هری جی فرانکفورت، فیلسوف آمریکایی و نویسنده کتاب پرفروش «در باب حرف مفت» در 94 سالگی درگذشت.
مقاله «در باب حرف مفت» که فرانکفورت در اواسط دهه 1980 نوشت- و بعدها تبدیل به کتابی با همین عنوان شد- در مورد یک ویژگی فراگیر اما تحلیل نشده در جامعه انسانی بحث میکرد: نوعی عدم صداقت شبیه به دروغگویی، اما حتی کمتر متوجه واقعیت. او نوشت: در حالی که دروغگو حداقل حواسش به حقیقت هست- حتی برای اجتناب از آن- «احمق» بیتفاوتی کامل نسبت به آن دارد.
وی معتقد بود این شکل از عدم صداقت، ریشه در میل به ایجاد تاثیر بر شنونده دارد، بدون اینکه علاقه واقعی به حقایق داشته باشد. فرانکفورت نتیجه گرفت: «بنابراین، حرف مفت در مقایسه با دروغ، دشمن بزرگتری برای حقیقت است.»
این مقاله ابتدا در سال 1986 در مجله راریتن منتشر شد، اما تقریبا دو دهه بعد، در ژانویه 2005، زمانی که انتشارات دانشگاه پرینستون آن را به عنوان یک کتاب کوچک 80 صفحهای منتشر کرد، به شهرت رسید. این کتاب، یک موفقیت تجاری غیرمنتظره بود و به پرفروشترین کتاب از نظر نیویورکتایمز تبدیل شد.
فرانکفورت در سال 2006 برای «در باب حرف مفت» دنبالهای با عنوان «درباره حقیقت» منتشر کرد که برنده جایزه آلفرد آ. ناپف شد اما از نظر تجاری و فلسفی، موفقیت کمتری داشت.
او در سالهای 1969 و 1971 دو مقاله مهم دیگر در زمینه اراده آزاد انسان منتشر کرد. او نوشت: در دیدگاه سنتی، یک فرد از نظر اخلاقی فقط در صورتی مسئول اعمال خود است که میتوانست به گونهای دیگر عمل کند. اما این اصل اخلاقی، وقتی با جهان مکانیکی توصیف شده توسط علم مدرن ترکیب میشود، گویی به این معناست که مردم هرگز مسئول اعمال خود نیستند. به هر حال، اگر هر لحظه از زندگی شما نتیجه علّی تعیین شده لحظه قبلی باشد، احتمالا نمیتوانید غیر از آنچه انجام میدهید، عمل کنید.
فرانکفورت در مقاله سال 1969 با عنوان «امکانات جایگزین و مسئولیت اخلاقی» این اصل اخلاقی را به چالش کشید. او موقعیتهای فرضی مبتکرانهای ساخت که در آنها فرد نمیتوانست به گونهای دیگر عمل کند، اما همچنان به طور شهودی به نظر میرسید که از نظر اخلاقی مسئول است. این نمونهها که بعدها به پروندههای فرانکفورت معروف شدند، نشان میدادند که مسئولیت اخلاقی با جهان جبری، سازگار است.
از جمله دیگر کتابهای فرانکفورت میتوان به «شیاطین، رویاپردازان و دیوانگان: دفاع از عقل در تاملات دکارت»، «اهمیت آنچه به آن اهمیت میدهیم»، «در باب نابرابری»، «خودمان را جدی بگیریم و این کار را درست انجام دهیم» و «ضرورت، اراده و عشق» اشاره کرد.
از این فیلسوف کتابهای «در باب حرف مفت» و «دلایل عشق» به فارسی ترجمه شده است.
نظر شما