دکتر جليل دوستخواه، ايرانشناس و پژوهنده ايراني در «اصفهان» زاده شد. «آيينها و افسانههاي ايران و چين باستان»، «داستان رستم و سهراب»، «پژوهشهايي در شاهنامه» بنيادهاي اسطوره و حماسه ايران»، «فرآيند تکوين حماسه ايران پيش از فردوسي» و «اوستا: کهنترين سرودها و متنهاي ايراني» از جمله آثار اوست._
سال آموزشي ١٣٣١- ١٣٣٢ را با شغل آموزگاري در يک روستا سپري کرد و در آستانه آغاز دومين سال آموزگارياش (پس از مرداد ١٣٣٢) به سبب درگيري در مبارزه سياسي، بازداشت و بيکار شد و عنوان منتظر خدمت و سپس آماده به خدمت يافت.
در سالهاي ١٣٣٣-١٣٣٤ دوره ١٨ ماهه خدمت سربازي را در تهران و فارس گذراند. در سالهاي ١٣٣٤ تا ١٣٣٦ در ضمن کار روزانه در کارگاههاي گوناگون، به کلاسهاي شبانه رفت و خود را براي شرکت در آزمون ورود به دانشگاه، آماده کرد و در سال ١٣٣٦در دانشکده ادبيات دانشگاه تهران به عنوان دانشجوي رشته زبان و ادبيات فارسي پذيرفته شد.
همچنين به تدريس در يک دبيرستان روزانه و چند آموزشگاه شبانه و کار در برخي از نشريههاي ادبي ـ فرهنگي تهران (از جمله همکاري با زندهياد روحالله خالقي و سپس زندهياد محمود اعتمادزاده در تدوين و نشر ماهنامه «پيام نوين» و استاد ايرج افشار در انتشار ماهنامه «راهنماي کتاب») پرداخت و دوره کارشناسي را تا سال ١٣٣٩ گذراند و رتبه يکم را به دست آورد و در همان سال در آزمون ورودي دوره دکتراي زبان و ادبيات فارسي دانشگاه تهران شرکت کرد و همراه با دو تن ديگر (دکتر رسول شايسته و دکتر محمدجواد شريعت) از ميان ٣٠ تن شرکت کننده، به اين دوره پذيرفته شد و تا سال ١٣٤٧ در حين گذراندن درسهاي دوره دکترا، بر پايه فراخوان استاد زندهياد دکتر محمد معين، به کار در سازمانهاي لغتنامه دهخدا و فرهنگ فارسي پرداخت و در آبانماه ١٣٤٧ از پاياننامه دکترايش با عنوان «آيين پهلواني در ايران باستان» (پژوهشي در گستره شاهنامهشناسي) به راهنمايي استاد زندهيادش دکتر محمد مقدم در برابر گروه استادان دفاع کرد و آن را از تصويب گذراند.
در سال ١٣٤٢، کتاب «هيماليا»، ترجمه برگزيده شعر 15 تن از شاعران اردو زبان شبه قاره هندوستان و پاکستان را با همکاري دکتر سيدعليرضا نقوي منتشر کرد و کتاب اوستا، نامه مينوي آيين زرتشت، بازنوشت گزينهاي از گزارش اوستاي استاد زنده ياد ابراهيم پورداود را در سال ١٣٤٣ زير نظر استاد تدوين کرد و به ناشر سپرد که تا سال ١٣٦٦ شش بار به چاپ رسيد.
سالهاي ١٣٤٧ تا ١٣٦٠ را با سمت استادياري و دانشياري تمام وقت در دانشگاه اصفهان و نيز با عنوان استاد ميهمان در دانشگاه جنديشاپور اهواز و در فرصت پژوهشي يک ساله (١٣٥٥- ١٣٥٦) در دانشگاه دُرهام در شمال خاوري انگلستان گذراند و به تدريس و پژوهش پرداخت.
در سال ١٣٦٠ بازنشسته شد و از آن پس، بيشتر وقت خود را به پژوهش در فرهنگ و ادب کهن ايراني گذراند و تنها ساعتهايي از هفته به تدريس در دانشگاه آزاد (شهرکرد و نجف آباد) سرگرم بود. در سال ١٣٦٣ ترجمه کتاب «آفرينش و رستاخيز»، پژوهشي معنيشناختي در ساخت جهانبيني قرآني، اثر پژوهشگر ژاپني «شينيا ماکينو» را منتشر کرد که در سال ١٣٧٦ به چاپ دوم رسيد.
در سال ١٣٦٦ کتاب دو جلدي «اوستا، کهنترين سرودها و متنهاي ايراني» (گزارش و پژوهش) يکي از مشهورترين آثارش را براي بزرگداشت سه هزارمين سال زادروز اشوزرتشت و يکصدمين سال زادروز استاد ابراهيم پورداوود آماده چاپ و نشرکرد، اما کتاب در نوبت کسب مجوز ماند تا در سال ١٣٧٠ به چاپ رسيد و در سال ١٣٨٦، چاپ يازدهم آن نشر يافت. دو چاپ از اين کتاب نبز به خط سيريليک/ کريليک در ازبکستان و تاجيکستان نشر يافته است.
در سالهاي پس از بازنشستگياش در دهه شصت، يک نشست هفتگي شاهنامهپژوهشي در اصفهان برپاکرد که گروهي از دوستداران فرهنگ ايراني در آن حضور مييافتند و در سال ١٣٦٩ با همکاري همان گروه، مجموعه سخنرانيهاي سهشبهاي را به مناسبت بزرگداشت هزاره سرايش شاهنامه فردوسي در تالار زرين ميهمانسراي عباسي اصفهان برگزار کرد که با پذيره پرشور دوستداران يادمانهاي فرهنگ ايراني روبهرو شد.
وي در پايان سال ١٣٦٩ ناگزير به ترک ميهن شد و با خانوادهاش به استراليا کوچيد و از آن پس در شهر تانزويل در ايالت کوينزلند استراليا زندگي ميکند و کارهاي پژوهشياش را در چارچوب «کانون پژوهشهاي ايرانشناختي» و در همکاري گسترده با نهادهاي دانشگاهي و پژوهشي در ايران و کشورهاي ديگر ادامه ميدهد.
دکتر دوستخواه از خردادماه سال ١٣٨٤ با ايجاد وبنوشتي به نام «ايرانشناخت» در اينترنت با نشاني www.iranshenakht.blogspot.com به نشر دستاوردهاي پژوهشي خود و ديگران ميپردازد.
سالهاي ١٣٧٢ـ ١٣٧٣خورشيدي (١٩٩٣-١٩٩٤ميلادي) را به فراخوان استاد دکتر احسان يارشاطر براي همکاري در تدوين دانشنامه ايران (انسيکلوپديا ايرانيکا) در دانشگاه کلمبيا در نيويورک گذراند و از هنگام بازگشت به استراليا تاکنون نيز از راه دور به اين همکاري ادامه داده است.
«آيينها و افسانههاي ايران و چين باستان»، ترجمه از پژوهش دانشمند پارسي جهانگير کووِرجي کوياجي، «داستان رستم و سهراب، روايت نقالان»، ويرايشي از نقل و نگارش مرشد عباس زريري، «پژوهشهايي در شاهنامه»، ترجمه از پژوهش جهانگير کوورجي کوياجي، «بنيادهاي اسطوره و حماسه ايران»، «حماسه ايران، يادماني از فراسوي هزارهها» و «مجموعه پژوهش و نقد شاهنامهشناختي» شماري از كتابهاي اين پژوهشگر ايراني است.
«گزارش هفتخان رستم بر بنياد داستاني از شاهنامه فردوسي»، «رهيافتي به گاهان زرتشت و متنهاي نو اوستايي»، ترجمه از پژوهش هانس رايشلت، «فرآيند تکوين حماسه ايران پيش از فردوسي» (جلد ٥٨ از مجموعه از ايران چه ميدانم؟)، «شناختنامه فردوسي و شاهنامه» (جلد ٦١ از مجموعه از ايران چه ميدانم؟)، «ايران شناخت، «يادنامه استاد آبراهام ولنتاين ويليامز جکسن»، ترجمه بيست گفتار ايران شناختي از دانشمندان ايرانشناس جهان، «اوستا: کهنترين سرودها و متنهاي ايراني» و... از جمله آثار اوست.
نظر شما