به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست نقد و بررسی کتاب دو جلدی «اولین روزشمار جامع تاریخ عاشورا» با گرامیداشت سال‌ها تحقیق و پژوهش مرحوم دکتر صادق آئینه‌وند و با حضور حجت‌الاسلام دکتر محمدرضا غفوریان، استاد دانشگاه امیرکبیر، مهدی مومنی، سرپرست گروه مولفان، پرویندخت اوحدی‌حائری، یکی از اعضای گروه مولفان کتاب، حسینعلی قبادیان، سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و همسر مرحوم دکتر صادق آئینه‌وند در محل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.

از «وقایع‌الایام» تا «موسوعه‌نویسی»
مومنی، سرپرست گروه مولفان کتاب «اولین روزشمار جامع تاریخ عاشورا» گفت: اگر در سیر تاریخ‌نگاری مسلمانان دقت کنیم، با گونه‌های مختلفی از تاریخ‌نگاری مواجه می‌شویم. نحوه نقل تاریخ گاهی به صورت سند و گاهی سینه به سینه ثبت شده است. «وقایع الایام» که گونه‌ای از تاریخ‌نگاری در تاریخ اسلام است، به دلیل نداشتن سیر منطقی و توجه به روز و زندگی اشخاص خاص، نتوانسته نظر محققان را به خود جلب کند.

وی ادامه داد: اخیرا در جهان اسلام، جنبشی با نام «موسوعه‌نویسی» جریان پیدا کرده است که در مکتوباتی دسته‌بندی شده و منطقی در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد. با تحقیقاتی که انجام دادیم به این نتیجه رسیدیم که یک اثر تاریخی که روزشمار حادثه کربلا و در عین حال «جامع‌الاطراف» باشد، تالیف نشده است، به همین دلیل بحث تالیف کتاب را با استاد آئینه‌وند مطرح کردیم، مرحوم استاد نیز از تالیف چنین کتابی استقبال کرد و در سال 1386 به این ترتیب گروه هفت‌نفره‌ای در چهار هسته فیش‌نویسی فارسی، فیش‌نویسی عربی، جمع‌آوری فیش‌ها و تالیف نهایی کتاب تشکیل شد و کار تالیف کتاب نیز آغاز شد.

تالیف کتاب ادامه دارد
مومنی با بیان این‌که، کتاب در چهار بخش اصلی تالیف شده است اظهار کرد: «مدخل»، «روزشمار»، «اطلس»، «علائم» از جمله چهار بخش اصلی این کتاب دو جلدی است. در بخش «روزشمار» هفت ماه پایانی زندگی امام حسین (ع) مورد بررسی قرار گرفته است. وقایع 15 رجب تا هشتم ذی‌الحجه در جلد نخست و اتفاقات نهم ذی‌الحجه تا عصر تاسوعا سال 61 هجری در جلد دوم گردآوری شده است. بنا داریم جلد سوم را به وقایع عاشورا و جلد چهارم را از عصر عاشورا تا خروج اهل بیت از کربلا اختصاص بدهیم.

وی ادامه داد: برای تالیف این کتاب، از 176 منبع اهل سنت و تشیع استفاده شده است، همچنین در این کتاب و برای تخمین زمان خروج امام حسین (ع) مکه به مدینه از نرم‌افزارهای نجومی و جغرافیایی نیز استفاده شد که بر طبق این نرم‌افزارها، زمان و فصل حرکت حضرت امام حسین (ع)، فصل پاییز تخمین زده شده است. به توصیه مرحوم استاد آئینه‌وند، در این کتاب به نقل تاریخ پرداختیم و از هرگونه تحلیل تاریخی اجتناب کردیم.

حامی مالی برای تالیف نداشتیم
پرویندخت اوحدی‌حائری، یکی از اعضای گروه مولفان کتاب دو جلدی «اولین روزشمار جامع تاریخ عاشورا» در سخنان کوتاهی، یاد و خاطره سال‌ها پژوهش مرحوم دکتر صادق آئین‌وند را گرامی داشت و گفت: تالیف این کتاب از سال 1386 به توصیه و نظارت مرحوم استاد آئینه‌وند و بدون هیچ‌گونه حمایت ملی از سوی ارگانی آغاز شد.

وی ادامه داد: از همان آغاز تالیف این کتاب مرحوم استاد آئینه‌وند، به‌عنوان یک پشتیبان خوب و مطلع در کنار ما بود و همواره گروه مولفان را تشویق و حمایت می‌کرد.

این اعضای گروه مولفان کتاب با تاکید بر این‌که تالیف جلد سوم و چهارم این کتاب باید ادامه پیدا کند، گفت: این کتاب، با استفاده از منابع معتبر تالیف شده است. کتاب می‌تواند کمک موثری در بازشناسایی موارد درست و غلط در حادثه عاشورا را فراهم بیاورد.

حائری‌‌اوحدی ادامه داد: روزشمارنگاری در تاریخ اسلام به‌صورت انگشت‌شمار تالیف شده است. روزشمار‌نگاری تنها به زندگی امام حسین (ع)، محدود نمی‌شود بلکه، روزشمار زندگی ائمه معصوم (ع)، مانند امام رضا (ع)نیز می‌تواند تهیه و نگاشته شود.
 
کتاب، منبع تحقیق است نه خواندن
در ادامه نشست نقد و بررسی کتاب «اولین روزشمار جامع تاریخ عاشورا» حجت‌الاسلام دکتر محمدرضا غفوریان به بررسی این کتاب پرداخت و گفت: در این کتاب به اشکالات اِعرابی بسیاری برخوردم که امیدوارم در چاپ‌های بعدی این نقیصه رفع شود. 

وی اظهار کرد: مولفان کتاب، در جدولی 176 منبع را با توجه به مذهب مورخ و مولف منبع مرتب کرده‌اند، اما متاسفانه در مقابل برخی از مولفان، نامی برای مذهب آنها نگذاشتند و از عنوان «مجهول» استفاده کرده‌اند، که بهتر بود، مولفان معیار انتخاب و عملکرد خود را بیان می‌کردند، زیرا برخی از مورخان، علیرغم مذهب خود دارای نقطه نظراتی بودند، اما نمی‌توانستند بنا به موقعیت خود آن را ابراز کنند، زیرا گمان می‌کردند که ممکن است آنها را جزو مورخان و مولفان شیعیان دسته‌بندی کنند.
 
غفوریان ادامه داد: تالیف این کتاب‌ها دارای ارزش عمیقی است، البته باید بگویم این‌گونه کتاب‌ها خواندنی نیستند، بلکه خودشان مرجعی برای تحقیق هستند که پژوهشگران می‌توانند به آن مراجعه و از منابع مهم استفاده کنند. تالیف کتاب‌هایی از این دست می‌تواند ابزار مناسبی برای ممانعت از خرافه درباره اهل بیت (ع) و نشر آن باشد.

آئینه‌وند؛ مروج فرهنگ عاشورایی
در بخش دیگری از این نشست، حسینعلی قبادیان، سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به تکریم جایگاه علمی مرحوم دکتر صادق آئینه‌وند، رئیس پیشین پژوهشگاه و استاد تاریخ اسلام پرداخت و گفت: اگر دکتر علی شریعتی، در نیمه دهه 1340 تا عصر انقلاب اسلامی توانست در عرصه روشنفکری دینی، پرچمدار ترویج فرهنگ عاشورا باشد، دکتر آئینه‌وند نیز طلایه‌دار ترویج این فرهنگ بود.

وی اظهار کرد: دکترآئینه‌وند، ادبیات پایداری را بر پایه فرهنگ عاشورایی در پارادایم انقلاب اسلامی بنا نهاد، به‌طوری‌که  مطالعه آثار این اندیشمند فقید در محافل دانشگاهی و در بین دانشجویان دیده می‌شود، زیرا وی با ذائقه جوانان قلم می‌زد. این استاد تاریخ اسلام، خالق و مروج، نوعی سلوک حکمت‌آمیز بود که در عمل خود نیز آنها را متعین کرده بود.

قبادیان با اشاره به این‌که، سیر تحقیقاتی دکتر آئینه‌وند، متصل به ریشه و منطبق با نیاز زمان بود، گفت: استاد آئینه‌وند، موفق‌ترین چهره‌ای بود که بین فرهنگ دیروز و جوان امروز پل زد. جوانان نیز در سیر و سلوک عملی استاد، این باورها را می‌دیدند.

سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: مرحوم دکتر آئینه‌وند، از جمله محققانی بود که احساسات عاشورایی را بر کرسی آکادمیک نشاند و با کارهای ارزنده پژوهشی خود نشان داد که همیشه مستند می‌نویسد.