کودک و نوجوان در این کارگروه حضور داشته باشند تا یک سلیقه واحد تصمیم‌گیری نکند و تنوعی از تیم‌های مختلف در این کارگروه حضور دارند.

وی ادامه داد: زمانی که یک هیات انتخاب وجود داشت یک ناشر هم حضور داشت اما بعد گفتند ناشری که حضور دارند نباید از کتاب‌هایش خریداری شود و بعد از آن هیچ ناشری قبول نکرد که بیاید اما اینکه کارشناس نشر به صورت موردی و ادواری باشد خوب است و پیشنهاد حضور نماینده‌ای از انجمن ناشران کودک و نوجوان در کارگروه نیز مطرح شده است.

کاشفی در این زمینه توضیح داد: برای عضویت نویسنده، مترجم، ویراستار و تصویرگر نیز چنین نکته‌ای مطرح است و راه‌حلی در این زمینه اتخاذ شده تا تعداد اعضا از پنج به هفت نفر برسد و هر کسی کتابی در جلسه داشته باشد در آن جلسه دعوت نمی‌شود.

در ادامه این بحث دانش درباره امکان حضور نماینده انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان در هیات خرید کتاب نیز گفت: طبق آیین‌نامه اعضای کارشناس هیات و انتخاب خرید کتاب باید توسط مسوول هیات به معاونت امور فرهنگی پیشنهاد شود و معاون نیز بر اساس افرادی پیشنهادی حکم صادر می‌کند. در این زمینه می‌توانیم با انجمن‌های مرتبط تعامل داشته باشیم و بعد از منقضی شدن حکم کارشناسان در اوایل بهار به جای انتخاب اشخاص حقیقی انتخاب‌ها به شکل حقوقی باشد و از انجمن‌های مرتبط با این حوزه افراد و نمایندگانی به مجموعه اضافه شود.

خرید تالیفی تا ۷۰۰ نسخه و کتاب‌های ترجمه تا ۳۰۰ نسخه
علی کاشفی خوانساری همچنین درباره روند انجام انتخاب‌ کتاب‌ها تاکید کرد:‌ الان شش سال است کتابی که به هیات خرید کتاب تحویل داده نشود بررسی نمی‌شود و برخی گله‌ها که چرا کتاب‌های ما خریداری نشده است این جواب را دارد که اول کتاب باید به هیات تحویل بدهید و بارها در این زمینه اطلاعرسانی شده است و هنگام تحویل کتاب باید گروه سنی نیز حتما توضیح داده شود تا کتاب‌های کودک و نوجوان به درستی به کارگروه ارسال شود.

وی ادامه داد: ‌نکته‌ای که در تمایل ناشر برای خرید کتاب نقش داشته این است که میزان درصد تخفیف وزارت ارشاد مقبول آن‌ها نبوده و نخواسته‌اند که کتاب بدهند همچنین در برخی مواقع بعد از اینکه مصوب می‌شد کتابی‌ خریداری ‌شود ناشر از این موضوع مطلع نمی‌شد و ناشران زمانی متوجه می‌شدند که بودجه هیات به پایان رسیده بود اما الان که ناشران متقاضی هستند این اتفاق خیلی کمتر شده است و ناشران پیگیر این موضوع هستند.

کاشفی خوانساری درباره خرید کتاب‌های تالیفی و ترجمه‌ای در هیات انتخاب و خرید کتاب نیز توضیح داد: با توجه به بودجه و شرایط سقف خرید کتاب‌ها متفاوت است و چون تقاضای کتاب‌های کودک و نوجوان در کتابخانه‌ها زیاد است و به همین دلیل میزان خرید کتاب‌های این بخش بیشتر از سایر حوزه‌ها است به عنوان مثال برای یکسری کتاب‌های تالیفی حداکثر تا ۷۰۰ نسخه و آثار ترجمه تا ۳۰۰ نسخه خریداری می‌شود.

وی با بیان اینکه درصد خرید کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان نسبت به سایر حوزه‌ها بیشتر بوده است، گفت: ما تلاش داریم حداقل حذف را داشته باشیم و اگر در کتابی ارزش و نکته مثبتی وجود دارد خریداری شود و نسبت آثار تالیفی و ترجمه شده در هر جلسه متغیر است و به ناشران بستگی دارد که بیشتر کتاب‌هایشان در کدام حوزه باشد.

کاشفی خوانساری همچنین درباره اینکه کتاب‌ها بر اساس یکسری ملاک‌ها انتخاب می‌شوند، توضیح داد:‌ امکان خواندن، نقد و بررسی و تحلیل هیچ کتابی در کارگروه وجود ندارد در عین حال تلاش داریم هیچ سلیقه‌ای اعمال نشود و کتابی که مجوز چاپ دارد برای ما ملاک است و در این میان همه سلیقه‌ها را پوشش می‌دهیم.

به گفته وی، برای این موضوع کارشناس تصویرگری درباره کیفیت تصویرها یا ویراستاری کتاب توسط یک ویراستار و کارشناس بررسی می‌شود همچنین شناسنامه کتاب را چک می‌کنیم و هرچه کتاب حرفه‌ای‌تر باشد در انتخاب و خرید آن موثر است.

کاشفی خوانساری درباره این موضوع و اهمیت حضور افراد حرفه‌ای در تولید یک کتاب افزود: ‌اهمیت به حضور نویسنده معتبر، ویراستار و تصویرگر، مدیر هنری داشتن و انتشار کتاب زیرنظر شورای سردبیری نشان‌دهنده ماهیت حرفه‌ای بودن یک کتاب و نشر است، علاوه بر آن دریافت جایزه از جشنواره‌های مختلف یا نمونه نقد کتاب در پشت جلد همچنی خرید کپی‌رایت کتاب‌های ترجمه شده امتیاز‌های ویژه‌ای است که در هیات به آن توجه می‌شود.

در پایان نیز دانش درباره تعداد خرید کتاب‌های کودک و نوجوان در سال جاری گفت: ‌تا الان کل کتاب‌های کودکی که در سال ۱۳۹۹ به دبیرخانه هیات رسیده ۱۸۴۰ عنوان بوده است، همچنین از ابتدای سال تا امروز بوده تاکنون ۱۱ جلسه تشکیل و در هر جلسه حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ عنوان کتاب بررسی شده است.