شاید بتوان یکی از انگیزه‌های زرتشتیان که در جنبش مشروطه‌خواهی حضور داشتند دلبستگی به ايران و سربلندی و سرافرازی در مبارزه با استبداد دانست و این‌که به باور آن‌ها باید با بدی جنگيد تا نيكی پيروز شود.

در کتاب «تکاپو برای آزادی؛ روایتی دیگر از انقلاب مشروطه ایران» به عنوان تجربه پایدار زندگی اجتماعی مطرح شده است.

تربتی سنجابی می‌گوید: درباره اعدام شیخ فضل‌الله نوری از تقی‌زاده پرسیدم، گفت ما انقلاب کردیم که صحبت کنیم و مسایل را حل کنیم انقلاب نکردیم که یک نفر مانند یپرم خان ارمنی ترتیب محاکمه شیخ فضل‌الله نوری را بدهد. من هیچ وقت با اعدام یک عالم و پیشوا موافق نبودم و آن را بزرگترین ضعف در مشروطیت می‌دانم.

کوچکترین اشتباهی در برپایی برنامه‌های عزاداری در هنگامه شیوع کرونا می‌تواند همه کشتارها را به پای آیین‌مان بنویسد، کما اینکه معاندان دین در هنگامه شیوع وبا همزمان با جنبش مشروطیت خواهی ایرانیان، شیوع این بیماری را به دلیل عزاداری محرم دانستند.

اگر عاقلانه و به دور از احساس عمل می‌شد، هرگز تاریخ ایران، و انقلاب مشروطه، این چنین دردآور نشده و به بیراهه نمی‌رفتند.

پُربسامدترین واژه در تاریخ و ادبیات مشروطیت، واژه‌ «وطن» است. چکامه‌سرایی از روزگار مشروطیت نمی‌شناسیم که سروده‌های او لبریز از واژه‌های وطن و میهن نباشد.

احمد سیف می‌گوید: علل ساختاری ناكامی‌های اقتصادی ما در قرن بیستم ریشه در تحولاتی دارد كه در قرن نوزدهم بر ایران گذشته است.