نخست زادروز آقابزرگ تهرانی کتابشناس و صاحب «الذریعه» (18 فروردین)؛
دوم زادروز ابوریحان بیرونی، ریاضیدان و تاریخ نگار (14 شهریور)؛
سوم زادروز استاد ایرج افشار (16 مهر) ایرانشناس و پدر کتابشناسی نوین ایران
اما در نهایت شورای فرهنگ عمومی کشور، روز 19 اردیبهشت، زادروز شیخ کلینی را به عنوان «روز اسناد ملی و میراث مکتوب» در تقویم به تصویب رساند. در نامه منصور واعظی، دبیرکل وقت شورای فرهنگ عمومی به اکبر ایرانی، مدیرعامل این مرکز، آمده است: «بازگشت به نامه شماره 75215 مورخ 16/1/90 درخصوص پیشنهاد نامگذاری «روز میراث مکتوب» به اطلاع می‌رساند، پیشنهاد مذکور پس از تائید در کمیسیون نام گذاری روزهای خاص، درجلسه 552 و 553 مورخ 21/4/90 و 4/5/90 شورای فرهنگ عمومی با عنوان «روز اسناد ملی و میراث مکتوب» برای درج در ضمیمه تقویم به تصویب رسید...»
سازمان اسناد و کتابخانه ملی در نامه‌ای از رسانه ملی درخواست کرده که به مناسبت این رویداد فرهنگی-تاریخی و در پنجاهمین سالگرد آرشیو ملی ایران با کتابخانه ملی همکاری کند و در این نامه هفدهم اردیبهشت‌ماه را «روز اسناد ملی» عنوان کرده است! همچنین یادآور شده که رسانه ملی نقش بسزایی در اطلاع‌رسانی، معرفی و شناساندن موضوعات مختلف و فرهنگ‌سازی و تثبیت مسایل در جامعه دارد. اگر از رسانه ملی روز اسناد ملی از 19 اردیبهشت به 17 اردیبهشت عنوان شود زحمات سال‌ها پژوهشگران و مسئولان میراث مکتوب که در این زمینه فعالیت کردند از بین می‌رود.
البته به نظر می‌رسد اطلاعات آشفته درباره روز اسناد ملی در اینترنت شاید به این مساله دامن زده است. در برخی از رسانه‌ها نیز 17 اردیبهشت را روز اسناد ملی نامیده‌اند. به عنوان نمونه می‌توان به این نوشته اشاره کرد که «17 ارديبهشت ماه روز اسناد ملی است: روزی که قرار است در آن اهميت حفظ اسناد به مردم و مسئولان يادآوری شود. اينکه در فلان روز در فلان سال ايران و عثماني صلح کردند، زمين‌های قلهک در فلان تاريخ فروخته شد يا جد بزرگ خانواده احمدي کيست همه و همه در اسناد معنا پيدا مي‌کند.» گزارش را اینجا خوانید.
در یکی از خبرگزاری‌‌ها نیز 17 اردیبهشت را روز اسناد ملی دانسته و این چنین بیان کرده است: «در دوران قاجار به خصوص از زمان فتحعلی شاه، اسناد به صورت آرشیو اداره بیوتات در دربار، نگهداری و در زمان ناصرالدین شاه، اسناد سیاسی در وزارت امور خارجه و اسناد مالی در دفتر میرزا یوسف خان مستوفی الممالک گردآوری می‌شد. وزارت خارجه ایران در سال ۱۲۷۸ توانست با پیروی از روش بایگانی کشورهای اروپایی، بایگانی خود را با رعایت اصول صحیح حفظ و نگهداری اسناد انسجام بخشد. در سال ۱۳۴۵، لایحه تاسیس سازمان اسناد ملی ایران ارائه شد، در روز هفدهم اردیبهشت ماه، سال ۱۳۴۹، مجلس شورای ملی، قانون تاسیس این سازمان را تصویب کرد.»
همچنین در یکی از روزنامه‌ها نیز به 17 اردیبهشت اشاره کرده و روز اسناد ملی نامگذاری کرده است.«17 اردیبهشت به‌عنوان روز اسناد ملی در ایران نامگذاری می‌شود. سابقه نگهداری از اسناد در ایران به دوران هخامنشیان می‌رسد. در دوره قاجاریه از زمان فتحعلی‌شاه، اسناد و مکاتبات و متن فرمان‌ها در دربار نگهداری می‌شد و آرشیو جزو اداره بیوتات به‌شمار می‌رفت.»
و پیشینه این روز را چنین بیان کرده است: «از زمان ناصرالدین‌شاه، علاوه بر بخش نگهداری اسناد دربار، اسناد سیاسی در وزارت امورخارجه و اسناد مالی در دستگاه میرزا یوسف‌خان مستوفی‌الممالک گردآوری می‌شد، اما روش صحیحی برای نگهداری اسناد و نوشته‌ها وجود نداشت. سرانجام در سال ۱۲۷۸ خورشیدی وزارت‌خارجه به پیروی از روش بایگانی کشورهای اروپایی، بایگانی خود را مرتب کرد. پس از انقلاب مشروطه و طی سال‌های ۱۲۸۰ تا ۱۳۰۹ خورشیدی اقدام‌هایی برای به‌کاربردن روش‌های نوین بایگانی با استفاده از دانش و تجارت هیات‌های فرانسوی و بلژیکی انجام گرفت. سرانجام در اردیبهشت ۱۳۰۹ تاسیس مرکزی برای حفظ اسناد دولتی در جلسه هیات‌وزیران به تصویب رسید و سرانجام در سال ۱۳۴۵ لایحه تاسیس «سازمان اسناد ملی ایران» به هیات‌دولت ارائه شد. در جلسه هفدهم اردیبهشت ماه ۱۳۴۹ مجلس شورای‌ملی قانون تاسیس سازمان اسناد ملی ایران را به تصویب رساند و برای اجرا به دولت ابلاغ کرد.»
حال آنکه در سالنمای رسمی ایران در سال 1398 روز بزرگداشت شیخ کلینی (19 اردیبهشت) را روز اسناد ملی و میراث مکتوب عنوان کرده است و در شورای فرهنگ عمومی کشور در سال 1399 نیز 19 اردیبهشت روز بزرگداشت شیخ کلینی آمده است! چرا چنین روزی که میان تاریخ‌پژوهان و پژوهشگران اسناد از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، یک روز که همان بزرگداشت شیخ کلینی (تصویب شورای فرهنگ عمومی کشور) است انتخاب نشده و هر رسانه بنا به سلیقه خود اطلاعات آشفته‌ای را ارائه داده است.
همان‌طور که می‌دانیم اسناد ملی ایران اهمیت بسیار بالایی دارند و می‌توان در برخی از اسناد نقاط مبهم و زوایای دیده نشده تاریخ ایران را روشن کرد بنابراین لازم است تا موسسه‌های مرتبط مانند سازمان اسناد و كتابخانه ملی، كتابخانه و موزه ملك، كتابخانه و مركز اسناد مجلس شورای اسلامی به سهم خود بکوشند تا 19 اردیبهشت به عنوان روز ملی اسناد بیشتر مطرح شود.
نظر شما