مصطفی سلیمانی، روانشناس، نویسنده، مدرس دانشگاه و کارگاه‌های خانواده با اشاره به قرنطینه خانگی و تشدید خشونت خانوادگی ضمن آسیب‌شناسی این موضوع و ارائه راهکارهای حل مساله، مطالعه کتاب‌هایی که اختلاف سلیقه زوجین را آموزش دهد در کاهش خشونت خانوادگی موثر دانست.
در گفت‌وگو با روانشناس و مدرس کارگاه‌های خانواده مطرح شد؛
مطالعه کتاب در کاهش خشونت خانوادگی موثر است
مشاجرات و اختلافات زناشویی، بروز تنش و اختلاف بین زوج‌ها، و حتی والدین با فرزندان از جمله آسیب‌های این خانه‌نشینی اجباری است. آمارها هم این مقدمه کوتاه را تایید می‌کند. طبق گزارش مدیر کل مشاوره و امور روانشناختی بهزیستی کشور، اختلافات خانوادگی در دوران قرنطینه، سه برابر شده است. گفت‌وگو با مصطفی سلیمانی، روانشناس، نویسنده، مدرس دانشگاه و کارگاه‌های خانواده را با همین اظهار نظر مدیر کل مشاوره و امور روانشناختی بهزیستی کشور آغاز کردم.
طبق گزارش مدیر کل مشاوره و امور روانشناختی بهزیستی کشور، اختلافات خانوادگی در دوران قرنطینه سه برابر شده است؛ علت بروز این اتفاق چیست؟
این آمار با توجه به سه برابر شدن تعداد تماس‌های خانواده‌ها با تلفن صدای مشاورِ سازمان بهزیستی ارائه شده است. طبق گفته‌ها، در روزهای اخیر، روزانه حدود چهار هزار تماس با این سازمان برقرار می‌شود. البته که این آمار، به هیچ عنوان مشخص‌کننده تعداد دقیق اختلافات خانوادگی رخ داده در این چند وقت نیست. بسیاری از افرادِ آسیبدیده قادر به برقراری ارتباط با این مراکز نیستند و از طرفی، بسیاری از افراد، حتی از وجود چنین مراکزی آگاهی نیز ندارند. اما در خصوص توضیحِ علت افزایش اختلافات زناشویی در دوران قرنطینه، می‌توان این‌طور گفت که افزایش ساعات تماس زوج‌ها با هم و به طور دقیق‌تر، بیشتر شدن دامنه تعاملات زن و مرد با هم، عامل اصلی شکل‌گیریِ این درگیری‌ها و مشاجرات است.
آیا می‌شود این‌طور بگوییم که بروز تنش و اختلاف بین زوج‌ها، در این شرایط یک امر اجتنابناپذیر است؟
از آنجایی که اختلاف و تنش بین خانواده‌ها، در بیشتر کشورهایی که قرنطینه در آن‌ها اجرا شده به وجود آمده است، می‌توان گفت که بروز اختلاف در قرنطینه، امری رایج است؛ اما اینکه بیان شود که بروز اختلاف در این دوران امری اجتنابناپذیر است، به نظرم عبارت درستی نیست. درست است که روزهای خانه‌نشینی و قرنطینه اجباری، به دلیلِ کاهش فضای زندگی افراد، برای بسیاری از خانواده‌ها، چالش‌ها و دشواری‌های ویژه خودش را داشته است، اما به طور حتم، راهکارهایی وجود دارد که با بهره‌گیری از آن‌ها می‌توان با درایت، از تبدیل شدن این چالش‌ها به جر و بحث یا قهر و خشونت جلوگیری کرد.
بسیاری از افراد به خصوص زنان و کودکان در همین خانه‌نشینیِ اجباری در معرض خشونت خانوادگی قرار می‌گیرند. درباره این افراد، شکل خشونت‌ها و عوامل آن صحبت کنید.
با اینکه در شرایط کنونی، خطرِ خشونتِ خانگی، تنها محدود به خانواده‌هایی نیست که خشونت را از پیش تجربه کرده‌اند؛ اما خانه‌نشینیِ اعضای خانواده، برای خانواده‌هایی که از قبل به روابط خشونت‌آمیز دچار بوده‌اند، به دلیلِ زندگیِ بیست و چهار ساعته با فردِ آزارگر، به مراتب می‌تواند خطرنا‌‌ک‌تر باشد. وقتی شرایط برای فرار از موقعیت تنش‌زا فراهم نباشد، تنها اتفاقی که پیش می‌آید، تشدید تنش و تشنج است. این تنش‌ها، چه ناشی از مشکلات اقتصادی خانواده باشند و چه ناشی از مسائل ارتباطی اعضای خانواده با هم، میتوانند خودشان را به دو شکل آزارهای جسمی و آزارهای کلامی نشان بدهند.
شکل این خشونت‌ها، در طبقات متوسط اجتماع، غالباً به شکل آزارهای کلامی و فشارهای روانی است. در طبقات پایین‌تر، خشونت جسمی هم به این مقوله اضافه می‌شود. کاملاً آشکار است که در غالب این خشونت‌ها، قربانیان، زنان و فرزندان، به خصوص کودکان هستند.
در شرایط قرنطینه، خانواده‌های پر خشونت، به دلیل برخوردار نبودن از مهارت‌های زیستنِ مسالمت‌آمیز در کنار هم، به مراتب، آسیب‌های بیشتر و جبران‌ناپذیرتری نیز نسبت به سایر خانواده‌ها متحمل خواهند شد. افزایش دامنه ارتباطات و تماس در این خانواده‌ها، دقیقاً به معنای افزایش تنش و درگیری است.
بیکاری و خانه‌نشینیِ بسیاری از مردان در شرایط قرنطینه، احتمال خشونت‌ورزی آن‌ها علیه زنان و کودکان را به شدت بالا برده است. اقداماتِ خشنِ روانی، ضرب و شتم‌های فیزیکی و آزارهای جنسیِ مردان علیه زنان، یکی از معضلات نگران‌کننده این روزهاست. از طرفی، فراهم نبودن امکان خروج از منزل و یا پناه بردن به منزل اقوام و دوستان نیز، شرایط را برای این قشر از زنان بیش از پیش ناامن کرده است.
چه تمهیدی برای مقابله با این خشونت‌ها می‌توان در نظر گرفت؟
بسیاری از زنان در تماس با اورژانس‌های اجتماعی این‌طور گفته‌اند که دچار خشونت شده‌اند و هیچ جایی را ندارند که به آن‌جا پناه ببرند. در چنین وضعیت‌هایی، این وظیفه دولت‌ها و حکومت‌هاست که تسهیلات کافی را برای زنان آسیبدیده فراهم کنند. برخی از کشورها مکان‌های امنی را برای افراد خشونت دیده در نظر می‌گیرند و بعضی نیز فرد خشن را از خانواده جدا می‌کنند. طبیعی است که ارجاع این موارد به مشاورین و مددکاران اجتماعی نیز، اولین و ضروری‌ترین اقدام ممکن است.
اگر بخواهید به عنوان راه حل، تنها یک راهکار اساسی را برای کاهش دعوا و درگیری در خانواده‌ها، به خصوص بین زن و شوهرها پیشنهاد کنید، آن چیست؟
به نظر من، مهمترین راهکار برای کاهش درگیری‌های خانوادگی این است که از نظر ذهنی به این باور برسیم که ما باید پیوسته به دنبال حل سوءتفاهم‌های احتمالی و افزایش دامنه شناختمان از یکدیگر باشیم و نه چیز دیگر. زوجینی که به دنبال حل و فصل مشکلات مابینشان هستند، همیشه برای پیدا کردن راهی برای بهبود رابطه‌شان دنبال یادگیری راه‌های بهترند.
مطالعه کتاب‌هایی که میتوانند وجوه مختلف اختلاف سلیقه و چگونگی کنار آمدن زوجین با آن را به آن‌ها بیاموزند. در این زمینه، کتابِ «خانوادهدرمانی»، نوشته دکتر اَلِن‌کار می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. ما باید بتوانیم به این دیدگاه برسیم که اختلاف سلیقه در بسیاری از امور، میان ما و همسرمان وجود دارد. عدم تفاهم زن و مرد در بسیاری از امور زندگی، یک امر اجتنابناپذیر است. پس در چنین شرایطی، زن و مرد، باید به جای بحث و جدل‌های بی‌حاصل برای به کرسی نشاندن حرف خود و مغلوب کردن دیگری، به دنبال ایجاد یک رابطه برد-برد باشند.
چه راهکارِ عملی مقطعی‌ای برای کاهش اختلافات و دعواهای زن و شوهرها در دوران قرنطینه پیشنهاد می‌کنید؟
به نظر من، ابتدایی‌ترین و اصلی‌ترین راهکار برای کاهش دعواهای زن و شوهری در زمانِ خانه‌نشینیِ اجباری، این است که زن و مرد برای فعالیت‌های شخصی و دلخواه خودشان، یک زمان و مکان تک‌نفره اختصاص بدهند و همین موقعیت را به صورت مشابه برای همسرشان نیز فراهم کنند. به عنوان مثال میتوانند در زمان مشخصی از روز در مکان‌های جداگان‌های از خانه به فعالیت دلخواه‌شان مشغول شوند.
تقسیم‌بندی کارهای خانه، چشم‌پوشی از توقعات نابه‌جا در شرایط کنونی، سعی در حمایت عاطفی از همسر، ایجاد موقعیت‌های مثبت و شاد و صرف وقت مشترک با یکدیگر، برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های مشترک، تقسیم مسئولیت در قبال فرزندان، حفظ ارتباط با همسر، کمک گرفتن از موسیقی و ورزش هم از اقداماتی هستند که میتوانند تا حد زیادی از بروز دعوا در این دوران جلوگیری کنند.
چه کتاب‌هایی را برای افزایش آگاهی خانواده‌ها در زمینه شناخت آسیب‌های ارتباطی میان زوجین معرفی می‌کنید؟ کتاب‌هایی با این محوریت، که بتوانند شیوه مواجهه درست زن و مرد با چالش‌های زندگی مشترک را به آن‌ها بیاموزند.
کتاب «آسیب‌شناسی خانواده» از انتشارات ندای آریانا؛ «آسیب‌شناسی خانواده» از انتشارات ارباب قلم، نوشته حسین باهر؛ «کاش پیش از طلاق می‌دانستم» از نشر جمال، نوشته گری چاپمن؛ «موریانه در خانه» از انتشارات موعود عصر، نوشته ابراهیم شفیعی سروستانی؛ «آسیب‌های روانی خانواده» از انتشارات آوای نور، نوشته مهرانگیز شجاع کاظمی؛ «مشکلات رایج زوجین» (زندگی آموختنی است)، نوشته امیر شیرین‌زاده و نیز کتاب «خانوادهدرمانی» (مفاهیم اساسی، نظریه‌ها، فنون و نحوه کاربرد در مشکلات خاص)، از انتشارات ارجمند، نوشته دکتر اَلِن کار، از جمله کتاب‌هایی هستند که میتوانند تا حدود زیادی، در زمینه شناخت و درمان مشکلات روابط زوجین به آن‌ها کمک کنند.
کد مطلب : ۲۸۹۲۵۰
http://www.ibna.ir/vdcdkn0xzyt0jx6.2a2y.html
۱۳۹۹-۰۳-۱۵
