سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا): کتاب «اشاره‌های استاد پرویز شهریاری» تالیف خسرو باقری از سوی پژواک فرزان منتشر شد.

نخستین شماره مجله چیستا، ماهنامه فرهنگی، اجتماعی و علمی، در شهریورماه 1360 منتشر شد. صاحب امتیاز مجله آقای مهندس پرویز ملک‌پور، آن زمان نماینده زرتشتیان در مجلس بود و سردبیری آن را استاد پرویز شهریاری، ریاضی‌دان، نویسنده، مترجم و بهبودخواه اجتماعی سرشناس، بر عهده داشت.

در اوستا و سنسکریت ریشه واژه «چیت» به معنی اندیشیدن، دانستن، فهمیدن و خود و پیرامون را از راه پژوهش و کاوش دریافتن است و چیستا از این ریشه برآمده و معنی و مفهوم آن، اندیشه، دریافتن، دانش و بینش است، به ویژه دانش درونی که از ژرف‌نگری به دست آید.

تا شماره 4 سال 1360، سرمقاله‌های چیستا را پرویز ملک‌پور می‌نوشت، اما سرمقاله شماره 5 این سال را با عنوان «راه دشوار ما» استاد شهریاری نوشته است ما تنها این «سرمقاله» را در این کتاب منتشر کرده‌ایم. سرمقاله شماره 6 این سال را دوباره پرویز ملک‌پور نوشته است.

در شماره 7 سال 1360، استاد پرویز شهریاری نخستین «اشاره» خود را در جایگاه مقدمه مجله چیستا می‌نویسد. ایشان در همان شماره به یکی از مهم‌ترین مسائل اجتماعی و سیاسی اشاره می‌کند و با آگاهی درخشان، هشدار می‌دهد که: «کارتر و ریگان در هیچ یکشنبه‌ای کلیسا را فراموش نمی‌کنند. آیا تنها به همین دلیل باید در کنار کاخ سفید و مثلا در مقابل فیدل کاسترو ایستاد؟ یا از رئیس جمهور مسیحی کرده جنوبی در برابر کرده شمالی دفاع کرد؟ نه بدون هیچ تردیدی، هیچ انسان آزاده‌ای چنین حکمی نمی‌کند.» 

در شماره 8 این سال، استاد «اشاره»ای ننوشته‌اند، اما به عنوان سرمقاله مطلبی نگاشته‌اند با عنوان «بهاران خجسته باد». در شماره 9 همین سال، پس از سرمقاله پرویز ملک‌پور، استاد شهریاری «اشاره‌ای دیگر» را نوشته‌اند. در شماره 10 که آخرین شماره این سال است، استاد بار دیگر سرمقاله نوشته‌اند، نه «اشاره» 

در نخستین شماره سال 1361 (شهریورماه)، سرمقاله کوتاهی هست که نام استاد را بر خود ندارد. در شماره‌های 2 و 3 نه سرمقاله وجود دارد و نه اشاره سرمقاله‌های شماره 4 و 5 را استاد شهریاری نوشته‌اند. شماره 6 (بهمن 1361) سرمقاله و اشاره ندارد؛ شماره 7 و 8 این سال که در یک سماره درآمده است و شماره 9 سرمقاله دارند. اما نام نویسنده ندارند. از شماره 10 (تیرماه 62) نام پرویز  به عنوان سردبیر از پیشانی مجله حذف می‌شود.

چیستا که از مهرماه 1362، از انتشار بازمانده بود، از شهریور 1364 انتشار خود را آغاز می‌کند؛ اما از نام استاد نه در مقام سردبیری و نه به عنوان نویسنده «اشاره» اثری وجود ندارد. در مهرماه 1364 باز هم نام استاد به عنوان سردبیر در مجله وجود ندارد، اما «اشاره» چاپ  شده است، در کنار سرمقاله که نام نویسنده ندارد، جز در دو شماره، در باقی شماره‌های این سال «اشاره» در کنار سرمقاله چاپ شده است.

در سال 1365، گرچه نام استاد به عنوان سردبیر در صفحه فهرست‌های چیستا وجود ندارد اما «اشاره»های استاد ادامه می‌یابند. از شماره مهرماه سال 1366 نام استاد شهریاری به عنوان سردبیر به چیستا بازمی‌گردد.

«اشاره»های استاد پرویز شهریاری تا آخرین شماره مجله چیستا یعنی تا بهمن ماه 1390 ادامه می‌یابد. چیستا جز در نخستین سال‌ها که ماه منتشر می‌شد، به صورت دوماهنامه و گاه در موارد کمی به صورت فصل‌نامه منتشر ‌شد، در این کتاب، ماه انتشار مورد استناد قرار گرفته است.

استاد پرویز شهریاری، گوهری از گوهرهای مردم زحمتکش و محروم  جهان بود که در زمانه خروش برای آزادی و عدالت‌اجتماعی، از میان آلام و دردها برخاست و تابیدن گرفت؛ آرشی بود از آرش‌های جهان، که در دامن پرمهر مردم فرودست بالید تا افق‌های جهان را با تیر ترکش دانش و فرهیختگی خود، گسترده‌تر کند. پرویز شهریاری، تداوم‌دهنده راه دانشوران و فرهیختگان ایرانی بود که در دشوارترین و تیره‌ترین دوره‌های پادشاهان، خلفا، خان‌ها و سوداگران تبهکار، فضیلت انسانی ایرانی را پاس داشت و سهم خود را در بنای تمدن و مدنیت بشری ایفا کرد. شاید گوته، شاعر بزرگ جهان، در توصیف چنین انسان‌هایی است که گفته است: «انسان در جست‌وجو و تلاش جاودانه‌اش در راه حقیقت، زیبا و بزرگ است.»

بنابراین، باید در نظر داشت که بسیاری از «اشاره»ها، مربوط به دو ماه و گاه سه ماه مجله هستند. در بعضی موارد در یک شماره استاد دو و گاه سه «اشاره» نوشته‌اند و در بعضی مواقع اندک «اشاره»ای وجود ندارد.

در طی نزدیک به 30 سال که چیستا منتشر شد، بعضی از «اشاره»ها که به مناسبت‌های خاصی می‌پرداختند، عینا تکرار شده‌اند، که موارد تکراری حذف شده‌اند. در سال‌های پایانی زندگی، که استاد بیمار بودند، گرچه مضمون «اشاره»ها همچنان پرمفهوم و آگاهی‌بخش هستند، اما انسجام متن و شیوایی قلم استاد آسیب دیده است. باید یادآور شویم که انسجام و پیوستگی و شیوایی و نثر ساده، اما اثرگذار استاد شهریاری، آنچنان درخشان است که می‌تواند راهنمای نویسندگان و مترجمان باشد.

استاد شهریاری در «اشاره»های خود با اشاره به رویدادها و سرگذشت‌های تاریخی با ظرافت مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی معاصر را با کلامی ساده، پرمغز، شیوا و منسجم مطرح می‌کرد و راه‌حل‌های انسان‌مدارانه را ارائه می‌داد. عدالت اجتماعی، آزادی، همبستگی بشری، ایران‌دوستی، ابراز دوستی و احترام نسبت به مردم جهان، دانشوری و هنرپروری و بهبودخواهی برای مردم به ویژه زحمت‌کشان و رنج‌دیدگان و احترام به شخصیت‌های علمی، اجتماعی، سیاسی و هنری و تاکید فراوان بر حفظ آثار گذشتگان و... مضمون اصلی «اشاره»های استاد را تشکیل می‌دهد.

کتاب «اشاره‌های استاد پرویز شهریاری» تالیف خسرو باقری در 576 صفحه از سوی پژواک فرزان منتشر شد.