به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، آیین اختتامیه و معرفی برگزیدگان سی‌‌و‌هشتمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و بیست‌وهشتمین دوره جایزه جهانی کتاب سال، شنبه دوم اسفند‌ماه با حضور حسن روحانی، رئیس جمهوری کشور؛ سید‌عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ محسن جوادی، معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ ایوب دهقان‌کار، مدیر‌عامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران و جمعی از مدیران فرهنگی در مجموعه فرهنگی سعدآباد برگزار شد.

سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این آیین، این رویداد فرهنگی را کارنامه کتاب و نشر ایران خواند و گفت: در سال 92 حدود 66 هزار عنوان کتاب در سال داشتیم و در سال گذشته حدود 105 هزار عنوان که 56 هزار عنوان چاپ اول بودند. روند رو‌به‌رشدی را از سال 92 تا 98 شاهد بودیم، در مسیر رشد کمی رشد کیفی قابل توجه بود؛ به‌خصوص در برخی از حوزه‌ها که رشد کمی و کیفی روندی پابه‌پا داشته‌است.

به گفته او جریان رشد علمی و فرهنگ مطلوب کشور رشد پایاپایی داشته‌است. صالحی ادامه داد: داد و ستدی بین رشد جریان علمی و فرهنگی کشور وجود داشت که کاملا محسوس است. البته تاثیر همه‌گیری بیماری کووید19 به فضای علمی و فرهنگی و از جمله فرهنگ مکتوب گذاشته‌است؛ به‌طوری‌که شاهد تعطیلی برخی از رویدادها مانند نمایشگاه کتاب تهران و نمایشگاه استانی بودیم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره تاثیر همه‌گیری بیماری کووید19 در تولید کتاب بیان کرد: از نظر کمی کاهش محسوس 10 درصدی را داریم، البته برای چاپ اول فضای بهمن 99 و بهمن 98 تغییر زیادی نداشته‌است. تاثیرات همه‌گیری بیماری کووید19 در فضای کلی خدمات کشور از جمله فرهنگ مکتوب کاملا دیده‌شد؛ اما مسیرهایی طی شده تا خسارت‌ها را تا حدودی کاهش دهیم و از فضای موجود به عنوان زمینه فرصت استفاده کرد.

صالحی با اشاره به توسعه بازار کتاب‌های الکترونیک در دوره کرونا گفت: ماه‌های ابتدایی سال در معاونت فرهنگی پویش کتابخوانی به وجود آمد که بیش از 230 هزار کتاب الکترونیکی در آن ایام به فروش رفت. جریان کتاب الکترونیک جریان پویا و روبه‌رشدی است.

او درباره طرح‌های فصلی که توسط موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار می‌شود، بیان کرد: امسال در فضای مجازی سه فصلنامه کتاب‌فروشی‌ها، حدود یک‌ونیم‌میلیون کتاب به فروش رفت که 50 میلیارد تومان فروش ریالی داشت.

فرصت نمایشگاه مجازی کتاب فراهم شده‌است
صالحی در ارزیابی نمایشگاه مجازی کتاب تهران، با اشاره به اینکه در این فضا فروش خوبی انجام شده‌است، بیان کرد: این رویداد با همکاری اصناف این حوزه از یکم تا دهم بهمن برگزار شد. شاهد بودیم 100 هزار عنوان کتاب داخلی در این نمایشگاه عرضه شد و 1722 ناشر حضور داشتند. یک و نیم میلیون عنوان کتاب فروش رفت که حدود 64 میلیارد تومان فروش ریالی به همراه داشت. 850 هزار مرسله پستی به مجموعه کشور ارسال شد. 97 درصد این مرسوله‌ها به دست خریداران رسیده‌است.

او درباره تسهیلات در نظر گرفته‌شده برای این نمایشگاه توضیح داد: مخاطبان نمایشگاه می‌توانستند از تخفیف 20 درصدی استفاده بکنند. ارسال رایگان و 50 گیگ اینترنت رایگان، ناشران هم از 25 تا 100 درصد مورد تخفیف پستی قرار گرفتند.

وزیر فرهنگ و ارشاد با اشاره به اینکه فضای مجازی و دولت الکترونیک می‌تواند فرصت ملی باشد، گفت: نباید فرصت‌های فضای مجازی را نادیده گرفت. این مساله کاملا در نمایشگاه مجازی کتاب آشکار بود. این روند در حوزه فرهنگ هم مانند اقتصاد می‌تواند تاثیر خود را داشته‌باشد.

صالحی با برشمردن برخی ویژگی‌های مثبت نمایشگاه مجازی کتاب بیان کرد: نمایشگاه فیزیکی محدود به ساعت خاص بود؛ درحالی که نمایشگاه مجازی 24 ساعته بود و 30 درصد خریدها از 9 شب تا 6 صبح اتفاق افتاد. همیشه در نمایشگاه فیزیکی مشکل فضا و مکان داشتیم؛ اما امسال در نمایشگاه مجازی کتاب تعداد ناشر دو برابر نمایشگاه فیزیکی بود.

او با اشاره به کاهش هزینه‌های بالاسری افزود: گستره مخاطب و محموله‌های پستی افزایش یافت. حدود 18 هزار مرسوله پستی به روستاها داشتیم. یکی از ناشران مورد خود را اینطور گزارش داد که 75 درصد مراجعان غیرتهرانی و از این تعداد 60 درصد مرکز استان و 40 درصد غیر مرکز استان بودند. در نمایشگاه مجازی 35 درصد زنان مراجعه کردند؛ درحالی که در نمایشگاه فیزیکی 12 زنان مراجعه می‌کردند.

وی ادامه داد: این نمایشگاه فرصت‌هایی برای دسترسی برابر برای نشر و کتاب فراهم کرد. نخستین تجربه را برای برگزاری مجازی و فروش داشتیم. این نمایشگاه نواقصی داشت که باید رفع شود. در دروان پساکرونا نمایشگاه فیزیکی برگزار خواهدشد اما امکان جدید برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب برای فعالان حوزه نشر فراهم شده‌است.

12 عنوان کتاب برگزیده و 59 عنوان کتاب شایسته تقدیر شدند
در ادامه این نشست، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، دبیر علمی جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران با اعلام اینکه در سه سال اخیر ارزیابی و بررسی آثار کتاب‌ها بر اساس فراخوان به‌دست آمده‌است، گفت: این روش را هرگز نهایی و بررسی‌ها را رها نکردیم. به انبوهی از عالمان و فاضلان در سال‌های گذشته -38سال- پیام دادیم که کتاب‌هایی که مناسب چرخه ارزیابی است، معرفی کنند. از این راه به کتاب‌هایی دست یافتیم که فرستاده نمی‌شد. 

به گفته او بعد از پس از غربال ابتدایی آثار در گروه‌های 74 گانه بررسی ابتدایی و در مرحله بعدی هر کتاب توسط سه مسئول بررسی می‌شد. مهدوی‌راد ادامه داد: اگر میانگین امتیازات بین 90 تا 100 بود کتاب برگزیده و امتیاز میان 80 تا 90 شایسته تقدیر شناخته شدند. امسال 49 هزار و 741 عنوان در غربال ابتدایی مورد بررسی قرار گرفت. در گروه‌ها 37 هزار 712 عنوان کتاب بررسی شد. کتاب‌های مرحله اول  9480 و کتاب‌های راه یافته به مرحله دوم 247 عنوان و آثار برگزیده 12 عنوان و کتاب‌های شایسته تقدیر 59 عنوان بودند. 

او درباره بخش بین‌المللی از طرف احمدعلی حیدری، دبیرعلمی جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، اعلام کرد: 1800 عنوان پژوهش درحوزه ایرانی اسلامی مورد بررسی قرار گرفت و 20 عنوان به مرحله نهایی رسیده‌است. اینجا شایسته تقدیر وجود ندارد و پنج عنوان کتاب برگزیده از کشورهای آمریکا، آفریقای جنوبی، روسیه چین و فرانسه است. چهره برجسته این بخش خانمی با نام پدر کریستوفر است که کتابی درباره حضرت فاطمه و حضرت زینب سلام الله علیهما دارند. همچنین کتابی در حال نشر درباره امام حسین (ع) دارند که همه از آن تقدیر کردند. 

او در بررسی هشت سال فعالیت این جایزه بیان کرد: 87 هزار و 305 عنوان را در هشت سال گذشته مورد بررسی قراردادیم. در این مجموعه 83 عنوان برگزیده و 327 عنوان شایسته تقدیر و 410 عنوان اثر منتخب در این سال‌ها داشتیم. 

به گفته مهدوی‌راد این سال‌ها با فراز و فرودهایی همراه بود، او افزود: آیین‌نامه و کاربرگ‌ها را تغییر دادیم. این تغییر بسیار موثر بود تا اگر کتابی از راه فراخوان مورد بررسی قرار نگرفت، یک سال مجال بررسی باشد.